Ενώ οι queer παραστάσεις αυξάνονται τα τελευταία χρόνια, καλλιτέχνες και θεωρητικοί διαλέγονται πάνω στο πώς εκφράζεται και θεσμοθετείται ο όρος αυτός στο ελληνικό θέατρο, το αν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στο queer και το gay θέατρο (τα τελευταία 6 χρόνια τα Queer Theater Awards βραβεύουν παραστάσεις που έχουν LGBTQ+ θέμα ή χαρακτήρες) αλλά και το πώς η εγγενής ανατρεπτικότητα του queer συνδιαλέγεται με τις συμβάσεις της τέχνης του θεάτρου. Προκειμένου να απαντήσουν σε ένα νεοσυντηρητισμό που επιτίθεται από παντού, πολλοί καλλιτέχνες απορρίπτουν τα ιδεαλιστικά είδωλα και το ρομαντισμό με τον οποίο μεταπλάθεται η πραγματικότητα, και υιοθετούν την αμεσότητα της χειρονομίας και τον ωμό σαρκασμό.
Το είδαμε φέτος στους «Τιτάνες» του Ευριπίδη Λασκαρίδη και της ομάδας Osmosis, που απέτισαν φόρο τιμής σε κάθε ατομική ή συλλογική… αποτυχία για την εδραίωση ενός άθραυστου εαυτού ή ενός άμωμου κόσμου. Είχαν προηγηθεί άλλες παραστάσεις της ομάδας, όπως το παράδοξο «Relic/Απολίθωμα», που θέλησαν να διαψεύσουν όσους υποστηρίζουν ότι θέατρο σημαίνει κείμενο και να προτείνουν μια νέα φόρμα όπου τα «κλειδιά» του θεάματος μπορούν ν’ αποτελέσουν τα ίδια μια παράσταση. Πέρα όμως από την αμφισβήτηση της μορφής, σύμφωνα με το θεωρητικό του θεάτρου Γιώργο Σαμπατακάκη βλέπουμε να αναδύεται μια νέα queer ελληνικότητα που αναδιαπραγματεύεται την απεικόνιση της εθνικής μας ταυτότητας. «Αυτό είναι ορατό», όπως μας λέει, «καταρχήν στο έργο του Δημήτρη Δημητριάδη, ο οποίος δημιούργησε ένα λογοτεχνικό αντιπαράδειγμα κατά το οποίο λογοτεχνία είναι μια τέχνη που δεν καταφάσκει τον κόσμο της, έτσι ώστε το έργο τέχνης να καθίσταται όχι μόνον δραστικά ιδεολογικό, αλλά και ριζικά διάφορο προς οτιδήποτε παραδεδομένο ως κανονικό».
Τα στερεότυπα της «κανονικότητας» σπάνε εδώ και μερικά χρόνια ομάδες όπως οι Nova Melancholia ή οι Bijoux de Kant. Δουλεύουν με το διαλυτικό κιτς, με την ειρωνεία, απομυθοποιούν αισθητικά εικόνες της ελληνικής κοινωνίας και ενίοτε φτιάχνουν ένα σύμπαν αφοριστικό, αλλόκοτο. Το βαθιά κοινωνικό αίτημα της ρήξης με την παράδοση που κατασπαράσσει τη διαφορετικότητα πρόβαλε μέσα από το συγγραφικό του έργο ο πρόωρα χαμένος Γιάννης Κοντραφούρης. Τη διαφορετικότητα προτάσσει και η Νίνα Ράπη, στο έργο της «Splinters» εν προκειμένω που παίζεται στο θέατρο Αργώ εικονογραφώντας σχέσεις μεταξύ φίλων, φύλων και φυλών ανθρώπων. Η παράσταση «Κώστας Νούρος: Ξένος δυο φορές» του Τσιμάρα Τζανάτου που παρουσιάστηκε στον κύκλο του Φεστιβάλ Αθηνών «Γεφυρώνοντας τις διαφορετικότητες» στον Πειραιά φανερώνει, σύμφωνα με το δημιουργό της, «τη διευρυμένη οπτική από μέρος του κοινού στα στερεότυπα της (ετερο)κανονικότητας και, από την άλλη, τη δυσκαμψία των “θεωρητικών” να περάσει ή όχι τα “διόδια” προς τη νέα ταξινόμηση και “κατανόησή” του το “αταξινόμητο”».
Αυτή την περίοδο παίζεται στο Αργώ σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Βογιατζή ένα ακόμα έργο του Τζανάτου, η «Εκκρεμότητα», που πυροδότησε συζητήσεις όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το 2014 σε σκηνοθεσία Βασίλη Νούλα. Για τον συγγραφέα «είναι ένα κατεξοχήν queer θεατρικό έργο που μιλάει “εκ των έσω”. Το έγραψα το 2010 προτού ο όρος επικρατήσει. Και μόνο η δραματουργική κορύφωσή μιας ομοερωτικής σκηνής ανάμεσα σε δύο άντρες θα αρκούσε για να χαρακτηριστεί gay. Τότε. Αλλά και τότε και τώρα, παρότι ουδέποτε αυτοκατηγοριοποιήθηκε προς άγραν κοινού, συναντώμαι με αντιφατικά αισθήματα». Αυτήν τη στιγμή, επίσης στο θέατρο Αργώ, η τρανς σκηνοθέτις Φένια Αποστόλου ανεβάζει το «Κάλεσμα της Λορίν» της Παλόμα Ποδέρο, ένα έργο για την ταυτότητα φύλου, συνεχίζοντας επί σκηνής ένα διάλογο που άνοιξε στο ευρύ κοινό με την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου, ενώ στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα η Εύα Κουμαριανού πρωταγωνιστεί στο «Με λένε Εύα» του Αντώνη Μποσκοϊτη. Πρόκειται για τη θεατροποιήση της συνέντευξης που είχε παραχωρήσει η γνωστή τρανς περφόρμερ στον δημοσιογράφο και σκηνοθέτη, στην οποία εξιστορεί τη ζωή της και σχολιάζει τον φυλετικό ρατσισμό και τα κοινωνικά στερεότυπα. Η παράσταση τιμήθηκε στα Queer Theatre Awards 2015 με το Βραβείο «Τρανς Ορατότητας στο Θέατρο» και το Βραβείο Καλύτερης Μουσικής και Τραγουδιού (Στέφανος Χυτήρης/ Λένα Πλάτωνος).
