© Studio Amati Bacciardi
Το ασύλληπτα υψηλό -μουσικό, μουσικολογικό, παραστατικό- επίπεδο του Φεστιβάλ Όπερας Ροσσίνι (ROF) επιβεβαίωσε και η φετινή παρακολούθηση των 3 βασικών του παραγωγών, δύο καινούργιων και μίας επανάληψης. Στο Πέζαρο η απογείωση των κωμικών και σοβαρών έργων του Ροσσίνι εξακολουθεί να γίνεται με τη σύμπραξη καταξιωμένων και ανερχόμενων καλλιτεχνών (κυρίως Ρώσων και Λατινοαμερικανών) που έχουν εκπαιδευθεί στην περίφημη Accademia Rossiniana "Alberto Zedda", πραγματικό εργαστήριο μύησης στην τέχνη, το ύφος και τα μυστικά του ρομαντικού μπελ-κάντο.
Οι προβληματισμοί, πάντως, δεν λείπουν. Η δυστυχώς δυσανάλογα χαμηλή προς την ποιότητα του φεστιβάλ κρατική επιχορήγηση και η μειωμένη προσέλευση του σταθερού, κατά βάση διεθνούς κοινού -που πρέπει επειγόντως να ανανεωθεί!- προκαλούν πονοκεφάλους στους άξιους Περουβιανούς ιθύνοντές του, τον sovrintendente -πρώην καταξιωμένο τενόρο-Ερνέστο Παλάσιο και τον καλλιτεχνικό διευθυντή και διάσημο τενόρο Χουάν Ντιέγκο Φλόρες.
Οι δύο νέες φετινές παραγωγές ευχαρίστησαν σε μεγάλο βαθμό, αν και δεν έλειψαν ενστάσεις ως προς το μουσικό ή το σκηνοθετικό τους σκέλος.
Σπαρταριστή υπήρξε η σκηνοθεσία της Ροζέττας Κούκι στην "Ιταλίδα στο Αλγέρι", καθώς η Ιταλίδα με έντονη προσωπικότητα που αδημονούσε να γνωρίσει ο μπέης Μουσταφά ήταν εν προκειμένω μία … drag queen, που έφθασε στο Αλγέρι -παρέα με άλλες φίλες της!- αναζητώντας τον αιχμάλωτο εραστή της Λιντόρο
Η καταγόμενη από το Πέζαρο πιανίστα και σκηνοθέτις αξιοποίησε έξυπνα τον ειδικό σωματότυπο της πολύπειρης πανύψηλης πρωταγωνίστριας Ντανιέλας Μπαρτσελλόνα, που δύσκολα θα μπορούσε πλέον να ενσαρκώσει μία χαριτωμένη, καταφερτζού Ιταλίδα. Η ιδέα κούμπωσε σε βάθος λεπτομέρειας στο λιμπρέτο, μακράν των ευκολιών μιας queer προσέγγισης, που περιορίσθηκαν στην πολύχρωμη οπτικοποίηση (κοστούμια, σκηνικά) και σε κάποια χαριτωμένα στερεότυπα. Οι αναφορές στην απελευθέρωση της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας έγιναν καλόγουστα μέσω "ιστορικών" βιντεοπροβολών, η άρνηση των στερεοτύπων φύλου μέσω έξυπνων υπαινιγμών, χωρίς να υποκαθιστούν ή να αλλοιώνουν τη ροσσίνεια δραματουργία της κατά Σταντάλ "οργανωμένης και πλήρους τρέλας"! Η εκπληκτική θεατρική διδασκαλία, η λεπτοδουλεμένη κινησιολογία, τα άφθονα γκαγκς (ειδικά στην σκηνή των "παπατάτσι") και οι προσεγμένοι φωτισμοί οριοθέτησαν μιαν έξοχα κιτσάτη, πλην συνεκτική εικαστικά δουλειά, που σε συνδυασμό με το ρυθμό της παράστασης ενθουσίασε το κοινό!
Σε μουσικό επίπεδο (14/8) τα πράγματα πήγαν αρκετά καλά, αλλά όχι τέλεια. Η Ιζαμπέλλα της Μπαρτσελλόνα εξακολουθεί να εντυπωσιάζει με την agilita, την ευελιξία, την αβίαστη δεξιοτεχνία και την άνεση στην ψηλή φωνητική περιοχή, αλλά δεν διαθέτει πλέον το θερμότερο ηχόχρωμα και την ισχυρότερη χαμηλή περιοχή, για τα οποία βοά ο ρόλος και είναι τόσο καθοριστικά για την αναγκαία εν προκειμένω morbidezza.
Αντιθέτως, από κάθε άποψη υποδειγματικός ήταν ο Μουσταφά του ταχύτατα ανερχόμενου Γεωργιανού βαθύφωνου Γκιόργκι Μανοσβίλι: τίμπρο εκπληκτικού πλούτου και ομορφιάς, ομοιογενές σε όλη την έκταση, τραγούδι και recitar cantando ευέλικτο και υφολογικά ανεπίληπτο, εντυπωσιακή, χαμαιλεόντια σκηνική παρουσία!
Εξίσου επιτυχημένος μουσικοδραματικά, αν και με αρκετά στεντόρειο τραγούδι, υπήρξε ο Ταντέο του συμπατριώτη του βαρύτονου Μίσα Κίρια. Ο καλλιεπής Λιντόρο του Καναδού τενόρου Τζος Λόβελ φάνηκε κάπως υποτονικός, και πάντως αρκετά συγκρατημένος φωνητικά (πχ. στην κολορατούρα) και σκηνικά για την συγκεκριμένη παραγωγή.
Παρά το κάπως όξινο ηχόχρωμα η Ελβίρα της υψιφώνου Βιττοριάνα ντε Αμίτσις υπήρξε και καλοτραγουδισμένη και σκηνικά ακριβής. Άρτιοι ήταν στους μικρότερους ρόλους των υπηρετών Αλί και Ζούλμας ο Αρμένιος βαρύτονος Γκουργκέν Μπαβεγιάν και η Κολομβιανή μεσόφωνος Αντρέα Νίνιο. Απολαυστική θεατρικά υπήρξε η παρουσία των τεσσάρων drag queens-συντρόφων της Ιζαμπέλλας.
Τέλος, η συνεχής κίνηση και η κεφάτη υπόκριση του ανδρικού σκέλους της χορωδίας του "Τεάτρο Βεντίντιο Μπάσσο" του Άσκολι δεν επηρέασαν τη συνοχή του τραγουδιού της.
Σε κάθε περίπτωση, το μεγαλύτερο πρόβλημα, στο μουσικό επίπεδο υπήρξε η μουσική διεύθυνση του διάσημου Ρώσου …τενόρου Ντμίτρυ Κόρτσακ! Ελάχιστα συνεκτική (λόγω και των αλλοπρόσαλλων ταχυτήτων), χωρίς την κρίσιμη ενέργεια -π.χ. στα κρεσέντι- και ρευστότητα, όχι πάντοτε …υποστηρικτική των μονωδών (κάτι αφύσικο για έναν τόσο έμπειρο τραγουδιστή!) ικανοποίησε ελάχιστα, αντίθετα απ’ό,τι συμβαίνει συνήθως στο Πέζαρο… Παρασύροντας σε αβαθή νερά ακόμη και την περίφημη Ορχήστρα του "Τεάτρο Κομουνάλε" της Μπολόνια, που επέστρεψε στο ROF μετά από πολλά χρόνια, δεν κατάφερε να δικαιώσει το ρυθμικό και χρωματικό πλούτο της δημοφιλούς παρτιτούρας…
Υψηλές προσδοκίες είχαν επενδυθεί και στη δεύτερη καινούργια παραγωγή της φετινής χρονιάς, αυτήν της σοβαρής όπερας "Ζελμίρα", τελευταίας από τις 9 που συνέθεσε ο Ροσσίνι για το θέατρο "Σαν Κάρλο" της Νάπολης (1822).
Είναι γνωστές οι τεράστιες δυσκολίες να δικαιωθεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες και πλούσιες όπερες του Ροσσίνι (που δόθηκε στην εκδοχή της Βιέννης) τόσο μουσικά, ιδιαιτέρως δε φωνητικά, και μάλιστα σε πληθώρα ρόλων, όσο και θεατρικά, λόγω μιας ψευδοϊστορικής πλοκής με αρκετά χρονικά χάσματα, κάτι που εξηγεί και τα σπάνια σκηνικά της ανεβάσματα.
Για την πρώτη παραγωγή του έργου μετά το 2009 το ROF εμπιστεύθηκε τον πολύ γνωστό όσο και ανατρεπτικό Καταλανό σκηνοθέτη Καλίξτο Μπιέιτο.
Στο Auditorium Scavolini (το παλιό κλειστό γυμναστήριο της ιστορικής τοπικής ομάδας μπάσκετ, που μετετράπη αργότερα στο μικρό "Palafestival" για τη φιλοξενία παραστάσεων του φεστιβάλ, προτού κλείσει επί σειρά ετών για ανακαίνιση, που ολοκληρώθηκε πέρσι) ο Μπιέιτο πρότεινε ένα αφαιρετικό, σύγχρονης οπτικοποίησης πλην εξαιρετικά αμήχανο θέαμα (13/8).
Αυτό βασίσθηκε εν πολλοίς στη συγκέντρωση όλης της δράσης στο κέντρο του χώρου με τους θεατές να παρακολουθούν από ψηλά στις κερκίδες, σαν να παρευρίσκονται σε αγώνα μπάσκετ. Ο Μπιέιτο εστίασε τη δράση σε μία τεράστια και ψυχρά φωτισμένη κατασκευή/πλατφόρμα από πλεξιγκλάς, η οποία περιελάμβανε τέσσερις μικρές "δεξαμενές" (που άλλοτε γέμιζαν με χώμα άλλοτε με νερό, για να τονίσουν συγκεκριμένες λεπτομέρειες της δράσης) και μία μεγαλύτερη, στην οποία εγκιβωτίσθηκε …η ορχήστρα. Σε αυτήν την σκακιέρα/λαβύρινθο μπαινόβγαιναν μονωδοί και χορωδοί από τις διάφορες εισόδους της "πλατείας"˙ κάποιοι εξ αυτών συχνά συμμετείχαν από τα θεωρεία/κερκίδες! Η απουσία σκηνικών, τα άχρονα και χωρίς υπογραφή κοστούμια και μια σειρά από αντικείμενα (εκατοντάδες κράνη, σπαράγματα αγαλμάτων αλλά και …παιδικά αρκουδάκια) αξιοποιήθηκαν σε μία έντονα συμβολική διάσταση, που άμβλυνε όμως το δράμα.
Οι σχέσεις μεταξύ των προσώπων (εξουσίας ή ερωτικές - ενίοτε του ιδίου φύλου) αποδόθηκαν κυρίως μέσα από μία έντονη σωματικότητα και στυλιζαρισμένη κινησιολογία, ενώ δεν έλειψαν και σκηνικές "μεταπλάσεις" χαρακτήρων (όπως του ανατραπέντος βασιλιά Πολύδωρου σαν άγαλμα, του Αιακίδη σαν αγγέλου), ενίοτε προκλητικές (όπως του Aρχιερέα με πράσινα μαλλιά που φορούσε κάτι σαν στολή … παλαιστή σούμο!). Κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει, εξ άλλου, την διαρκή επί σκηνής παρουσία του φαντάσματος του δολοφονηθέντος βασιλιά -και πρώην στασιαστή- Αζόρη (οι αναμνήσεις ή τύψεις για τον οποίο κινούσαν το δράμα;). Επίσης, η έλλειψη συνολικής θεατρικής διδασκαλίας οδήγησε στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων ανάλογα με την εμπειρία ή την προσωπικότητα κάθε μονωδού.
Παρά το κατά τόπους ενδιαφέρον, η συγκεκριμένη, αφηγηματικά αβαρής σκην(οθετ)ική σύλληψη κούραζε στη συνεχή προσπάθεια αποκωδικοποίησης καταστάσεων και συναισθημάτων, ενώ παρουσίαζε και το μειονέκτημα ότι οι συντελεστές καλούνταν πολύ συχνά να τραγουδούν με την πλάτη γυρισμένη σε κάποιο μέρος του κοινού, κάτι που ενοχλούσε παρά την καλή ακουστική του χώρου.
Όμως, σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο ούτε για τους μονωδούς ήταν εύκολο να τραγουδούν (συχνά ξαπλωμένοι ή σε διάφορες ασυνήθεις σωματικές στάσεις) επί 3 ώρες, ούτε για τον αρχιμουσικό να συντονίζει μονωδούς και χορωδούς με την ορχήστρα! Ευτυχώς, η οπερατική εμπειρία του Ιταλού Τζάκομο Σαγκριπάντι όχι μόνο επέτρεψε την άρτια συνοδεία του τραγουδιού και τον συντονισμό με τα επί σκηνής δρώμενα αλλά διασφάλισε μία ακριβή, ευέλικτη, γεμάτη εντάσεις και αποχρώσεις, δεδομένης αφηγηματικής ρευστότητας ερμηνεία του μοναδικού αρμονικού πλούτου ροσσίνειου αριστουργήματος από την σπουδαία ορχήστρα του "Τεάτρο Κομουνάλε" της Μπολόνια! Η ευφάνταστη παρτιτούρα περιελάμβανε μία άρια του Ίλλου συνοδεία κλαρινέτου, μία της Ζελμίρας συνοδεία αγγλικού κόρνου και άρπας, πρωτότυπα ντουέτα ή ακόμη 2 φωνητικά κουιντέτα -με τη συμμετοχή δύο βαθύφωνων!- στο μέσο της Β’ πράξης.
Εξίσου ευτυχώς, η διανομή υπήρξε όχι μόνο υψηλότατου επιπέδου, αλλά και ισορροπημένη, κάτι διόλου αυτονόητο! Αυτής ηγήθηκε η Ιταλίδα δραματική υψίφωνος Αναστασία Μπάρτολι, που για τρίτη συνεχή χρονιά αναμετρήθηκε στο Πέζαρο με πρωταγωνιστικό ρόλο σοβαρής όπερας. Και πάλι εντυπωσίασε ο συνδυασμός ενός πλούσιου, ευχάριστα αιχμηρού φωνητικού μετάλλου, ισορροπημένου σε όλη την έκταση (έστω όχι πάντοτε στυλιστικά ανεπίληπτου) με μία καθηλωτική σκηνική παρουσία, περισσότερο ίσως ως πολεμίστρια βασίλισσα παρά ως πιστή σύζυγος ή τρυφερή μάνα και κόρη.
Η έτερη απαστράπτουσα παρουσία -σίγουρα λιγότερο σκηνικά και περισσότερο φωνητικά- ήταν αυτή του Αφροαμερικανού τενόρου Λώρενς Μπράουνλη, που ενσάρκωσε τον -σύζυγό της- Ίλλο με απίστευτα ηδύ και ομοιογενές ηχόχρωμα, ασύλληπτη δεξιοτεχνία και βαθιά αίσθηση του ύφους της μουσικής. Πολύ καλή ήταν και η Έμμα της Ελβετογαλλίδας μεσοφώνου Μαρίνας Βιόττι, το θερμό ηχόχρωμα της οποίας λειτούργησε εξαιρετικά με αυτό της Μπάρτολι (τόσο αντιστικτικά όσο και στις συνηχήσεις), μολονότι ενδεχομένως ο ρόλος ήταν τοποθετημένος αρκετά χαμηλά για τη φωνή της.
Από πλευράς ανδρών την άλλη σημαίνουσα συμμετοχή είχε ο Ιταλός τενόρος Ενέα Σκάλα στο ρόλο του Αντήνορος, ακόμη μία ηρωική/δραματική ανάθεση του ROF, την οποία έφερε σε πέρας με το γνωστό σκηνικό και φωνητικό του δόσιμο, αλλά και την εξίσου γνωστή πίεση στις πολύ ψηλές νότες. Ο σφετεριστής Αντήνωρ σκιαγραφήθηκε ως ένας νευρωτικός χαρακτήρας, που εξαρτάται απόλυτα από τον δολοπλόκο Λεύκιππο (με τον οποίο στη συγκεκριμένη σκηνοθετική προσέγγιση ήταν προφανώς ερωτευμένος). Τον χωρίς ιδιαίτερες φωνητικές απαιτήσεις πλην κομβικό αυτό ρόλο ενσάρκωσε ο Ιταλός μπασοβαρύτονος Τζανλούκα Μαργκέρι με σκηνική άνεση και το σύνηθες …ξεγύμνωμα, ελέω του εξαιρετικά καλογυμνασμένου κορμιού του! Με ευγένεια και αίσθηση του ύφους της μουσικής, αν και κάπως υποτονικά, απέδωσε τον βασιλιά Πολύδωρο ο Κροάτης βαθύφωνος Μάρκο Μίμιτσα, ενώ ευχαρίστησε και ο Αιακίδης του Ιταλού τενόρου Πάολο Νέβι. Εστιασμένο τραγούδι και σκηνική πειθαρχία προσέφερε κατά το δυνατό και η Χορωδία του "Τεάτρο Βεντίντιο Μπάσσο" του Άσκολι, από την οποία το συγκεκριμένο έργο αλλά και η σκηνοθεσία απαιτούσαν πολλά!
Παρά τις όποιες επιφυλάξεις, η τόσο υψηλού επιπέδου εκτέλεση έδειξε πόσο ψηλά μπαίνει ο πήχης στο Πέζαρο ακόμη και στις λιγότερο γνωστές -πλην εξαιρετικά απαιτητικές- όπερες του Ροσσίνι!
Τις πιο ισορροπημένες εντυπώσεις άφησε η επανάληψη παλαιότερης παραγωγής της μονόπρακτης φάρσας "Το γαμήλιο συμβόλαιο", που παρακολουθήσαμε στο κατάμεστο "Τεάτρο Ροσσίνι" στις 15/8. Η συγκεκριμένη παραγωγή είχε πρωτοανεβεί το 2020 εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, όταν το ROF (του οποίου αποτέλεσε την μοναδική τότε σκηνική πρόταση) όπως και όλα τα διεθνή φεστιβάλ προσπαθούσαν υποτυπωδώς να κρατηθούν σε λειτουργία. Εύλογα, είχε τύχει ελάχιστης προσοχής λόγω και της απουσίας ουσιαστικά κοινού και εκπροσώπων του τύπου και της κριτικής.
Τη σκηνοθεσία υπέγραψε ο Αμερικανός Λώρενς Ντέιλ, ένας από τους σημαντικότερους τενόρους της δεκαετίας του ’80 τόσο στο ρεπερτόριο του ρομαντικού μπελκάντο όσο και στο γαλλικό ρεπερτόριο. Η παραδοσιακού στίγματος (σε σκηνικά-κοστούμια) πλην καλόγουστη και υποδειγματικά αναψυκτική παραγωγή δικαίωσε πλήρως το έργο. Καθώς η δράση του τοποθετείτο στην Αγγλία, ο σκηνογράφος Γκάρυ ΜακΚαν την οριοθέτησε στο εξωτερικό και εσωτερικό (συχνά και σε δύο επίπεδα/ορόφους) ενός παραδοσιακού σπιτιού της βικτωριανής εποχής. Πέρα από την ακριβή αποτύπωση -και σε επίπεδο κοστουμιών- των λεπτομερειών για όσους είναι γνώστες της βρετανικής παράδοσης, ενθουσίασαν ο ρυθμός, το κέφι και η εκπληκτική θεατρικότητα όλης της ομάδας μονωδών, που ανέδειξε ιδανικά τους πάντοτε κρίσιμους στον Ροσσίνι χαρακτήρες: τον αλαζόνα, πλούσιο δήθεν κουλτουριάρη Τομπίας Μιλλ, τον κυνικό ως λάτρη του ελεύθερου εμπορίου Καναδό έμπορα Σλουκ (που έφερε μαζί του και μία …αρκούδα!), το πείσμα του ερωτευμένου νεανικού ζεύγος Φαννύ-Εντοάρντο και την πονηριά των δύο υπηρετών Νόρτον-Κλαρίνας.
Και από μουσικής πλευράς η παράσταση υπήρξε πολύ επιτυχημένη. Της διανομής ηγήθηκαν δύο Ιταλοί βαρύτονοι, ο πολύπειρος Πιέτρο Σπανιόλι και ο νεώτερος αλλά ήδη καταξιωμένος Ματτία Ολιβιέρι. Ο πρώτος κυριολεκτικά σμίλευσε έναν απολαυστικό Τομπίας Μιλ με τη βαθιά γνώση των ροσσίνειων μουσικοθεατρικών κωδίκων, και δη την τέχνη του canto sillabato και του ρετσιτατίβο, αλλά και μιας λεπτοδουλεμένης υπόκρισης. Παρά μιαν ιδιαίτερα νεανική και ευσταλή παρουσία για το ρόλο του Σλουκ, ο δεύτερος αξιοποίησε με μέτρο και καλό γούστο τη σκανδαλιστική σκηνική του άνεση, το προσεγμένο τραγούδι και τη λαγαρή άρθρωση του λόγου.
Από πλευράς των νεαρών εραστών ο Αμερικανός τενόρος Τζακ Σουάνσον ενσάρκωσε με άνεση τον -όχι ιδιαίτερα απαιτητικό φωνητικά- ρόλο του Εντοάρντο Μιλφόρ, ενώ η Ιταλίδα λυρική σοπράνο Πάολα Λεότσι έδωσε μάθημα ροσσίνειου τραγουδιού και τεχνικής στον πολύ πιο δύσκολο ρόλο της Φαννύ, ενώ και η υπόκρισή της ήταν κεφάτη και επικοινωνιακή. Αρκετά καλό ήταν και το ζευγάρι των υπηρετών που σκιαγράφησαν ο Χιλιανός βαρύτονος Ραμίρο Ματουράνα και η Γαλλο-Ισπανίδα υψίφωνος Ινές Λωράνς.
Για τον έμπειρο Αμερικανό αρχιμουσικό Κρίστοφερ Φράνκλιν το συγκεκριμένο έργο -που έχει διευθύνει επανειλημμένα στο παρελθόν και ηχογραφήσει- δεν κρύβει πια μυστικά. Επικεφαλής μιας άκρως φερέγγυας Φιλαρμονικής Τζοακίνο Ροσσίνι, η διεύθυνσή του έσφυζε από ρυθμική ζωντάνια -έστω και χωρίς υπερβολικές ταχύτητες- και υποστήριξε με σιγουριά τα επί σκηνής δρώμενα, ενώ ανέδειξε και τις αγωγικές ενδείξεις της νέας κριτικής έκδοσης της Ελεονώρας ντι Τσίντιο, που ακούσθηκε για πρώτη φορά στο ROF και μόλις δεύτερη παγκοσμίως!
"Το γαμήλιο συμβόλαιο" παίχθηκε στο δεύτερο μέρος της βραδιάς, μετά από την παρουσίαση των "Μουσικών βραδιών" του Ροσσίνι. Η συλλογή αυτή, που δημοσιεύθηκε το 1835 στο Παρίσι, αποτελείται από 8 αριέτες και 4 ντουέτα (σε ιταλική γλώσσα), τα οποία εν προκειμένω δεν ακούσθηκαν στην κλασική εκδοχή για φωνή και πιάνο, αλλά σε αυτήν για φωνή και ορχήστρα δωματίου, που επιμελήθηκε ο Φάμπιο Μαέστρι.
Τα γραμμένα από τους Μεταστάζιο και Πέπολι φωνητικά κομμάτια δεν συνδέονται μεταξύ τους, ενώ και οι φόρμες τους παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία, από τη βαρκαρόλα και το μπολερό μέχρι την ταραντέλα και την τυρολέζα. Είναι δε απατηλά εύκολα, αφού η ανάγκη για ωραία γραμμή τραγουδιού συνδυάζεται κατά περίπτωση με ιδιαίτερες απαιτήσεις μπελ-κάντο ή κολορατούρας.
Τις αριέτες και ένα ντουέτο μοιράσθηκαν δύο Ιταλοί μονωδοί, πρόσφατοι απόφοιτοι της Ακαδημίας, η υψίφωνος Βιττοριάνα ντε Αμίτσις και ο τενόρος Πάολο Νέβι. Σε δύο ντουέτα, η πρώτη είχε ως παρτενέρ την Κολομβιανή μεσόφωνο Αντρέα Νίνιο και ένα μοιράσθηκε ο δεύτερος με τον Αρμένιο βαρύτονο Γκουργκέν Μπαβεγιάν.
Όλοι οι νεαροί μονωδοί, που συμμετείχαν- όπως προαναφέραμε- σε δευτεραγωνιστικούς ρόλους στις φετινές οπερατικές παραγωγές, διέθεταν σαφείς πλην διακριτές αρετές. Το τραγούδι της ντε Αμίτσις, παρά το λίγο όξινο ηχόχρωμα, υπήρξε εξαιρετικά ασφαλές τεχνικά και διέθετε θεατρικότητα. Το ταμπεραμέντο της εκτιμήθηκε ιδιαίτερα στα δύο πολύ γνωστά "ισπανικά" κομμάτια, όπως τον δημοφιλή "Χορό" (La Danza), που έχουμε συνηθίσει να ακούμε με φωνή τενόρου. Ο Νέβι από την άλλη διαθέτει ένα θαυμάσιο μεσογειακό/φωτεινό και ισχυρό τίμπρο και μια σπάνια αμεσότητα, που υπόσχονται πολλά για το ρεπερτόριο του ρομαντικού μπελ-κάντο, αν και το τραγούδι του ηχεί ακόμη συχνά κάπως "άτεχνο". Οι συνηχήσεις των δύο γυναικών στα ντουέτα τους ήταν έξοχες, ενώ ευχαρίστησε και η σχεδόν βερντιανή δραματικότητα που χαρακτήριζε το ντουέτο των 2 ανδρών.
Προσεγμένη και υποστηρικτική των -επί σκηνής- μονωδών υπήρξε η συνοδεία που άντλησε από την Φιλαρμονική Τζοακίνο Ροσσίνι ο Φράνκλιν. Παρότι αυτή η 50λεπτης διάρκειας ανθολογία μινιατούρων "μουσικής σαλονιού" υπήρξε σίγουρα μία ευπρόσδεκτη προσθήκη, δεν ταίριαζε ίσως ως "πρόλογος" μιας οπερατικής παραγωγής, έστω μονόπρακτης. Δημιούργησε, πάντως, προσδοκίες ως προς την ανάγκη να ακουσθεί ακόμα περισσότερο στο ROF η πλουσιότατη -πιανιστική και φωνητική- μουσική "δωματίου" του Ροσσίνι…
Τέλος μία ειδική αναφορά πρέπει να γίνει και στην παρακολούθηση (15/8) -μετά από πολλά χρόνια- της καλαίσθητης παραγωγής του Εμίλιο Σάτζι για το "Ταξίδι στη Ρενς" που προτείνεται σκηνικά στο ROF σε ετήσια βάση από το 2001 με τους μονωδούς-σπουδαστές της Accademia Rossiniana.
Η σκηνική καντάτα που αποκαταστάθηκε μουσικολογικά στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 για το "Ίδρυμα Ροσσίνι" και πρωτοπαρουσιάσθηκε σκηνικά μετά από σχεδόν 150 χρόνια το 1984 στο Πέζαρο (θεωρούμενη ως μία από τις μείζονες "ανακαλύψεις" στο χώρο της μουσικής του 20ού αιώνα!) περιλαμβάνει, ως γνωστόν, πληθώρα ρόλων και προκλήσεων για όλες τις φωνητικές κατηγορίες, αποτελώντας ιδανικό τρόπο μυήσεως των νέων καλλιτεχνών στη μουσικοθεατρική ιδιοφυία του Ροσσίνι.
Και φέτος οι ταλαντούχοι νέοι καλλιτέχνες ευχαρίστησαν τόσο με το ομαδικό θεατρικό τους παιχνίδι όσο και με τις ατομικές φωνητικές τους επιδόσεις. Από την πολυπληθή και πολυεθνική διανομή ξεχώρισαν η Ιταλίδα υψίφωνος Βιττόρια Μπρουνιόλο, καλοτραγουδισμένη Μαντάμα Κορτέζε, η Ρωσίδα μεσόφωνος Βαλέρια Γκορμπούνοβα με το πολυτελές σκούρο σλαβικό ηχόχρωμα ως Μαρκησία Μελιμπέα, ή ακόμη ο Ιταλός βαρύτονος Ματτέο Τορκάζο, φίνος Βαρόνος του Τρόμπονοκ, χωρίς να υστερήσει κανείς από τους υπολοίπους. Τους περισσότερους από αυτούς σίγουρα θα τους ακούσουμε στο μέλλον στο Πέζαρο και όχι μόνο…
Στο ROF, πέρα από τις 3 ετήσιες οπερατικές παραγωγές, εξαιρετικά δημοφιλή παραμένουν τα κοντσέρτα μπελκάντο όπως και τα αποκαλούμενα "λυρικο-συμφωνικά κοντσέρτα", που δίνουν διάσημοι αλλά και ανερχόμενοι μονωδοί, που συμμετέχουν -ή όχι- στις προαναφερθείσες παραγωγές.
Το πρώτο λυρικο-συμφωνικό κοντσέρτο της φετινής διοργάνωσης έδωσε σ’ένα γεμάτο "Τεάτρο Ροσσίνι" στις 13/8 η Ρωσίδα μεσόφωνος Βασίλισα Μπερζάνσκαγια. Η εκπληκτική τραγουδίστρια, που μεσουρανεί πια σε όλες τις διεθνείς σκηνές, ξεκίνησε από το Πέζαρο και την Accademia Rossiniana το 2016, ενώ εντυπωσίασε στον πρώτο της μεγάλο ρόλο (ως Σιναΐς) στην όπερα "Μωυσής και Φαραώ" το 2021.
Η έκπληξη, όμως, εν προκειμένω προέκυψε από την επιλογή ενός σαγηνευτικού και δυσκολότατου ρεπερτορίου γραμμένου για φωνή …υψιφώνου! Από τις ροσσίνειες Σεμίραμις και Αρμίντα μέχρι την Αμίνα της μπελλίνειας "Υπνοβάτιδας" και από την Λουτσία του Ντονιτζέττι μέχρι την Μεντόρα από τον "Κουρσάρο" και την -εκτός προγράμματος- Έλενα από τον "Σικελικό εσπερινό" του Βέρντι, η σολίστ κινήθηκε με πρωτοφανή ευελιξία σε μία παλέτα πρωταγωνιστικών ρόλων, που ελαχιστότατες … υψίφωνοι αποπειρώνται να ερμηνεύσουν -εάν ήθελε υποτεθεί ότι είναι ικανές γι’ αυτό!- στο πλαίσιο ενός ωραίου ρεσιτάλ.
Οι θερμές χαμηλές αλλά και οι ολόλαμπρες ψηλές νότες, η αίσθηση του ύφους, η φωνητική ευελιξία επέτρεψαν ερμηνείες εκπληκτικής (δεξιο)τεχνικής αρτιότητας και εκφραστικότητας, γεμάτες μουσικότητα! Το αποκορύφωμα υπήρξε μία καταπληκτική τελική σκηνή της "Αρμίντας" με συγκλονιστική απόδοση των μουσικοθεατρικών προκλήσεων του ρόλου, που άνοιξε την όρεξη για ένα νέο ανέβασμα του έργου με πρωταγωνίστρια την ίδια στο Πέζαρο!
Το συγκεκριμένο ρεσιτάλ θύμισε ότι οι φωνητικές κατηγορίες, όπως τις ξέρουμε σήμερα, αποτελούν εφεύρεση της υστερορομαντικής περιόδου, ενώ στην εποχή τους, οι μεγάλοι συνθέτες του μπελ-κάντο (Ροσσίνι, Ντονιτζέττι και Μπελλίνι) δούλευαν με βάση περισσότερο την προσωπικότητα και την δεξιοτεχνία των ερμηνευτών και λιγότερο τη φωνητική τους κατηγορία. Υπό την έννοια αυτή η περίπτωση της Μπερζάνσκαγια θυμίζει λίγο τα φωνητικά πρότυπα μυθικών τραγουδιστριών, όπως η Φαλκόν ή η Κολμπράν! Οποία τιμή….
Ο Ισπανο-Αμερικανός αρχιμουσικός Φρανσουά Λόπεζ- Φερρέρ άντλησε προσεγμένη συνοδεία από τη Συμφωνική Ορχήστρα Ροσσίνι, η οποία απέδωσε εμβόλιμα, με ακρίβεια αν και ενίοτε υπερβολικό εμβατηριακό βηματισμό, εισαγωγές στις όπερες "Ροζμόντα της Αγγλίας" του Ντονιτζέττι, "Καπουλέτοι και Μοντέκοι" του Μπελλίνι και "Η κλέφτρα κίσσα" του Ροσσίνι.
Χωρίς να αρθεί σε αντίστοιχα ύψη, πολύ αξιόλογο υπήρξε και το πρώτο φετινό ρεσιτάλ μπελ-κάντο που έδωσε -σ’ένα δυστυχώς μισοάδειο "Τεάτρο Ροσσίνι" (14/8)- συνοδευόμενος από τον Κουβανό πιανίστα Μάρκος Μαδριγάλ, ο γνωστός Κροάτης βαθύφωνος -ή μάλλον μπασοβαρύτονος- Μάρκο Μίμιτσα, τραγουδώντας σε 4 διαφορετικές γλώσσες!
Το πρόγραμμα υπήρξε εξαιρετικά ενδιαφέρον, καθώς δεν περιορίσθηκε στο ιταλικό ρομαντικό μπελ-κάντο, από το οποίο εύλογα ξεκίνησε. Μάλιστα θα έλεγε κανείς ότι τόσο η σκηνή και καβατίνα του Ροντόλφο από την "Υπνοβάτιδα" του Μπελλίνι όσο και η άρια του Αλιντόρο από την "Σταχτοπούτα" του Ροσσίνι δεν υπήρξαν -παρά την δεδομένη ευγένεια του τραγουδιού (θαυμάσια πιάνι!)- οι εντελέστερες στιγμές, λόγω μιας κάποιας σκληρότητας άρθρωσης ή μιας μικρότερης άνεσης σε ψηλές νότες και δεξιοτεχνία αντίστοιχα.
Μουσικότητα και αφηγηματικές ικανότητες αξιοποιήθηκαν μεν και στο σημαντικό κύκλο "Τραγούδια του Δον Κιχώτη" του Ιμπέρ, πλην όμως εξουδετερώθηκαν από την ανεπαρκέστατη άρθρωση και νοηματοδότηση του αδόμενου γαλλικού λόγου.
Κάπως έτσι ήταν στο σλαβικό ρεπερτόριο που οι ικανότητες basso cantante του 38χρονου Μίμιτσα έγιναν ορατές, ευχαριστώντας απερίφραστα. Σε τέσσερα από τα 10 "Βιβλικά τραγούδια" του Ντβόρζακ (που αποδόθηκαν στην πρωτότυπη τσεχική γλώσσα), σε τέσσερα από τα υποβλητικά "Τραγούδια και χορούς του θανάτου" του Μούσσοργκσκυ αλλά και στη διάσημη άρια του Αλέκο από την ομώνυμη όπερα του Ραχμάνινοφ απόλαυσε κάνεις την ποιότητα της φωνής, την εκφραστικότητα του τραγουδιού και την τέχνη με την οποία αποδόθηκαν οι διαφορετικές διαθέσεις τους!
Εξίσου ευχαρίστησε και η εκτός προγράμματος γεμάτη πάθος απόδοση του τραγουδιού του Μανακόρ από την θαρθουέλα "Ο Εβραίος γιος" του Λούνα.
Στην από κάθε άποψη υποδειγματική συνοδεία του Μαδριγάλ πρέπει να προστεθούν και οι αέναης κινητικότητας και ρυθμικού παλμού εμβόλιμες ερμηνείες δύο πιανιστικών κομματιών του Ροσσίνι, αποσπασμάτων από το "Άλμπουμ για εφήβους", 6ο τόμο της συλλογής "Αμαρτήματα της νεανικής ηλικίας".
Λεζάντα κεντρικής φωτογραφίας: Αναζητώντας τον εραστή της Λιντόρο, η Ιζαμπέλλα (Ντανιέλα Μπαρτσελλόνα – κέντρο) καταφθάνει -και συλλαμβάνεται- στο Αλγέρι, μαζί με τις drag queens-συντρόφους της,: η αρχική σκηνή από την Α’ πράξη της όπερας "Η Ιταλίδα στο Αλγέρι" του Ροσσίνι (Πέζαρο – "Τεάτρο Ροσσίνι", 14/8)
