
Από την 1η Ιανουαρίου η Ελευσίνα είναι Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2023. Τίτλο που σκοπεύει φυσικά να τιμήσει δεόντως, σε όλη τη διάρκεια του έτους, μέσω ενός εντυπωσιακού προγράμματος. Ασφαλώς, στον όλο σχεδιασμό έχει ενταχθεί και η μουσική, η οποία αναμένεται να λάβει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις ποικίλες εκδηλώσεις. Άλλωστε η ανακοίνωση της εμφάνισης των Στέρεο Νόβα στην κορύφωση της τελετής έναρξης τράβηξε από μόνη της μεγάλη προσοχή προς τους εορτασμούς της ιστορικής πόλης της Αττικής, οδηγώντας σε γρήγορο sold out.
Αν και δεν υπάρχουν πια εισιτήρια, η συναυλία του εμβληματικού συγκροτήματος του Κ.ΒΗΤΑ και του Μιχάλη Δέλτα (Σάββατο 4/2, στο πρώην εργοστάσιο "Ίρις") παραμένει ανάμεσα σε όσες δεσπόζουν στα μουσικά δρώμενα της Ελευσίνας. Άλλωστε οι Στέρεο Νόβα διατηρούν ένα μυθικό στάτους, καθώς πέτυχαν τη σύγκλιση των electronica εξελίξεων της δεκαετίας του 1990 με το κυρίως σώμα της εγχώριας τραγουδιστικής έκφρασης –όπως θύμισε και μια επανέκδοση του ομώνυμου πρώτου τους δίσκου, ο οποίος έκλεισε 30 χρόνια ζωής. Πρόσφατα, βέβαια, το γκρουπ έδειξε ότι μπορεί να έχει και παρόν, τόσο με το άλμπουμ "Ουρανός", όσο και με την πανηγυρική του εμφάνιση στο Summer Nostos Festival του 2018.

Λίγο νωρίτερα, η πρώτη ημέρα της τελετής έναρξης θα φιλοξενήσει μία ακόμα θεαματική εκδήλωση εδραζόμενη στη μουσική. Τα "Μυστήρια Μετάβασης" θα διεξαχθούν στο παράκτιο μέτωπο της Ελευσίνας, ως επίκληση στο σπουδαίο της παρελθόν. Στόχος είναι η αισιόδοξη ανάδυση από τα νερά του Σαρωνικού μιας μυθικής, φωτεινής οντότητας –το τι ακριβώς θα συμβεί, όμως, θα αποκαλυφθεί επί τόπου. Το σίγουρο είναι ότι τη σχετική αφήγηση του Κώστα Νιζάμη θα πλαισιώσει μια πρωτότυπη σύνθεση του Άγγελου Τριανταφύλλου, την οποία θα ξεδιπλώσουν φωνητικά οι CHÓRES της Μαρίνας Σάττι, προσδένοντας την επίκαιρη γυναικεία ενδυνάμωση στην αρχαία αφήγηση για την επανασύνδεση της θεάς Δήμητρας με την Περσεφόνη.
Το επόμενο σημαντικό ραντεβού θα λάβει χώρα στο πρώην εργοστάσιο "Ίρις", το Σάββατο 1/4. Εκεί, οι dissonArt ensemble θα παίξουν το "Piano, Violin, Viola, Cello" του Morton Feldman (1987). Ερμηνεύοντας κάποια απαιτητικά έργα του Ιάννη Ξενάκη (2022), το θεσσαλονικιώτικο σύνολο απέδειξε και πρόσφατα πόσο ανθίζει στα δύσκολα, δημιουργώντας προσδοκίες για το τι θα παρουσιάσει στην Ελευσίνα, με δεδομένο ότι το συζητημένο κύκνειο άσμα του Αμερικανού συνθέτη αποσκοπεί σε μια βαθιά σωματική εμπειρία –όχι μόνο για τους εκτελεστές του, μα και για το κοινό.
Μέσα στον Ιούνιο, σε ημερομηνία που αναμένεται να οριστεί, θα έρθει και η περίφημη Dresdner Sinfoniker –από τις πιο αναγνωρισμένες ορχήστρες σύγχρονης μουσικής της Ευρώπης– για μια συνεργασία με τη Διαπολιτισμική Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε (αταυτοποίητο, μέχρι στιγμής) δημόσιο χώρο. Εκεί, παρατάσσοντας μια εντυπωσιακή ποικιλία οργάνων σε μεγάλη έκταση (οι δεξιοτέχνες θα βρεθούν ακόμα και σε στέγες κάποιων σημαντικών κτηρίων), θα παίξουν το έργο "Sky Above Elefsina", το οποίο γράφτηκε ειδικά για την Ελευσίνα 2023. Το πρωί πριν τη συναυλία, μάλιστα, οι συμμετέχοντες μουσικοί θα κάνουν και βόλτα στις γειτονιές της πόλης, πραγματοποιώντας ηχητικές επιδείξεις για τους κατοίκους και τους επισκέπτες.

Για τον Ιούλιο, στη συνέχεια, σε ημερομηνία που μέλλει να οριστεί, έχει προγραμματιστεί μία από τις σημαντικότερες μουσικές εκδηλώσεις των ελευσίνιων εορτασμών. Κάτω από τον τίτλο "Με τη Σκέψη στον Θόδωρο", η Ελένη Καραΐνδρου στήνει μια ξεχωριστή βραδιά στο Παλαιό Ελαιουργείο της πόλης, αφιερωμένη στις δουλειές της για το σινεμά του Θόδωρου Αγγελόπουλου, όσες οδήγησαν και την ίδια στη διεθνή καταξίωση. Δέκα χρόνια από τον απροσδόκητο θάνατο του σπουδαίου σκηνοθέτη, λοιπόν, θα κάτσει στο πιάνο διατρέχοντας ξανά τη διαδρομή από το "Ταξίδι στα Κύθηρα" (1984) μέχρι τη "Σκόνη του Χρόνου" (2008). Μαζί της θα παίξει ορχήστρα εκλεκτών βιρτουόζων σε διεύθυνση Κορνήλιου Μιχαηλίδη, με το όνομα της Γρμαενίδας βιολοντσελίστριας Anja Lechner να διακρίνεται ανάμεσα στους συμμετέχοντες, καθώς είναι γνώριμη από τη σόλο δισκογραφία της στην ECM.
Μια σειρά έξι συναυλιών ακολουθεί και τον Αύγουστο, στην "Όαση" (πρώην Camping) και στο "Machu Picchu" (Παλιά Καμίνια), κάτω από τον γενικό τίτλο "Μυστήριο 154: Live Music Acts". Οι λεπτομέρειες θα αποσαφηνιστούν σύντομα, πάντως ήδη ξεχωρίζουν οι εμφανίσεις του B.D. Foxmoor και των Mato Grosso. Πιο αναλυτικά, ο "εγκέφαλος" των Active Member θα παίξει σόλο, βασισμένος σε μουσική αποκλειστικά φτιαγμένη από ήχους σταχυολογημένους στην περιοχή. Η ρυθμική διήγηση θα συνδέει την ιστορία της με το σήμερα, ενώ προβλέπεται και παράλληλη προβολή οπτικού υλικού. Η αθηναϊκή μπάντα, από την άλλη, παρά την alternative ταυτότητά της, στοχεύει σε μια βραδιά σύγχρονης όπερας με rock, ηλεκτρονικούς και κλασικούς ήχους. Η δική τους αφήγηση θεμελιώνεται σε μαρτυρίες εργατών που δούλεψαν στα εργοστάσια της Ελευσίνας, καταγράφοντας το πέρασμά της από την αγροτική ζωή στη βιομηχανική.

Η επιθυμία του Στέλιου Καζαντζίδη να ταφεί στην Ελευσίνα τον σύνδεσε κατά μοναδικό τρόπο μαζί της, οπότε δεν γινόταν να μη δώσει το παρών στους μουσικούς εορτασμούς της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Οι λεπτομέρειες της εκδήλωσης "Να 'ταν η Ζωή μου Σαββατόβραδο" δεν έχουν αποκαλυφθεί ακόμα, ξέρουμε όμως ότι σχεδιάζεται για τον Σεπτέμβριο και ότι θα διεξαχθεί στο νεκροταφείο της πόλης, καθώς και στον Παλαιό Σιδηροδρομικό Σταθμό. Την καλλιτεχνική της επιμέλεια έχει αναλάβει η Λένα Κιτσοπούλου.
Μέσα στον Σεπτέμβριο, στον χώρο της "Ελαιουργικής", θα παρουσιαστεί και το "Timelessness" του Βέλγου συνθέτη και σκηνοθέτη Thierry De Mey, το οποίο ο ίδιος συστήνει ως "καλλιτεχνικό και πολιτικό μανιφέστο", προϊδεάζοντας το κοινό για μια συναυλία που θα μπλεχτεί με το σωματικό θέατρο. Τις μουσικές δυνατότητες του έργου κλήθηκαν να αναδείξουν οι Percussions de Strasbourg, σχήμα με 60 χρόνια ιστορία στο σύγχρονο κλασικό ρεπερτόριο, το οποίο είναι γνώριμο στο ελληνικό κοινό και από άλλους, πρόσφατους ερχομούς του στα μέρη μας.
Τα δρώμενα θα κλείσουν τον κύκλο τους τον Δεκέμβρη (σε ημερομηνία που επίσης μέλλει να οριστεί) με το συμμετοχικό project Elefsina 2023 Community Orchestra & Choir, το οποίο θα λάβει χώρα αφενός στην "Ελαιουργική", αφετέρου σε δημόσιο χώρο της πόλης (άγνωστο μέχρι στιγμής), υπό τη διεύθυνση του Aleksandar Caric. Κύριος στόχος είναι να σχηματιστεί μια κοινοτική ορχήστρα και χορωδία, που θα περιλαμβάνει άτομα όλων των ηλικιών από όλα τα κοινωνικά στρώματα, μουσικούς και μη. Έπειτα, σε δεύτερη φάση, θα ανακατευτούν με την πορτογαλική Orquestra Criativa de Santa Maria da Feira, αλλά και με ένα σύνολο νέων μουσικών, οι οποίοι θα εκπροσωπήσουν την αμέσως προηγούμενη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης –το Νόβι Σαντ της Βοϊβοντίνα, στη Σερβία.