Ιχνηλατώντας μουσικοθεατρικά τις "Κωμωδίες-Μπαλέτα" του Μολιέρου…

Με μια πολύ ιδιαίτερη μουσικοθεατρική πρόταση, την παράσταση "Ο Μολιέρος και οι μουσικές του" εγκαινιάσθηκε ουσιαστικά η φετινή καλλιτεχνική περίοδος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών ("Αίθουσα Χρ. Λαμπράκης", 2/10). Στο ημισκηνοθετημένο μουσικό θέαμα συνέπραξαν ο ηθοποιός Στεφάν Φακό, χορευτές της ομάδας "Les Corps Éloquents" και ολιγομελή κλιμάκια μονωδών, χορωδών και μουσικών του γαλλικού συγκροτήματος οργάνων εποχής "Οι Ανθούσες Τέχνες" ("Les Arts Florissants") υπό τη διεύθυνση του διάσημου Αμερικανογάλλου αρχιμουσικού Γουίλιαμ Κρίστι. Τη συνολική δραματουργική επιμέλεια είχε ο γνωστός σκηνοθέτης Βενσάν Μπουσσάρ.

Με αφορμή τα 400 χρόνια από τη γέννηση του Μολιέρου (1622-1673), επιχειρήθηκε να ανιχνευθεί υπό μία σύγχρονη, όχι σχολαστική/διδακτική ματιά η οργανική άρθρωση της δραματουργίας των περίφημων "Κωμωδιών-μπαλέτων" του με βάση και το χορό και κυρίως την αυθεντική μουσική που είχε γραφεί ειδικά γι’αυτές από κορυφαίους συνθέτες του Γαλλικού μπαρόκ, εν προκειμένω τον (Ιταλό) Ζαν-Μπατίστ Λουλλύ και τον Μαρκ-Αντουάν Σαρπαντιέ. Η παράσταση είχε παρουσιασθεί τον περασμένο Ιούνιο στη Βασιλική Όπερα των Βερσαλλιών, ως συναυλιακός επίλογος ενός κύκλου Μολιέρου, που περιελάμβανε πλήρη σκηνικά ανεβάσματα 3 τέτοιων έργων, και δη των "Ζωρζ Νταντέν", "Ο κατά φαντασίαν ασθενής" και "Ο αρχοντοχωριάτης". Μουσικά και φωνητικά αποσπάσματα από αυτά συνυφάνθηκαν εδώ με άλλα από τα έργα "Ποιμενική Κωμωδία", "Με το ζόρι παντρειά", "Ο κύριος ντε Πουρσωνιάκ" και "Οι υπέροχοι εραστές".

Αξιοποιώντας την τεχνική του "θεάτρου εν θεάτρω", η δραματουργική σύλληψη συνίστατο στην προσπάθεια ενός σκηνοθέτη/ηθοποιού να οργανώσει, στη μνήμη του Μολιέρου, μια παράσταση με ετερόκλητα μουσικοθεατρικά υλικά και με άδοντες ηθοποιούς από τον θίασό του. Αν το πρώτο μέρος αποτέλεσε έναν ύμνο στην ενοποιό δύναμη μουσικής και χορού, το δεύτερο αποτέλεσε κατά βάση μια παρωδία μιας επικήδειας τελετής. Η σκηνοθέτις Μαρί Λαμπέρ-Λε Μπιάν και ο χορογράφος Υμπέρ Αζμπρούκ έστησαν ένα θέαμα με ελάχιστα σκηνικά/αντικείμενα, σύγχρονα κοστούμια και αέναη -στυλιζαρισμένη ή μη- κίνηση. Μόνο συνδετικό στοιχείο ήσαν οι …κόκκινες κάλτσες: αυτές που φορούσε ο Κρίστι, αυτές που χρησιμοποιήθηκαν στο φινάλε του "Αρχοντοχωριάτη", σαν γάντια για τους Τούρκους του "Κατά φαντασίαν ασθενούς", σαν κορδέλες για τους Γκροτέσκους στο "Με το ζόρι παντρειά". 

Δουλεμένη με γνώση, χιούμορ και σε βάθος λεπτομέρειας, η παράσταση προσπάθησε να καταδείξει το πώς συνδυάζονταν πρόζα, μουσική και χορός στις μολιερικές "Κωμωδίες-μπαλέτα" και ήταν ευπρόσδεκτη στο βαθμό που τόσο τα θεατρικά έργα του Μολιέρου όσο και οι μουσικές από αυτά σπάνια προσφέρονται στις μέρες μας εκτός Γαλλίας. Τα επιλεγέντα χωρία ήταν αντιπροσωπευτικά των έργων και χαρακτηριστικά της πολυδιάστατης -κοινωνικά/ηθικά, αισθητικά/πολιτιστικά- θεματικής του σπουδαίου θεατρανθρώπου. Εξίσου ουσιαστικό και περιεκτικό ήταν και το προγραμματικό τεύχος.

Δυστυχώς, η σεβαστής διάρκειας παράσταση μάλλον κούρασε, γιατί αφενός στερήθηκε ρυθμού, αφετέρου οι μεταβάσεις μεταξύ των διαφόρων αποσπασμάτων έργων δεν λειτούργησαν αβίαστα ή με κάποιον ειρμό, παρά την προσπάθεια διασφάλισης της ροής μέσω ενός "συνδετικού" κειμένου και του ρόλου του σκηνοθέτη/ηθοποιού. Επιφυλάξεις, εξάλλου προκάλεσε τόσο το αυστηρά θεατρικό σκέλος, καθώς ελάχιστα ακούσθηκε η μολιερική πρόζα, όσο και οι χορογραφίες, που πρόβαλαν άλλοτε ανέμπνευστες, άλλοτε ατελώς εκτελεσμένες.

Όπως αναμενόταν, ήταν στο μουσικό πεδίο που η όλη δουλειά άφησε τις ισχυρότερες εντυπώσεις. Η γνώση, η αγάπη και η εμπειρία στο γαλλικό μπαρόκ του Κρίστι, των συνόλων του και των μονωδών δεν χρειάζονται υπενθύμιση. Η συστηματική ενασχόληση του 78χρονου αρχιμουσικού με τα έργα του Μολιέρου και τη μουσική τους, του έχουν επιτρέψει βαθιά κατανόηση της μουσικότητας της γλώσσας του, στην οποία περιλαμβάνονται συγκεκριμένοι κανόνες απαγγελίας, οι οποίοι δίνουν έμφαση στο σεβασμό στη σύνταξη, στην εμμονή στο ρυθμό, ή ακόμη στο λεγόμενο "κανόνα της οκτάβας", σύμφωνα με τον οποίο συγκεκριμένες συλλαβές τοποθετούνται σε συγκεκριμένες νότες. Η ιστορικά ενημερωμένη μουσική του διεύθυνση ανέδειξε τα εν λόγω στοιχεία, σφύζοντας συνάμα από παλμό, ελαφράδα, φαντασία!

Με κορυφαίο τον περίφημο θεορβίστα Τόμας Ντάνφορντ στο σταθερό βάσιμο, το 12μελές ορχηστρικό σύνολο ακολούθησε τον Κρίστι με εγρήγορση και εκφραστικότητα. Φωνητικά και σκηνικά ανεπίληπτοι, με άριστη εκφορά του αδόμενου γαλλικού λόγου και αίσθηση του ύφους, ήσαν και οι 5 σολίστ-μονωδοί, οι υψίφωνοι Εμμανυέλ ντε Νεγκρί και Κλερ Ντεμπονό, ο κόντρα-τενόρος Συρίλ Ωβιτύ, ο βαρύτονος Μαρκ Μωγιόν και ο μπάσος Συρίλ Κοστανζό. Είναι κρίμα που η συγκεκριμένη παράσταση δεν επέτρεψε μεγαλύτερη αξιοποίηση του ταλέντου τους, με εξαίρεση την Ντε Νεγκρί. Το ντουέτο της με την Ντεμπονό στο παράπονο "O mortelle douleur" από τον "Ζωρζ Νταντέν", υπό την υποβλητική συνοδεία του Ντάνφορντ από το μέσο της σκηνής, υπήρξε το αποκορύφωμα της βραδιάς. Ο κόντρα-τενόρος Νταβίντ Τρικού ξεχώρισε από την υφολογικά και θεατρικά άψογη χορωδία. 

Λόγω των ανάμικτων εντυπώσεων από αυτό το "ποτ-πουρρί", ίσως, τελικά, η πλήρης σκηνική παρουσίαση μιας οποιασδήποτε "κωμωδίας-μπαλέτου" του Μολιέρου -με τους ίδιους μουσικούς συντελεστές!- να επέτρεπε πληρέστερη και σαφέστερη εικόνα της θεατρικής του ιδιοφυΐας…

Λεζάντα πρώτης φωτογραφίας: Πανοραμική εικόνα με το σύνολο των συντελεστών της παράστασης "Ο Μολιέρος και οι μουσικές του" που δόθηκε (2/10) στην "Αίθουσα Χρ. Λαμπράκης" του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών