Όσα δεν ξέρετε για την Σαβίνα Γιαννάτου - και όσα αγαπάτε σ' αυτήν

Με αφορμή τις εμφανίσεις της Σαβίνας Γιαννάτου με τους Primavera en Salonico στο “Half Note Jazz Club” (12-13-14/3) βρεθήκαμε και κάναμε μια «εφ’ όλης της ύλης» κουβέντα από την οποία εδώ κρατάμε ένα σημαντικό μέρος... Η Σαβίνα Γιαννάτου έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα - και πλούσια - καλλιτεχνική ιστορία που ξεκινάει από την "Λιλλιπούπολη", την Λένα Πλάτωνος και ένα καθαρά δικό μας "no wave" στα '80's, με Μάνο Χατζιδάκι κ.λπ., περνάει σε σύγχρονη jazz και αυτοσχεδιαστική μουσική, σε πλήθος mainstream αλλά και ασύλληπτες μουσικές συνεργασίες και γοητεύει όλο τον κόσμο μέσα από την ομαδική δουλειά των Primavera en Salonico από τα μέσα των '90's ως τις μέρες μας. Και με τη δουλειά της στο θέατρο. Και με ό,τι άλλο έρχεται...

-Κάθε φορά που σας ακούω, σε συναυλία ή από δίσκο, μου δίνετε την αίσθηση ότι δεν παίζετε απλώς μια σειρά (όμορφων) κομματιών από μουσικές του κόσμου. Περισσότερο νοιώθω πως με τη μουσική σας διευρύνετε την εικόνα του κόσμου, μας ανοίγετε νέες διαστάσεις για την κατανόηση αυτού του κόσμου. Μακάρι να ισχύει αυτό που λες – και χαίρομαι που το λες! Βέβαια, με τη “Θεσσαλονίκη” αυτό ισχύει εκ των πραγμάτων γιατί η πόλη ήταν όντως διεθνές κέντρο. Μας ενδιέφερε αυτή η πολυπολιτισμική της πλευρά και αυτό βγάλαμε στο άλμπουμ “Songs of Thessaloniki”.

-Η ίδια η μουσική σας είναι που μας ωθεί σ’ αυτή τη «διεύρυνση»… Εννοείς ότι ο τρόπος που παίζουμε είναι αυτός που τα διευρύνει; Η αλήθεια είναι ότι και τα “Σεφαραδίτικα” (δίσκος «Άνοιξη στη Σαλονίκη», 1994), η πρώτη μας δισκογραφική δουλειά, από μόνα τους εμπεριέχουν αυτό τον διεθνισμό γιατί, όπως ξέρεις, οι Εβραίοι κυκλοφορούσαν!

-Η σημασία της αυτοσχεδιαστικής δράσης είναι βασική στους Primavera en Salonico… Από την αρχή-αρχή, πριν γίνουμε ομάδα σταθερή, με ενδιέφερε πολύ να το ανοίξω! Το θέμα το αυτοσχεδιαστικό το ήθελα πάρα πολύ. Και ο Μιχάλης Σιγανίδης και ο Κώστας Βόμβολος ήταν αυτής της κατεύθυνσης – και τον Λευτέρη Αγγουριδάκη τον ενδιέφερε πολύ. Το αυτοσχεδιαστικό μέρος ξεκίνησε να μπαίνει ενεργά όταν για πρώτη φορά πήγαμε στο WOMAD το 1996 που ήταν ουσιαστικά μια από τις πολύ πρώτες μας συναυλίες. Τότε, κάτι ψιλοέκανα εγώ με τα φωνητικά και το κοινό αντέδρασε τόσο θετικά που αυτό κατοχύρωσε τον αυτοσχεδιασμό ως στοιχείο της δουλειάς μας. Όμως το κοινό ήταν γενικότερα πολύ ενθουσιώδες με το σύνολο αυτού που κάναμε. Από την παρέα, ο Χάρης Λαμπράκης στην ουσία μέσα από το γκρουπ βρήκε αυτό το στοιχείο της ελευθερίας.

-Τι παρουσιάζετε στο “Half Note”; Στο Half Note θα κάνουμε μια σύνοψη της δουλειάς μας – σίγουρα θα είναι πολλά κομμάτια από τη “Θεσσαλονίκη”, τα τραγούδια της οποίας έχουν προχωρήσει πολύ στο live παίξιμο. Είναι μια ενότητα που έχει πάρει ζωή πια. Μας ενδιαφέρει να τα παίζουμε. Επίσης παίζουμε σταθερά κάποια κομμάτια της Μεσογείου. Έχει φτιαχτεί μια πολύ καλή σειρά στο πρόγραμμα. Μπορούμε να πούμε πως έχουμε “Θεσσαλονίκη” σαν βάση και Μεσόγειο γύρω-γύρω! Πριν το “Songs of Thessaloniki” είχαμε πολύ καιρό να βγάλουμε δίσκο. Έπρεπε να βρεθεί κάτι σαν ιδέα – είτε γεωγραφικά, είτε εννοιολογικά, είτε μουσικά. Και όταν εμφανίστηκε η ιδέα, ο δίσκος βγήκε! Όσο για το επόμενο project, μη με ρωτάς – πρέπει να σου πως εμείς είμαστε της τελευταίας στιγμής!

-Σαν ομάδα, βρισκόσαστε συχνά; Βρισκόμαστε όταν υπάρχει λόγος: θα πρέπει να ξέρουμε ότι θα κάνουμε αυτό, θα γίνει εκεί και υπάρχει αυτό το μέλλον – αλλιώς δεν βρισκόμαστε έτσι, γενικώς και αορίστως! Πρέπει να δουλεύουμε κάποιο project για να βρεθούμε – εξάλλου ζούμε και σε άλλες πόλεις! Έχουμε όμως και ευελιξία μεταξύ μας: αν π.χ. κάποιος δεν μπορεί, η συναυλία θα γίνει, κάποιος άλλος θα παίξει στη θέση του.

-Ενδιαφέρον έχει η τωρινή συνεργασία σου με την Λένα Πλάτωνος… Με τη Λένα έχουμε κάνει πολλές συναυλίες – πρόσφατα είμαστε στο Six D.O.G.S. Έχει απίστευτους fans – για μένα είναι πραγματικά αποκάλυψη το κοινό που έχει η Λένα. Το κοινό της έχει το στοιχείο του “fan”: ξέρουν τα λόγια απ' έξω, τα τραγουδούν – βλέπεις παιδιά 20-25 χρόνων κυριολεκτικά “καρφωμένα” στη σκηνή.

-Καμία σχέση με το κοινό της Λένας (και δικό σου) στα '80's – που το κοινό αυτό είμαστε εμείς! Τα παιδιά τώρα έχουν μπει μέσα σε μια “μυθολογία”! Ενώ εμείς τότε διατηρούσαμε πάντα μια σκεπτικιστική στάση. Είχαμε μια απόσταση από τα πράγματα – που εμένα μ' αρέσει! Η “ψυχρότητα” και η σκέψη δεν μ' ενοχλούν καθόλου! Όμως μένω έκθαμβη όταν είμαι στη σκηνή με την Λένα γιατί το προσλαμβάνω κι εγώ αυτό το feeling του πραγματικού fan. Με αφορά κι εμένα αυτό γιατί μπορεί να κάνω ένα μικρό φωνητικό και ο κόσμος από κάτω παραληρεί! Στις δικές μου συναυλίες μπορεί να κάνω εκατό φορές παραπάνω – όμως κανένας δεν παραληρεί! (γέλια) Με θεωρούν δεδομένη!

-Η Λένα πως νοιώθει για όλο αυτό; Της Λένας της αρέσει πολύ! Πάντα ήταν υπέρ της προσωπικής μυθολογίας που μπορείς να την περάσεις στον κόσμο – και τώρα αυτό το ευχαριστιέται πολύ! Νομίζω ότι σ' αυτό τον χώρο ο καθένας μας μπορεί και “φτιάχνει” το κοινό που του ταιριάζει! Το “είδος” των ανθρώπων που σε ακολουθούν ως καλλιτέχνη έχει να κάνει πάντα με το τι κάνεις εσύ με τον εαυτό σου.

-Εσύ το κοινό σου το ξέρεις; Το κοινό μου το ξέρω – φυσικά το ξέρω! Γι αυτό και μπορώ να συνειδητοποιώ τις όποιες διαφορές με ένα άλλο, ξεχωριστό κοινό. Δεν μιλάω για κοινό Χατζιδάκι, φυσικά – αυτός είναι κλασικός! Στις προσωπικές μου συναυλίες πάντα τραγουδάω Χατζιδάκι.

-Τώρα μου έρχεται στο νου μια άλλη εκπληκτική συνεργασία που είχες κάνει προ ετών – με την Μαρία Φαραντούρη και την Έλλη Πασπαλά. Ιδέα της Φαραντούρη ήταν αυτή η συνεργασία. Η Μαρία είναι πάντα ανοιχτή – και την θαυμάζω πολύ για το χιούμορ της. Όσο για το καλλιτεχνικό της μέγεθος, είναι τεράστιο και δεν βρίσκουμε κάτι αντίστοιχο πουθενά.

-Με τι άλλο ασχολείσαι; Τελευταία έχω κάνει κάποιες συνεργασίες με τον Γιάννη Αναστασάκη (παίζει κιθάρα και φτιάχνει ηλεκτρονικά πετάλια), με τον οποίο αυτοσχεδιάζουμε – έχουμε παίξει και σαν τρίο με τον Χάρη Λαμπράκη.

-Η αυτοσχεδιαστική μουσική έχει πάντα ενδιαφέρον… Το αυτοσχεδιαστικό το θέλω πάντα. Έχω γνωρίσει μια πιανίστρια από την Πορτογαλία, την Joana Sa, η οποία μου φαίνεται εξαιρετική. Παίζει πιάνο με έναν πολύ δικό της τρόπο: βάζει πάνω κάτι αντικείμενα που τα κοπανάει και το πιάνο γίνεται ένα άλλο όργανο. Της είπα, όταν την γνώρισα στη Στέγη πριν από δυο χρόνια, ότι «αυτό που παίζεις εμείς στην Ελλάδα το λέμε... κλαμπατσίμπαλο και όχι κλειδοκύμβαλο» και έκτοτε της έμεινε και το χρησιμοποιεί σαν όρο! Έχουμε κάνει μιαν ηχογράφηση που δεν έχω ιδέα πότε θα βγει και πως θα βγει – ίσως πρέπει να μιλήσω γι αυτήν με την ECM… Το θέμα του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού μπαίνει πάντα εμβόλιμο σε ότι κάνω. Είναι πάντα μια ιδιαίτερη – και όχι εύκολη – μουσική κατάσταση. Δεν θέλω να μπερδεύεται το κοινό – είτε αφορά συναυλίες, είτε δίσκους. Το “κρατάω” όσο μπορώ, για να μην υπάρξει σύγχυση.

-Έχεις και συνεργασίες με τον μπασίστα Barry Guy – έναν μουσικό / συνθέτη με μεγάλη ιστορία στην free jazz (London Jazz Composer’s Orchestra κ.ο.κ.) Με τον Barry Guy συνεργάζομαι αρκετά. Έχουμε κάνει ένα CD σαν ντουέτο (κοντραμπάσο, φωνή) και έχω συμμετάσχει σε άλλα δύο, τα οποία είναι έργα του. Έχει συνθέσει μουσική – με τον ιδιαίτερο, δικό του τρόπο: απόλυτα γραμμένες συνθέσεις με αυτοσχεδιαστικά fragments. Στο ένα από αυτά αυτοσχεδιάζω και στο άλλο και αυτοσχεδιάζω και τραγουδάω κανονικά. Έχει κάνει ένα κομμάτι για την Guernica που είναι πολύ ενδιαφέρον. Γενικά, έχω μια καλή παρουσία στον διεθνή αυτοσχεδιαστικό χώρο. Και όσες δουλειές έχω κάνει στην Ελλάδα στο θέατρο (πέντε-έξι έργα) έχουν σαν βάση τους το ότι έχω ασχοληθεί τόσο πολύ και τόσο σοβαρά με τη μουσική του αυτοσχεδιασμού. Δεν με κάλεσε κανείς να μου πει “φτιάξε μου μουσική για το θέατρο”! Αλλά με καλούν για να διδάξω και να μάθω στους ηθοποιούς τον τρόπο της μουσικής εκφοράς και έτσι φτιάχνουμε όλο το πράγμα! Αυτό είναι σύνθεση, με ενδιαφέρει πολύ, δεν είναι κάτι εύκολο και είναι ένα μεγάλο πεδίο – αν καταφέρνω να το κάνω καλά το οφείλω στην ενασχόλησή μου με τον αυτοσχεδιασμό.

-Αυτό που μου αρέσει σ' εσένα είναι ότι έχεις ευρεία εκφραστική γκάμα... Μπορώ ν' αλλάξω πεδίο εύκολα – αυτό είναι! “Δραπετεύω” από το ένα και πάω στο άλλο!

-Φροντίζεις όμως να μην πολυφαίνεται κι αυτό! (γέλια) Προσπαθώ να μην υπάρχει σύγχυση! Εξάλλου, όταν κάνεις μουσική για το θέατρο, το όνομά σου δεν βγαίνει ποτέ μπροστά. Ποτέ δεν ξέρουμε ποιος μουσικός έχει γράψει τη μουσική για το έργο που πάμε να δούμε...

-Το “Αθηνόραμα” με τα θεατρικά βραβεία κοινού που κάνει κάθε χρόνο προσπαθεί να το αλλάξει αυτό! Θα πρέπει να σ' αρέσει πολύ η μουσική του έργου για να νοιαστείς για το ποιος είναι ο συνθέτης! Συνήθως τον ξεχνάμε! Επειδή το θέατρο δεν μένει ως ντοκουμέντο, παίζεται όσο παίζεται, ακόμα κι αν είναι καλή η μουσική ενός έργου τελικά θα ξεχαστεί!

-Ο κόσμος ενδιαφέρεται για μουσική; Πως το βλέπεις εσύ; Άλλοι ενδιαφέρονται πολύ – και άλλοι όχι! Ο καθένας είναι στον κόσμο του! Κι εγώ που είμαι μουσικός δεν ενδιαφέρομαι τόσο όσο κάποιοι φίλοι μου, που ενώ δεν είναι μουσικοί ξέρουν λεπτομέρειες που δεν θα μάθω ποτέ! Εγώ άκουγα πολλή μουσική – και την έψαχνα – την εποχή που έκανα ραδιόφωνο. Έκανα εκπομπή λογοτεχνίας και μουσικής και έπρεπε να ψάχνω πολύ για να βρω τις κατάλληλες μουσικές. Είχα βρει τα πιο περίεργα πράγματα επειδή ήταν η δουλειά μου, αλλιώς... Μετά, κάποια στιγμή μπουκώνεις και δεν θες ν' ακούς τίποτα! Τώρα έχω αρχίσει ξανά να θέλω ν' ακούω μουσική στο σπίτι μου. Για χρόνια, ήθελα ησυχία! Δεν ήθελα ν' ακούσω τίποτα! Έχω πικάπ αλλά δεν το χρησιμοποιώ! Ούτε το CD player χρησιμοποιώ! Ακούω μουσική κυρίως από το internet. Και τώρα που θέλω ν' αρχίσω ν' ακούω ξανά για ευχαρίστησή μου, πρέπει να ξεκαθαρίσω μέσα από ένα χάος μουσικής (δίσκων και CD) που έχω στο σπίτι μου!

-Τι άλλο σημαντικό έχεις να μου αποκαλύψεις; Θα πάω στην Κολομβία! Για μένα είναι σημαντικό! Πήγα και πέρυσι – σε ένα διεθνές φεστιβάλ ποίησης που κάνουν κάθε χρόνο, το καλοκαίρι. Πέρυσι το θέμα ήταν η Ελευσίνα, τα μυστήρια, τον πολιτισμό, την ειρήνη κ.λπ. - τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα η ειρήνη στην κοινωνία τους. Και, ως Ελληνίδα, με κάλεσαν να τραγουδήσω. Πήγα μαζί με τον πιανίστα Σπύρο Μάνεση. Τώρα έχουν πετύχει την ειρήνη, έχει υπογραφεί ανακωχή με τους αντάρτες και το γιορτάζουν αυτό. Έτσι με κάλεσαν ξανά. Θα μελοποιήσω κάποια ποιήματα ενός ποιητή, θα ετοιμαστώ κατάλληλα και θα πάω. Επίσης θα κάνω τη μουσική για ένα έργο που θα παιχτεί στο φεστιβάλ Αθηνών τον Ιούλιο στη Μικρή Επίδαυρο. Είναι ένα μέρος της “Οδύσσειας” - το τελευταίο, με τους μνηστήρες κ.λπ. Σκηνοθετεί η Ηώ Βουλγαράκη, με τον Αργύρη Ξάφη ως Οδυσσέα και την Δέσποινα Κούρτη ως Πηνελόπη. Είναι απαιτητική δουλειά για μένα, διδάσκω τους ηθοποιούς να το κάνουν αυτοί, να μπορέσουν να εκφραστούν αυτοσχεδιαστικά και να συνδυαστούν με την μουσική που γράφω για το έργο. Και με τους Primavera θα πάμε το καλοκαίρι Γερμανία και αλλού, σε ένα WOMAD στην Αγγλία κ.λπ.