Οι μισές και πλέον ρωσικές ταινίες που φτάνουν στις ελληνικές αίθουσες, έχοντας συνήθως περάσει νωρίτερα από κάποιο πρωτοκλασάτο διεθνές φεστιβάλ, σχολιάζουν με ευθύ ή αλληγορικό τρόπο την εκτεταμένη διαφθορά μιας κοινωνίας πολλαπλά διαψευσμένων οραμάτων. Όπως αυτών για έναν επί της γης σοσιαλιστικό παράδεισο ή εκείνων για μια φιλελεύθερη δημοκρατία αξιοκρατίας, ισότητας και ελευθερίας του λόγου. Τα φιλμ του Αλεξέι Γκέρμαν Τζούνιορ δεν αποτελούν εξαίρεση, προεκτείνοντας την προβληματική του πατέρα του, ενός από τους διασημότερους σκηνοθέτες της περεστρόικα. Ο Αλεξέι Γκέρμαν ("20 Μέρες Χωρίς Πόλεμο", "Ο Φίλος μου Ιβάν Λαπσίν") εστίασε την εκλεκτική φιλμογραφία του, αποτελούμενη από μόλις έξι ταινίες, σε θέματα της σύγχρονης ρωσικής Ιστορίας, τα οποία προσέγγισε με κριτική διάθεση, ελάχιστα αρεστή στους κρατικούς γραφειοκράτες. Σε πιο ελεύθερο περιβάλλον, ο βραβευμένος με Χρυσό Αλέξανδρο ("Το Τελευταίο Τραίνο") και Αργυρό Λιοντάρι ("Paper Soldier") γιος του συνέχισε να επιτίθεται σε μια αδιάλλακτη και εκδικητική εξουσία, η πρακτική της οποίας, αντίθετα απ’ το όνομά της, δεν έχει αλλάξει στο ελάχιστο στο πέρασμα του χρόνου. Έτσι, στον "Εξόριστο Συγγραφέα" (2018) μαθαίνουμε τις αληθινές περιπέτειες του λογοτέχνη Σεργκέι Ντοβλάτοφ στο σοβιετικό Λένινγκραντ του ’70, ενώ στο "Κατ’ Οίκον Περιορισμός" τις μυθοπλαστικές αντίστοιχες του ακαδημαϊκού Νταβίντ Οκαλάντζε στη Ρωσία του Πούτιν.
Ο Νταβίντ είναι καθηγητής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο κι όταν κατηγορεί το δήμαρχο της πόλης του για οικονομικά σκάνδαλα, συνοδεία μιας τολμηρά σατιρικής γελοιογραφίας, βρίσκεται ο ίδιος άμεσα κατηγορούμενος για υπεξαίρεση. Τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό και πιέζεται από τους πάντες για να δηλώσει ένοχος πριν από την ακροαματική διαδικασία. Έτσι θα τιμωρηθεί με αναστολή κι όλοι θα είναι ευχαριστημένοι, ενώ σε άλλη περίπτωση κινδυνεύει με σίγουρη φυλάκιση. Καθώς η πίεση αυξάνεται και κάθε βίαια –ψυχολογική και σωματική– μέθοδος επιστρατεύεται, ο Γκέρμαν ακολουθεί τον πεισματάρη ήρωά του βαθιά στο ηθικό αδιέξοδό του. Η μητέρα του, αναπολώντας ανάλογες παρελθούσες περιπτώσεις, τον συμβουλεύει να συμβιβαστεί, όπως και η πρώην σύζυγός του, ενώ τα τοπικά μέσα ενημέρωσης τον διαπομπεύουν διαρκώς και η αστυνομία τον εκφοβίζει. Μόνο μερικοί από τους φοιτητές του τού συμπαρίστανται, ανίκανοι να παρέμβουν ουσιαστικά. Όπως κι ολόκληρη η κοινωνική δομή της σύγχρονης Ρωσίας, η οποία από την κορυφή έως τη βάση είναι παραδομένη στη διαφθορά και το φόβο. Ο Γκέρμαν την ξεγυμνώνει πλήρως και την εγκλωβίζει σε ένα μεγάλο δωμάτιο, του οποίου η σταδιακή αύξηση της αταξίας σκηνοθετείται με αλληγορική δεξιοτεχνία, αντανακλώντας μια χαοτική και απρόβλεπτη πραγματικότητα. Το τίμημα του να βρεις μέσα της μια ηθική πυξίδα είναι αβάσταχτο, με τις ευθείες αναφορές (ο ποιητής Όσιπ Μάντελσταμ) και το συγκινητικό φινάλε να δείχνουν το δρόμο.
Ρωσία. 2021. Διάρκεια: 106΄. Διανομή: ONE FROM THE HEART
Περισσότερες πληροφορίες
Κατ΄Οίκον Περιορισμός
Ένας καθηγητής πανεπιστημίου κατηγορεί το δήμαρχο της πόλης για οικονομικά σκάνδαλα, για να βρεθεί ο ίδιος κατηγορούμενος για υπεξαίρεση. Τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό και πιέζεται από παντού για να δηλώσει ένοχος πριν από τη δίκη.
