Καλωσορίσατε στον virtual κόσμο του «Ready Player One» με υπογραφή Στίβεν Σπίλμπεργκ

Ο τρεις φορές βραβευμένος με Όσκαρ Αμερικανός σκηνοθέτης Στίβεν Σπίλμπεργκ φέρνει στη μεγάλη οθόνη μια οπτικά φαντασμαγορική περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας που κουβαλά μαζί της τις pop culture αναφορές δύο γενιών.

Το 1993 ο Στίβεν Σπίλμπεργκ κατόρθωσε κάτι που λίγοι σκηνοθέτες μπορούν να καυχιούνται πως έχουν καταφέρει. Αφού διεύρυνε τα όρια του κινηματογράφου, ενσωματώνοντας πρωτοποριακά για την εποχή ειδικά εφέ στο επικών διαστάσεων «Jurassic Park», με διαφορά μερικών μηνών παρέδωσε τη «Λίστα του Σίντλερ», το τρίωρης διάρκειας αριστουργηματικό ασπρόμαυρο πολεμικό δράμα, το οποίο του έφερε Όσκαρ σκηνοθεσίας, ανάμεσα στα συνολικά επτά που κέρδισε η ταινία.

Είκοσι πέντε χρόνια μετά ο ακούραστος Σπίλμπεργκ, στα 72 του πλέον, πραγματοποιεί ακόμη ένα διπλό κινηματογραφικό «χτύπημα» με το πυρετώδες δημοσιογραφικό δράμα «The Post: Κρυμμένα Μυστικά», για το οποίο απέσπασε δύο οσκαρικές υποψηφιότητες, και ύστερα από ελάχιστους μήνες με την πολυδάπανη φαντασία «Ready Player One». Αν οι επιλογές του μοιάζουν αλλοπρόσαλλες, οι λεπτομέρειες πίσω από τη νέα ταινία του μας αποκαλύπτουν πως ο αγαπημένος σινε-παραμυθάς μένει πιστός στην έμπνευσή του, προκαλώντας συνεχώς τον εαυτό του να καταπιάνεται με τις πιο θαρραλέες και βαθιά ανθρώπινες ιστορίες.

Ο Στίβεν στα «ουφάδικα»

Ο σκηνοθέτης δεν είναι άγνωστος με το σινεμά της επιστημονικής φαντασίας. Μόνο την τελευταία εικοσαετία το έχει «επισκεφθεί» τουλάχιστον τρεις φορές («Α.Ι.: Τεχνητή Νοημοσύνη», «Minority Report», «Ο Πόλεμος των Κόσμων»), ενώ βεβαίως ανεξίτηλο παραμένει στη μνήμη μας ένα από τα διαχρονικά αριστουργήματά του, ο «Ε.Τ. Ο Εξωγήινος» (1982). Για τον άνθρωπο όμως που εφηύρε τον όρο «μπλοκμπάστερ» το γύρισμα του «Ready Player One» θα αποδεικνυόταν πραγματική πρόκληση. Η ταινία βασίζεται στο μπεστ σέλερ του Έρνεστ Κλάιν «Αν είσαι έτοιμος, πάτα enter» (εκδ. Πατάκη) και τοποθετείται στο κοντινό μέλλον, όταν η χρήση της εικονικής πραγματικότητας είναι τόσο διαδεδομένη όσο το log in στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αυτήν την τεχνολογία εκμεταλλεύεται η πλατφόρμα OASIS, σχεδιασμένη από τον Τζέιμς Χάλιντεϊ (Μαρκ Ράιλανς), μια διάνοια που θυμίζει έντονα τον Στιβ Τζομπς, στην οποία ο κάθε χρήστης δημιουργώντας ένα avatar της αρεσκείας του και αποκτά πρόσβαση σε έναν απεριόριστων δυνατοτήτων εικονικό κόσμο, όπου μπορεί να εκτελεί αποστολές, να συμμετέχει σε αγώνες ή ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε, με έπαθλο αμέτρητα εικονικά χρήματα. Εκεί καταφεύγει ο ήρωάς μας Γουέιντ (Τάι Σέρινταν), ο οποίος μετατρέπεται σε ψηφιακό ήρωα όταν αποφασίζει να μπει στο κυνήγι της διαδοχής του Χάλιντεϊ στο θρόνο του OASIS αμέσως μετά το θάνατο του τελευταίου.

Με μια φράση, το σύμπαν του «Ready Player One» μπορεί να περιγραφεί ως ένα τεράστιο mash up των συστατικών της ποπ κουλτούρας αλλά κι ένας φόρος τιμής σε όσα καθορίζουν­ την geek νοοτροπία, η οποία αντλεί στοιχεία από τη μουσική­ (θυμάστε τους μεταλλάδες Twisted Sister;), από χαρακτήρες των κόμικς και του κινηματογράφου και, φυσικά, των πρωτοεμφανιζόμενων τη δεκαετία του ’80 βιντεογκέιμ. Διόλου τυχαία, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ καθόρισε με τις ταινίες του εκείνη την εποχή –τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο δίχως τις εξωγήινες «Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου» (1977)– κι επηρέασε μέχρι το κόκαλο τον έφηβο τότε Έρνεστ Κλάιν, ο οποίος ομολογεί πως «αν δεν είχα καταβροχθίσει τις ταινίες του, δεν θα έγραφα αυτό το βιβλίο».

Αναπόφευκτα το μυθιστόρημα βρίθει αναφορών στο έργο του Σπίλμπεργκ, ο σκηνοθέτης όμως δεν θέλησε να χρησιμοποιήσει αυτήν τη σινε-μεταφορά για να διαφημίσει την τεράστια επιρροή του στη μαζική κουλτούρα. Ο ίδιος υπήρξε ένας από τους πρώτους gamers, εθισμένος στο παιχνίδι «Missile Command», το οποίο έπαιζε μανιωδώς στα γυρίσματα του «Ε.Τ.», προσπαθώντας να σκοράρει πάνω από 1 εκατ. πόντους. «Είχα βάλει στοίχημα με τον εαυτό μου να σπάσω το ρεκόρ προτού ολοκληρωθούν τα γυρίσματα», θυμάται ο σκηνοθέτης – ακόμη μία απόδειξη πως ήταν ο πλέον κατάλληλος για να αναλάβει το «Ready Player One». Μια ταινία που πολλοί πίστευαν πως δεν θα μπορούσε ποτέ να γυριστεί.

Play again? Insert coin

Οι εκατοντάδες ήρωες που απεικονίζονται στην ταινία, από τη Λάρα Κροφτ μέχρι τη Χάρλεϊ Κουίν, αποδείχτηκαν επίμονος γραφειοκρατικός πονοκέφαλος ώσπου να εξασφαλιστούν τα δικαιώματα για να εμφανιστούν στην ταινία, καθώς διαφορετικές εταιρείες παραγωγής εμπλέκονταν στη διαδικασία. Ταυτόχρονα τα γυρίσματα, που συνδύαζαν ψηφιακή τεχνολογία και πραγματικά σκηνικά, απαίτησαν τεραστίων διαστάσεων πλατό και αμέτρητες εργατοώρες για να κατασκευαστούν.

Ακόμη κι ένας βετεράνος των στούντιο όπως ο Σπίλμπεργκ, κάποια στιγμή κλατάρισε... «Αυτή είναι η τρίτη δυσκολότερη ταινία που κάνω μετά τα “Σαγόνια του Καρχαρία” και τη “Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν”. Κάποια πρωινά ένιωθα πως πρέπει να κοιμηθώ για 24 ώρες. Λίγο έλειψε να τηλεφωνήσω στον φίλο μου Τζέι-Τζέι Έιμπραμς και να του πω να κάνει κάποια γυρίσματα στη θέση μου. Είχα την εντύπωση πως ένας νεότερός μου θα ήταν καλύτερος γι’ αυτήν τη δουλειά, αλλά ευτυχώς δεν τα παράτησα. Συνειδητοποίησα πως το μόνο που χρειαζόμουν ήταν ένα ζεστό τσάι και λίγη ενθάρρυνση από τη γυναίκα μου [σ.σ. η ηθοποιός Κέιτ Κάπσοου] για να επιστρέψω στο πλατό».

Δεν ήταν όμως μόνο τα τεχνικά και νομικά ζητήματα που δημιουργούσαν εμπόδια. Το «Ready Player One» απεικονίζει έναν περίπλοκα δομημένο κόσμο, με πολλαπλούς πρωταγωνιστές και μεγάλο μέρος της δράσης εντός του εικονικού κόσμου του OASIS, όπου κυριαρχούν το CGI και η γλώσσα των gamers. Το επίκαιρο μήνυμα της ιστορίας ήταν αυτό που κινητοποίησε τον Σπίλμπεργκ... «Ζούμε σε μια εποχή που η ζωή μας μεταφέρεται όλο και περισσότερο στον ψηφιακό κόσμο. Το ερώτημα λοιπόν είναι απλό: προτιμάς να περνάς το χρόνο σου με πραγματικούς ανθρώπους, ακόμη κι αν είναι δύσκολο να συνυπάρξεις μαζί τους, ή σε μια εικονική πραγματικότητα όπου η ταυτότητά σου προσδιορίζεται αποκλειστικά από εσένα; Σε ποιον­ κόσμο θα ήθελες να περάσεις τη ζωή σου»;

Είναι προφανές πως ο Σπίλμπεργκ πραγματοποιεί ένα έμμεσα κριτικό σχόλιο στην καθολική επικράτηση των social media μέσω της ταινίας, χωρίς όμως να καταδικάζει εξολοκλήρου τη χρήση τους. Αντιθέτως, η οργιαστική δράση του «Ready Player One» –που θα έκανε τη Marvel να κοκκινίσει από τη ζήλια της– υπογραμμίζει τις τρομερές δυνατότητες που μπορούν να προσφέρουν τα κοινωνικά δίκτυα και κατ’ επέκτασιν η εικονική πραγματικότητα, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει το επόμενο «υπερναρκωτικό», σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη έναν τόπο φυγής από την καθημερινότητα. Η τάση δραπέτευσης, μέσω του θεάματος, από έναν κόσμο που διαρκώς δυσκολεύει εμφανίζεται όλο και συχνότερα στο σύγχρονο σινεμά, γεγονός που ο Στίβεν Σπίλμπεργκ δεν παραβλέπει... «Όλοι μας νιώθουμε ότι πρέπει να απομακρυνόμαστε από τα άσχημα που συμβαίνουν στη ζωή μας πού και πού, όμως ειδικά σήμερα οι νέοι έχουν αυτήν την ανάγκη πιο πολύ από ποτέ.

Οι ειδήσεις είναι κάθε μέρα αποκαρδιωτικές και μόνο κόβοντας κάθε νήμα με την επικαιρότητα μπορείς να επιβιώσεις». Το βέβαιο πάντως είναι πως ο παραμυθάς του αμερικανικού σινεμά Σπίλμπεργκ δεν θα μπορούσε να... επιβιώσει δίχως­ γυρίσματα. Διαρκώς συντονισμένος με τη σινε-επικαιρότητα και δηλωμένος οπαδός της γεμάτης νοσταλγία για τα ’80s σειράς «Stranger things» (και μάλιστα της δεύτερης σεζόν), αδυνατεί να φανταστεί τον εαυτό του εκτός πλατό κι επιλέγει το επόμενο σχέδιό του με μοναδικό κριτήριο το ένστικτο. «Γραπώνομαι από οτιδήποτε κινητοποιεί τη φωτιά μέσα μου. Δεν έχω κανένα απολύτως σχέδιο για το μέλλον. Αν βρω κάτι που εξάπτει τη φαντασία μου το ακολουθώ, ακόμη κι αν μοιάζει με μια ταινία που έχω ήδη κάνει», ομολογεί – και τα λόγια του έρχονται να επιβεβαιώσουν την πρόσφατη ανακοίνωσή του ότι του χρόνου τέτοια εποχή θα ξεκινάει τα γυρίσματα μιας νέας περιπέτειας του Ιντιάνα Τζόουνς...

Pop Bytes

Anime

Η ιαπωνική κουλτούρα έχει την τιμητική της στην ταινία, με την κατακόκκινη μηχανή του «Akira» και το γιγάντιο υπερ-ρομπότ Gundam να ρίχνονται στη μάχη και να κλέβουν την παράσταση.

Βιντεογκέιμ

Από το πρωτόλειο «Adventure» μέχρι το «Tomb Raider», τα παιχνίδια κάνουν την εμφάνισή τους είτε ως λύσεις σε γρίφους είτε ως avatars των χρηστών του Oasis.

Μουσική

The Bangles, Joan Jett και Van Halen είναι μόνο μερικά από τα συγκροτήματα που ακούγονται στην ταινία, τα οποία με τα διαχρονικά τους hits δίνουν τον τόνο στη δράση.

Σινεμά

Με αποκορύφωμα μια σεκάνς κομβικής σημασίας, αφιερωμένη στην κλασική «Λάμψη» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, είναι αμέτρητες οι αναφορές σε ταινίες των ’80s όπως τα «Επιστροφή στο Μέλλον» και «Η Κούκλα του Σατανά».