Ο μεγάλος «Νονός» της 7ης τέχνης με τα 5 Όσκαρ και τους 5 Χρυσούς Φοίνικες είναι ταυτόχρονα ένας διακεκριμένος οινοποιός του οποίου τα κρασιά είναι περιζήτητα. Το διαπιστώσαμε σ’ ένα λαμπρό δείπνο προς τιμήν του στις 30 Οκτωβρίου στην Αθήνα, που συνοδεύτηκε από τα «Director’s Cut» κρασιά που μας έστειλε ειδικά για την περίσταση ο ίδιος από την Αμερική. Την επόμενη μέρα, ο Δημήτρης Αντωνόπουλος και ο Χρήστος Μήτσης είχαν μια ευχάριστη οινοσινεφίλ συζήτηση μαζί του.
Η ιστορία των δύο αδερφών με τον διάσημο διευθυντή ορχήστρας πατέρα του «Tetro» μοιάζει να περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά σας στοιχεία. Πόσος πραγματικός Φ. Φ. Κόπολα υπάρχει στο σενάριο;
Τίποτα απ’ όσα βλέπουμε δεν συνέβη στην πραγματικότητα. Ο πατέρας μου δεν ήταν ο αυταρχικός άνθρωπος της ταινίας, ήταν συνθέτης και όχι διευθυντής και ποτέ τόσο διάσημος. Ο μικρότερος αδερφός του, αντίθετα, ο Άντον Κόπολα, ήταν πολύ πετυχημένος και γνωστός διευθυντής ορχήστρας. Ο πατέρας μου του έμαθε όλα όσα ήξερε κι όταν εκείνος τα κατάφερε ο πατέρας μου προσπαθούσε να του μοιάσει. Ο θείος μου, όμως, φοβόταν ότι δεν θα φανεί αντάξιός του και του πρότεινε να αλλάξει το όνομά του. Είναι κάτι για το οποίο μετάνιωσε αργότερα, αλλά έτσι γίνεται. Σπουδαίοι άνθρωποι κάνουν πολύ «μικρές» πράξεις. Προσπάθησα πολύ να τους φέρω κοντά αργότερα, αλλά ο πατέρας μου δεν μου συγχώρεσε το ότι ενώ ανέθεσα σε εκείνον να γράψει τη μουσική για τον «Νονό ΙΙΙ», την ορχήστρα διηύθυνε ο θείος μου. Το έκανα για να τους μονιάσω, αλλά μάλλον δεν τα κατάφερα. Οπότε μπορώ να πω ότι αυτή η σχέση, παραλλαγμένη φυσικά, όπως και η δική μου σχέση με τον αδερφό μου, υπάρχει μέσα στην ταινία. Σκέφτηκα τι θα γινόταν, άραγε, αν και τα παιδιά τους ή τα εγγόνια τους συνέχιζαν αυτήν τη διαμάχη, όπως στην «Ορέστεια»;
Η ελληνική τραγωδία είναι έντονα παρούσα στο φιλμ…Βέβαια. Ο πατέρας είναι σαν τον Δία. Έχει όλη την εξουσία, γοητεύει όλα τα κορίτσια… Έχει μια μυθολογική διάσταση ο χαρακτήρας του, αλλά προσπάθησα να τον προσγειώσω, να τον κάνω πιο καθημερινό. Ολόκληρη η ταινία έχει μια χειροποίητη αίσθηση, γιατί είναι ανεξάρτητη παραγωγή και προσπάθησα να μην ξεφύγει σε larger than life καταστάσεις. Με τους μικρούς προϋπολογισμούς χειρίζεσαι καλύτερα τα θέματά σου, τα ελέγχεις… Είναι σαν τη μαγειρική. Άλλο να φτιάχνεις φαγητό για χίλια άτομα και άλλο για πέντε έξι…
Εσείς όμως έχετε καταφέρει να σερβίρετε εξαιρετικά πιάτα, είτε μαγειρεύατε για πολλούς, όπως στην περίπτωση του «Νονού» και του «Αποκάλυψη Τώρα!», είτε για λίγους, όπως στη «Συνομιλία» και τον «Αταίριαστο».Το «Αποκάλυψη Τώρα!», ξέρετε, δεν ξεκίνησε καθόλου σαν μεγάλη ταινία. Πέρασε στο μύθο με όλα όσα συνέβησαν στα γυρίσματα και πήρε μια διάσταση που δεν έχει πραγματικά. Στην εποχή της, μάλιστα, εισέπραξε σκληρές κριτικές και θα έλεγα πως δικαιώθηκε με το πέρασμα του χρόνου. Όταν δοκιμάζεις κάτι για πρώτη φορά, κάτι έξω από τα απολύτως συνηθισμένα, χρειάζεσαι χρόνο για να συνειδητοποιήσεις αν πέτυχες ή όχι. Και για τους κριτικούς ισχύει το ίδιο, γιατί είναι άδικο να πρέπει να αποφασίσεις μέσα σε δύο ώρες αν μια ταινία είναι καλή ή κακή. Αν μάλιστα είναι τολμηρή, δύσκολη, χρειάζεται να της δώσεις χρόνο, γιατί είναι σίγουρο ότι θα αλλάξει σε λίγο καιρό μέσα σου. Είναι μια αίσθηση ζωντανή, είναι σαν το κρασί· πίνεις μια γουλιά, το αφήνεις μια ώρα στο ποτήρι κι όταν το ξαναδοκιμάζεις, έχει εξελιχθεί σε μεγάλο οίνο. Οπότε ταινίες σαν το «Αποκάλυψη Τώρα!» ή το «Tetro», ακόμα και το «Νεότητα Χωρίς Νιάτα», το οποίο ξέρω ότι δεν άρεσε στους περισσότερους, θα τις κρίνουμε όλοι μας πιο ψύχραιμα σε μερικά χρόνια. Εγώ βέβαια είμαι μεγάλος πια και δεν θα μάθω για όλες την ετυμηγορία…
Έχετε πολλές φορές υποστηρίξει πως μια καλή ταινία είναι σαν το καλό κρασί. Μοιάζουν σε πολλά, όπως και στο ότι πρέπει και τα δύο να έχουν «ονομασία προέλευσης» και terroir.Πρέπει να ξέρεις την προέλευσή τους – αυτό στο σινεμά σημαίνει τη σφραγίδα του δημιουργού. Βλέπεις ένα έργο της κόρης μου [Σοφία Κόπολα] και μέσα σε δύο λεπτά ξέρεις ποιος το έκανε. Ο Γκοντάρ έχει πει μια θαυμάσια ατάκα: «κόψε τα credits σ’ ένα φιλμ και δεν θα ξέρεις ποιος το έκανε». κάτι που δεν ισχύει βέβαια στις δικές του ταινίες. Αυτό είναι το νόημα του terroir σ’ ένα φιλμ: κάθε δημιουργός είναι μοναδικός και το ίδιο θα έπρεπε να είναι και το φιλμ του. Δυστυχώς, όμως, στις περισσότερες σύγχρονες παραγωγές δεν το βλέπουμε.
Το πρώτο και το καλύτερό σας κρασί το βαφτίσατε «Rubicon». Έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία αυτή η κίνηση;
Έκανα το πρώτο μου κρασί το 1978 και ήταν ακόμα στα βαρέλια όταν ο οινολόγος μου είπε ότι έπρεπε να του δώσουμε οπωσδήποτε ένα όνομα. Εκείνη την εποχή δούλευα πάνω στο σενάριο του «Megalopolis» [σ.σ. φιλόδοξο σχέδιο που δεν γυρίστηκε ποτέ], το κρασί είχε ένα πολύ όμορφο ρουμπινί χρώμα και το βάφτισα Rubicon εις ανάμνηση του περίφημου περάσματος του Καίσαρα.
Σημαίνει για σας ότι δεν υπάρχει πλέον περίπτωση να εγκαταλείψετε την ιδιότητα του οινοποιού;Ναι, αλλά δεν ξέρω… Η λέξη μου ήρθε πολύ γρήγορα. είναι όμορφη και περιέχει το ruby, αυτό είναι το αρχικό μου κίνητρο. Τελικά έχει το νόημα ότι διαβαίνοντας μ’ αυτό το υπέροχο κρασί το κατώφλι της οινοποίησης, μπήκα για τα καλά στο οινικό επιχειρείν το οποίο δεν σκέφτομαι να παρατήσω. Το σινεμά έχει σταματήσει πλέον να είναι business για ανθρώπους σαν κι εμένα τουλάχιστον.
Είστε πιο πολύ σκηνοθέτης ή ονοποιός;Είμαι πατέρας (γέλια). Κάνω κινηματογράφο γιατί είναι μια τόσο όμορφη μορφή τέχνης και παράλληλα έχω μια εταιρεία που παράγει κρασί. Μ’ αρέσει το κρασί, απολαμβάνω την πόση του, αλλά πάντοτε ήθελα να γίνω σκηνοθέτης.
Εφαρμόζετε πολλούς νεωτερισμούς στις συσκευασίες του κρασιού σας: πλαστικό ποτήρι κρασί σε σουπερμάρκετ, αφρώδες blanc de blancs σε αλουμινένια κουτάκια με καλαμάκι. Σας έχουν κατηγορήσει ότι κάνετε κρασιά-blockbuster καλοκαιρινής ελαφράδας.Ναι, είναι αλήθεια ότι μου αρέσουν οι πειραματισμοί, αλλά θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε λίγο τα πράγματα. Έχω δύο εταιρείες που ασχολούνται με παραγωγή κρασιού. Η μία ονομάζεται «Rubicon Estate». πρόκειται για ένα Chateau (Inglenook) στο στιλ των Grand Cru του Μπορντό στη Nappa Valey, έναν από τους παλαιότερους και ιστορικότερους αμπελώνες της Αμερικής. Εκεί είμαι κλασικός, δεν κάνω τρελές συσκευασίες. Η άλλη, η Francis Coppola Winery, βρίσκεται στη Sonoma. Επειδή δεν συνδέεται με κάποιο ιστορικό μέρος, εκεί νιώθω ελεύθερος να είμαι πολύ δημιουργικός και να δοκιμάζω νέες ιδέες. Η Αμερική αλλάζει, όλο και περισσότερος κόσμος κάνει το κρασί κομμάτι της καθημερινής του ζωής και τέτοιες συσκευασίες καλύπτουν την ανάγκη του κόσμου να πιει ένα ποτήρι κρασί τρώγοντας ένα σάντουιτς, κάνοντας πικνίκ ή στο κλαμπ.
Ποιος είναι ο δικός σας ορισμός για το μεγάλο κρασί;Η πραγματοποίηση του αδύνατου! Είναι πολύ δύσκολο, αλλά μερικές φορές συμβαίνει.
Ναι, αλλά τι προσμένει κανείς να γευτεί σ’ ένα τέτοιο κρασί;Ω, είναι ολόκληρη ιστορία, σαν δράμα σε τρεις πράξεις. Η πρώτη γουλιά είναι η πρώτη αναγγελία της εξαίρετης ισορροπίας του. έπειτα βιώνεις σε δεύτερο επίπεδο την πολυπλοκότητά του και κατόπιν τη μεγάλη του επίγευση, σ’ ένα τέλειο φινάλε. Είναι αλήθεια μια σπουδαία παράσταση σε τρεις πράξεις.
Αν βάζατε δίπλα δίπλα το μυθικό Inglenook Cabernet Sauvignon του 1941 (κρασί του Chateau πριν το αγοράσει ο Coppola) και το Romanee Conti, τι θα προέκυπτε απ’ τη σύγκριση;
Tο Romanee Conti είναι Pinot Noir και δεν έχει το δυναμικό να παλιώσει τόσο πολύ όσο τα μεγάλα Cabernet [σ.σ. ειδικά το 1941 στη Βουργουνδία ήταν μέτρια χρονιά]. Αγόρασα μια φιά-λη Inglenook 1941 επειδή θεωρείται ένα από τα 10 καλύτερα κρασιά που έχουν φτιαχτεί ποτέ στον κόσμο και το ήπια με τους φίλους μου [σ.σ. σήμερα κοστίζει γύρω στα 25.000 δολάρια]. Έχω φτάσει μερικές φορές στο σημείο να πω «σχεδόν κορυφαίο» και για το Rubicon. Αυτό του 2005 είναι θαυμάσιο, αλλά η μεγάλη μου ελπίδα είναι το 2008. προσδοκώ να ξεπεράσουμε κάθε προηγούμενο. Αλλάξαμε πολλά πράγματα στην οινοποιητική μας φιλοσοφία κάνοντας όλη τη διαδικασία παραγωγής ακόμη πιο φυσική.
Πόσες φορές έχετε πει αυτό που λέτε «τέλειο κρασί» και για μια ταινία σας; Ξέρω ότι αγαπάτε ιδιαίτερα τη «Συνομιλία»…Μια μεγάλη ταινία είναι μεγάλη όπως ένα μεγάλο κρασί. Πράγματι, η «Συνομιλία» αποδείχτηκε μια πολύ καλή «μικρή» ταινία, αλλά αγαπάω εξίσου το «Tetro». Ξέρω ότι ίσως είναι λίγο μεγάλο σε διάρκεια, έχει μέσα του όμως ένα κομμάτι του εαυτού μου, πολλά συναισθήματα και μνήμες. Γνωρίζετε νομίζω ότι πρόσφατα πέθανε ο αδερφός μου, ο οποίος με ενέπνευσε σε πολλά πράγματα, και στη ζωή μου, και στη συγκεκριμένη ταινία. Είχε μάθει ότι αναφερόταν με έναν τρόπο σ’ αυτόν και είχε στενοχωρηθεί πολύ. Αν προλάβαινε να τη δει, θα άλλαζε γνώμη, είμαι σίγουρος, γιατί υπάρχει πολλή αγάπη για το χαρακτήρα του.
Οι wine aficionado περιμένουν από σας να κάνετε μια ταινία σαν το «Sideways» με το κρασί στο επίκεντρο.Ο κόσμος πιστεύει ότι ξέρει ποιο φιλμ πρέπει να κάνω. Πολλοί πιστεύουν ότι πρέπει να γυρίσω ένα καινούργιο «Αποκάλυψη Τώρα!» για τον πόλεμο του Ιράκ. Μου άρεσε το «Sideways», αλλά το γύρισμα ενός φιλμ είναι για μένα σαν τον έρωτα: κάτι που το σκέφτεσαι διαρκώς.
Εκτός από το κρασί όμως, ασχολείστε και με τα εστιατόρια. Τι γίνεται στο Τόκιο;Στα οινοποιεία και τα boutique hotels που μου ανήκουν έχουμε όμορφα ρεστοράν. Στo «Rubicon» στο Σαν Φρανσίσκο συμμετέχω σαν επενδυτής. Στο Τόκιο σχεδιάσαμε ένα πολύ όμορφο εστιατόριο, αλλά δυστυχώς οι Γιαπωνέζοι δεν τίμησαν τη συμφωνία για τις προδιαγραφές του φαγητού. Δεν ήταν πλέον αυθεντικό, έτσι πήρα το όνομά μου και έφυγα.
Έχετε πει ότι buing is the sex of life. Τι εννοείτε μ’ αυτό;Ποτέ δεν είπα κάτι τέτοιο, η Σοφία πηγαίνει για shopping, όχι εγώ. Αυτό που έχω πει είναι ότι η συνεργασία είναι το σεξ της δημιουργικότητας!
