1 Δεκεμβρίου σήμερα ή αλλιώς Παγκόσμια Ημέρα Κατά του HIV/AIDS. Πολύ πριν τον Covid, ο κόσμος γνώρισε μία διαφορετική φονική αρρώστια, η οποία μαζί της κουβάλησε τρόμο, μεγάλη θνησιμότητα και ένα αβάσταχτο στίγμα ως προς την LGBTQ+ κοινότητα, το οποίο ακόμα δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως. Προκειμένου να γίνει κατανοητή η διάσταση του προβλήματος όταν ο ιός βρισκόταν σε έξαρση και να αντιληφθούμε τις κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις που προέκυψαν από αυτό, έχουμε συγκεντρώσει 10 σημαντικές ταινίες και ντοκιμαντέρ που καλό θα ήταν να παρακολουθήσεις, σήμερα ή μία οποιαδήποτε άλλη ημέρα.
How to Survive a Plague (2012)
Η ωμή, σκληρή και αμείλικτη περιγραφή του χρονικού πλαισίου στο οποίο η επιδημία πρωτοξέσπασε σε αφήνει με κομμένη την ανάσα, ενώ το γεγονός ότι είναι ντοκιμαντέρ προσθέτει μία ειλικρίνεια που δύσκολα θα την βρεις σε οποιαδήποτε χολιγουντιανή ταινία. Δεν παραθέτει όμως απλά τα γεγονότα, υπογραμμίζοντας την άνοδο της ομάδας ACT UP και του ακτιβιστικού κινήματος κατά του AIDS στην Αμερική. Προσφέρει απλόχερα μία ιστορία γεμάτη οργή, θλίψη, απώλεια αλλά και ελπίδα όσων αρνήθηκαν να παραμείνουν στο περιθώριο, θέτοντας σε κίνδυνο την ζωή τους για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο αύριο. Υποψήφιο για Όσκαρ.
Common Threads (1989)
Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ έγινε με αφορμή μία μεγάλη ακτιβιστική κίνηση της Αμερικής, το Names AIDS Memorial Quilt το οποίο ξεκίνησε το 1985 και είχε ως σκοπό να τιμήσει τα θύματα του AIDS με μία κουβέρτα εις μνήμην τους, η οποία (δυστυχώς) μεγάλωνε συνέχεια. Oι δημιουργοί Rob Epstein και Jeffrey Friedman παρουσιάζουν την ιστορία από την μεριά των ασθενών, των γονιών τους και των αγαπημένων τους προσώπων και η τραγική δύναμη του ντοκιμαντέρ βρίσκεται στο ότι πάρα πολλοί από όσους συναντάμε κατά την διάρκειά του θα καταλήξουν να είναι ένα ακόμα όνομα πάνω στην κουβέρτα. Η ήσυχη, ασφυκτική απόγνωση του φιλμ σχεδόν δεν αντέχεται ενώ η τελική μορφή της κουβέρτας, η οποία κάλυπτε ολόκληρο το National Mall της Ουάσινγκτον, θα σε συγκινήσει.
Angels in America (2003)
Το mini series του HBO βασίζεται στο θεατρικό έργο του Tony Kushner (το οποίο μάλιστα έχει κερδίσει βραβείο Pulitzer), και παραμένει ένα από τα πιο δυνατά και ποιητικά καλλιτεχνικά έργα με θέμα την επιδημία. Συνδυάζει ιστορικές προσωπικότητες, βιβλικές αλληγορίες, εξαιρετικές ερμηνείες και ένα απίστευτο soundtrack.
The Lazarus Effect (2010)
Έχουν κατά καιρούς γυριστεί διάφορα φιλμ και ντοκιμαντέρ με θέμα την AIDS κρίση στην Αφρική, με τα περισσότερα να παραδίνονται στο "εύκολο” μελόδραμα και τις μονοδιάστατες παρουσιάσεις της κουλτούρας, με αποτέλεσμα να μην είναι αληθοφανή και να εκβιάζουν συναισθηματικά το κοινό. Από αυτό το μοτίβο ξεφεύγει αρκετά το 30λεπτο ντοκιμαντέρ The Lazarus Effect, το οποίο περιγράφει την διαδικασία δωρεάν χορήγησης αντιρετροϊκών φαρμάκων σε ασθενείς της Zambia και τις κοινωνικές συνέπειες αυτής της κίνησης.
Του έχει ασκηθεί κριτική ότι είναι "στρατηγικά αισιόδοξο” και ότι σε κάποια σημεία θυμίζει διαφήμιση της ακτιβιστικής οργάνωσης RED. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να θεωρείται ειλικρινές και διαφωτιστικό.
The Normal Heart (2014)
Όπως και το How to Survive a Plague, το The Normal Heart επικεντρώνεται στα πρώτα χρόνια της επιδημίας και την γέννηση του group ACT UP. Βασίζεται στο ομώνυμο θεατρικό έργο του ιδρυτή της οργάνωσης Larry Kramer και έχει καταφέρει να διατηρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό την οργή και την αίσθηση κινδύνου που είχε το original. Ο διάλογος είναι ανά διαστήματα διδακτικός και η αφήγηση έχει σίγουρα περιθώρια βελτίωσης, όμως το σενάριο είναι εμφανέστατα γραμμένο από κάποιον που βίωσε την κρίση του AIDS στο πετσί του.
An Early Frost (1985)
Η συγκεκριμένη τηλεταινία αντιμετωπίζεται ως ένας "σταθμός” της εποχής της και όχι άδικα. Προβλήθηκε από το κανάλι NBC το 1985 και αποτέλεσε την πρώτη ταινία που δραματοποίησε το AIDS στην Αμερική, κερδίζοντας δεκάδες βραβεία και συγκεντρώνοντας ένα κοινό με πάνω από 34 εκατομμύρια τηλεθεατές. Εξιστορεί την ζωή ενός νεαρού δικηγόρου, ο οποίος αποφασίζει να πει στους γονείς του πως είναι gay και θετικός στον HIV. Το An Early Frost θεωρείται ότι έφερε το AIDS στα σαλόνια των Αμερικάνων και το εδραίωσε ως θέμα συζήτησης σε μία εποχή που το στίγμα και η προκατάληψη βρίσκονταν σε μεγάλα ύψη. Μάλιστα το κανάλι έχασε 500.000 δολάρια μετά την πρώτη προβολή της ταινίας, από χορηγούς που διέκοψαν την συνεργασία τους σκανδαλισμένοι. Προφανώς, κάποια στοιχεία της πλοκής και του σεναρίου δεν έχουν αντέξει το πέρασμα του χρόνου, όμως είναι άξιο μελέτης για την ιστορική του αξία.
Dallas Buyers Club (2013)
Πρόκειται για μία ταινία που έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονων debates ανάμεσα σε σινεφίλ και όχι μόνο. Η κριτική με τη μεγαλύτερη βάση είναι η επιλογή του ηθοποιού Jared Letto για την ερμηνεία μίας trans γυναίκας, την στιγμή που trans ηθοποιοί στο Hollywood ζητούν απελπισμένα ίσες ευκαιρίες και αντιμετωπίζονται με ρατσισμό και προκατάληψη από τους μεγάλους παραγωγούς και σκηνοθέτες. Δεύτερον, πολλοί είναι όσοι υποστηρίζουν πως το φιλμ δεν έχει ως κύριο θέμα το AIDS αλλά τη ζωή και τις ‘περιπέτειες’ του Ron Woodruff, ενός HIV-positive cowboy που ξεκίνησε να διακινεί παράνομες "θεραπείες” του ιού στο μαύρο εμπόριο. Παρόλα αυτά, η ερμηνεία του Matthew McConaughey στον πρωταγωνιστικό ρόλο είναι μαγνητική.
Longtime Companion (1989)
Θεωρείται η πρώτη μεγάλη κινηματογραφική παραγωγή με κύριο θέμα την κρίση AIDS στην Αμερική και καλύπτει το χρονικό διάστημα από το 1981 μέχρι το 1989, δείχνοντάς μας μία παρέα gay ανδρών και πώς κάθε ένα μέλος της επηρεάζεται από την επιδημία. Δυνατές ερμηνείες από όλο το cast, ένα λεπτοδουλεμένο σενάριο από τον Craig Lucas και εξαιρετική σκηνοθεσία από τον Norman René. Τα τελευταία 10 λεπτά είναι ιδιαιτέρως δύσκολα.
Pedro (2008)
Ο Pedro Zamora έγινε τεράστιος σταρ μέσα σε μία νύχτα, όταν ξεκίνησε να συμμετέχει στο reality show του ΜTV The Real World και παραδέχτηκε δημοσίως πως είναι gay και HIV positive. Όσο η δημοτικότητά του μεγάλωνε με ραγδαίους ρυθμούς, προσπαθούσε να διδάξει στο ευρύ κοινό την πραγματικότητα του AIDS και τους τρόπους μετάδοσης του, περιορίζοντας το στίγμα που ακολουθούσε τους ασθενείς μέχρι το τέλος της ζωής τους. Το συγκεκριμένο biopic παρουσιάζει τη ζωή του, από την παιδική του ηλικία στην Κούβα, μέχρι το coming out στην οικογένειά του, τη φήμη από την τηλεόραση, την πορεία του ως LGBT icon και τον άδικο θάνατό του λίγο καιρό μετά την προβολή του show.
Philadelphia (1993)
Δε θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε το Philadelphia, καθώς αποτέλεσε την ταινία που άλλαξε την κοινωνικοπολιτική σκηνή της Αμερικής (και του κόσμου) σε μία εποχή όπου οι δράσεις της κυβέρνησης Reagan/Bush για την αντιμετώπιση του AIDS ήταν έντονες και οι διαμαρτυρίες συνεχείς. Για την ιστορία, πάνω από 70.000 άτομα πέθαναν από επιπλοκές του HIV.
Είτε το λατρεύεις είτε το μισείς (και υπάρχουν πολλοί που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία), το Philadelphia είχε τεράστια επιρροή στην τότε κοινωνία, συγκεντρώνοντας 200 εκατομμύρια δολάρια στο box office και δύο Όσκαρ για τον Tom Hanks και τον Denzel Washington. Ναι, είναι διδακτικό, χειριστικό και "ασφαλές” με τον γνωστό χολιουγουντιανό τρόπο. Ναι, μερικές σκηνές είναι απαράδεκτες (κυρίως εκείνη όπου ο χαρακτήρας του Denzel Washington "εξηγεί” την ομοφοβία του στην σύζυγό του). Ναι, δε θα ήταν αρκετή αν κυκλοφορούσε σήμερα. Το 1993 όμως βοήθησε σε μεγάλο βαθμό το κίνημα, κάνοντας το AIDS ένα mainstream πρόβλημα.
