Στην καθιερωμένη "εποχή των βραβείων", η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου έχει καταφέρει να αναβαθμίσει την επίδραση των δικών της Βραβείων Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, τα οποία τελευταία πλασάρονται ως καθοριστικά ενόψει της "μητέρας των μαχών", δηλαδή, τα Όσκαρ. Λίγο οι ευρωπαϊκές κινηματογραφικές διοργανώσεις που έχουν ενισχύσει το ρόλο τους ως πλατφόρμες λανσαρίσματος των μεγάλων τίτλων της χρονιάς, λίγο τα ταλέντα της Γηραιάς Ηπείρου που συνεχίζουν να τροφοδοτούν το Χόλιγουντ με φρέσκες αφηγήσεις και ανθρώπινο δυναμικό, η απονομή της Ακαδημίας έχει εξελιχθεί σε ρυθμιστικό παράγοντα της συζήτησης γύρω από τις κινηματογραφικές βραβεύσεις. Ταυτόχρονα, βεβαίως, στις τελετές της συγκεντρώνεται η αφρόκρεμα του σύγχρονου arthouse σινεμά, κάτι που προβλέπεται να επαναληφθεί φέτος στο Βερολίνο στις 17 Ιανουαρίου. Μια βραδιά, μάλιστα, από την οποία δε θα λείπει η ελληνική παρουσία.
Τα μεγάλα φαβορί
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχουν ανακοινωθεί οι υποψηφιότητες για όλες τις κατηγορίες των Ευρωπαϊκών Βραβείων, αλλά έχουν γνωστοποιηθεί οι περισσότερες και κυρίως αυτές που αφορούν τις πιο κομβικές. Έτσι, για την ώρα, με παρουσία σε πέντε ενότητες βρίσκεται η "Συναισθηματική Αξία" του Γιόακιμ Τρίερ. Το υπαρξιακό δράμα του Νορβηγού έχει κερδίσει το σινεφίλ κοινό, πέρα από το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στις Κάννες, και διαθέτει δύο εξαιρετικούς πρωταγωνιστές (Ρενάτε Ρέινσβε, Στέλαν Σκάρσγκαρντ) που "κατεβαίνουν" οριακά χωρίς ανταγωνισμό, άρα οι πιθανότητες για θρίαμβο στην απονομή είναι υπέρ του. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε τη δυναμική του φιλμ καταγγελίας "Ένα Απλό Ατύχημα", που απέσπασε τρεις υποψηφιότητες. Η ευρωπαϊκή συμπαραγωγή που σκηνοθετεί ο υπό διωγμόν Ιρανός βετεράνος Τζαφάρ Παναχί, έχει ήδη μια σπουδαία διάκριση στο ενεργητικό της (Χρυσός Φοίνικας), ενώ το επίκαιρο κοινωνικό σχόλιο που εκφέρει είναι δεδομένο πως θα συγκινήσει σημαντική μερίδα των 5.400 μελών της Ακαδημίας.
Από κοντά ακολουθούν με τέσσερις και τρεις υποψηφιότητες τα οριακά "Sirat" (Όλιβερ Λάσε) και "Sound of Falling" (Μάσα Σιλίνσκι), αντίστοιχα, τα οποία χρήζουν ξεχωριστής αναφοράς, καθώς αποτελούν τις πιο ιδιοσυγκρασιακές παρουσίες στην απονομή. Αφενός η ταινία του Λάσε έχει χαιρετιστεί ως μία από τις πιο τολμηρές και δύσκολες στην ταξινόμηση της χρονιάς, έχοντας αναπόφευκτα διχάσει κοινό και κριτικούς. Αφετέρου η Σιλίνσκι έχει επαινεθεί για τη στιβαρή, ακαδημαϊκή φόρμα της, όσο και για την επίκαιρη θεματική στην οποία εμβαθύνει, δηλαδή, το διαγενεακό τραύμα υπό το πρίσμα τεσσάρων γυναικών. Όμως, ίσως λειτουργήσει αποθαρρυντικά η μεγάλη διάρκεια της αφήγησης –δυόμισι ώρες είναι αυτές– συνδυαστικά με το ολίγον τι βαρύγδουπο σκηνοθετικό ύφος.
Με τον Λάνθιμο τι γίνεται;
Σχετικά ήσυχα προχωρά η χρονιά για τον Γιώργο Λάνθιμο, παρά το γεγονός πως η "Βουγονία" κάθε άλλο παρά απαρατήρητη περνάει από τους θεατές. Διότι από τη Βενετία που πέρσι "σήκωσε" τον Χρυσό Λέοντα για το "Poor Things" φέτος έφυγε με άδεια χέρια. Παρομοίως, η Ευρωπαϊκή Ακαδημία η οποία στο παρελθόν τον έχει βραβεύσει πολλάκις (θυμίζουμε τα τρία κορυφαία χρυσά αγαλματίδια για την "Ευνοούμενη"), φέτος περιέλαβε το δημιουργό μόνο στην κατηγορία της σκηνοθεσίας. Όπου, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, οι πιθανότητες δεν είναι υπέρ του. Διότι, πολύ απλά, έχει "απέναντί" του τους τέσσερις προαναφερθέντες συναδέλφους του, ήτοι τους Τρίερ, Παναχί, Λάσε, Σιλίνσκι, οι οποίοι δείχνουν για την ώρα σαφώς ισχυρότεροι…
Από την άλλη, αντιστρόφως ανάλογη είναι η συνθήκη για τον ταλαντούχο Θοδωρή Παναγόπουλο. Ο σκηνοθέτης με την ποιητική μικρού μήκους "The Flowers Stand Silently, Witnessing" κέρδισε στην αρχή του 2025 το σημαντικό Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο φεστιβάλ του Σάντανς, τη Μέκκα του ανεξάρτητου σινεμά παγκοσμίως. Λίγο μετά βρέθηκε υποψήφιος για BAFTA καλύτερης μικρού μήκους και τώρα διεκδικεί το αντίστοιχο χρυσό αγαλματίδιο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας. Το "Flowers…" είναι στην ουσία ένα δοκιμιακό φιλμ που βασίζεται σε προσωπικά βιώματα του Παναγόπουλου. Ο δημιουργός, που έχει ρίζες από την Ελλάδα, τον Λίβανο και την Παλαιστίνη, αποφάσισε να γυρίσει την ταινία όταν ανακάλυψε δύο έγχρωμα φιλμ 16mm που γυρίστηκαν τις δεκαετίες του ’30 και του ’40 από έναν Σκωτσέζο ιεραπόστολο, ο οποίος θέλησε να απαθανατίσει την ομορφιά των Ιερών Τόπων. Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, χειρίζεται το υλικό αυτό σαν ένα εργαλείο υπεράσπισης της μνήμης, αλλά και ανάδειξης της βίας που υπαινίσσεται, καθώς μέσα από το μοντάζ του φέρνει τους Παλαιστίνιους από το φόντο του αρχειακού υλικού στο προσκήνιο.
Τα τιμώμενα πρόσωπα
Όπως συνηθίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις, η Ακαδημία δεν αμελεί να τιμήσει μερικά από τα σπουδαιότερα πρόσωπα της κινηματογραφικής κοινότητας. Φέτος, είναι η σειρά της θρυλικής Λιβ Ούλμαν να λάβει βραβείο για το σύνολο της προσφοράς της στον κινηματογράφο. Η γεννημένη στο Τόκιο ηθοποιός και σκηνοθέτρια αναδείχθηκε μέσα από τις συνεργασίες της με τον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, πολλές εκ των οποίων παραμένουν διαχρονικά αριστουργήματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα φιλμ "Περσόνα" (1965), "Η Ώρα του Λύκου" (1968), "Σκηνές από ένα Γάμο" (1974) και "Φθινοπωρινή Σονάτα" (1978). Εδώ, επίσης, αξίζει να σημειωθεί πως για την ερμηνεία της στο "Πρόσωπο με Πρόσωπο" (1976) διεκδίκησε Όσκαρ και BAFTA α' γυναικείου ρόλου. Η Ούλμαν ήταν ακόμα μία φορά υποψήφια για Όσκαρ για το ρόλο της στο "Emigrants" (Γιαν Τρόελ, 1971), ενώ διακρίθηκε διεθνώς χάρη στο "Farewell Moscow" (Μάουρο Μπολονίνι, 1987). Παράλληλα, για την ξεχωριστή ματιά και την ανανεωτική συνδρομή της στον κινηματογράφο, η ρηξικέλευθη σκηνοθέτρια Αλίτσε Ρορβάκερ ("Τα Θαύματα", "Η Χίμαιρα") πρόκειται να παραλάβει το βραβείο Ευρωπαϊκού Επιτεύγματος.
Μια ανατρεπτική ιδέα
Σε μια προσπάθεια να ξεφύγει από τα συνηθισμένα και να μετατρέψει την ίδια την τελετή απονομής σε ένα αυτόνομο καλλιτεχνικό θέαμα, η Ακαδημία παίρνει μια ανατρεπτική πρωτοβουλία. Συγκεκριμένα, αναθέτει στον κορυφαίο ντοκιμαντερίστα και εμβριθή σινεφίλ Μαρκ Κάζινς ("The Story of Film: An Odyssey", "Women Make Film: A New Road Movie Through Cinema") να επιμεληθεί (curation) το γεγονός με τέτοιο τρόπο ώστε να ένα μοιάζει με ένα "ζωντανό film-essay", το οποίο θα απαντά στο ερώτημα "γιατί αγαπάμε τον κινηματογράφο". Πρόκειται, αν μη τι άλλο, για μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση, ακόμα περισσότερο αν σκεφτούμε το βαθμό στον οποίο οι βραβεύσεις ακολουθούν μια κορεσμένη εδώ και χρόνια δομή. Το τελικό αποτέλεσμα θα έχουμε την ευκαιρία να το δούμε στη μετάδοση της Cosmote TV, ενώ μην ξεχνάτε πως η 39η απονομή θα γίνει τον Ιανουάριο του 2027 στην Αθήνα.
