«Gorgonà»
Δε θα μπορούσαν να είναι περισσότερο διαφορετικές μεταξύ τους, και όμως, οι ταινίες "Gorgonà" (Εύη Καλογηροπούλου) και "Αρκουδότρυπα" (Χρυσιάννα Παπαδάκη & Στέργιος Ντινόπουλος) που έκαναν εθνική πρεμιέρα με λίγες μέρες διαφορά στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μοιράζονται ένα γενναίο κοινό χαρακτηριστικό: απεικονίζουν μια Ελλάδα χειραφετημένη και επαναστατική, η οποία έχει διώξει αποπάνω της την πατριαρχική καταπίεση και τον κονφορμισμό με την ετεροκανονικότητα.
Η Καλογηροπούλου, διακεκριμένη διεθνώς μέσω των μικρού μήκους της "Motorway 65" και "Ο Θρόνος του Ξέρξη", στο ντεμπούτο της δοκιμάζει κάτι φορμαλιστικά παράτολμο και αφηγηματικά απελευθερωτικό. Το οποίο, βέβαια, παρασύρεται από την αγωνία του να αρθρώσει κάτι ανατρεπτικό με αποτέλεσμα να χάσει τελείως το δρόμο του. Στο μελλοντολογικό "Gorgonà" ο κόσμος έχει μετατραπεί σε μια τύποις δυστοπία αλά "Mad Max", όπου μια μικρή πόλη-κράτος εξουσιάζεται από μια οπλισμένη ομάδα ένοπλων ανδρών. Όταν μια παρείσακτη γυναίκα κάνει την εμφάνισή της στον τόπο τους, δεν αργούν να εμφανιστούν οι τριγμοί στις σχέσεις τους που απειλούν να ισοπεδώσουν τα πάντα.
Τα χαρίσματα του "Gorgonà" δεν είναι αμελητέα. Για παράδειγμα, συστήνεται ως μια μετα-αποκαλυπτική ταινία επιστημονικής φαντασίας στο πλαίσιο ενός ελληνικού σινεμά όπου το σινεμά είδους αναζητείται με το κυάλι. Έπειτα, δίνεται έμφαση σε δύο ηρωίδες οι οποίες ισχυροποιούνται και οπλίζονται αντλώντας δυνάμεις από τα δικά τους σώματα, αρνούμενες να ακολουθήσουν παραδοσιακές, κυρίως ανδρικές, εκδοχές ρώμης και πυγμής. Είναι θηλυκότητες έτοιμες να κατακτήσουν τον κόσμο και να τον φτιάξουν από την αρχή με τους δικούς τους ορμητικούς όρους, όπου ακόμα και η ερωτική ενέργεια συνιστά εξεγερσιακό καύσιμο. Αντίστοιχη λογική ακολουθεί το ύφος της ταινίας, το οποίο αποτελεί κολάζ κινηματογραφικών αναφορών, ευδιάκριτων στο εκπαιδευμένο σινεφίλ μάτι, καθώς καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα από το προαναφερθέν "Mad Max" μέχρι το "Beau Travail" και το ιδιοσυγκρασιακό στιλ του Μπερτράν Μαντικό ("Τα Άγρια Αγόρια").
Εάν υπάρχει ένα μείζον ελάττωμα στο "Gorgonà", πάντως, είναι πως υπόσχεται πολλά περισσότερα από αυτά που τελικά αποδίδει. Ας πούμε, το σύμπαν του φιλμ εξερευνάται ελάχιστα παρά το γεγονός πως φαίνεται να έχει μελετηθεί κάθε σπιθαμή του, όπως επίσης παραγκωνίζεται η ανάπτυξη ουσιαστικών διακυβευμάτων ούτως ώστε οι χαρακτήρες να αποκτήσουν βάθος και επιδραστικότητα. Κατά συνέπεια, οι στιγμές που σκηνοθετικά υιοθετούνται πιο "λοξές" επιλογές (οι μουσικές σκηνές, η υπερβολή στις ερμηνείες) καταλήγουν να μοιάζουν παράταιρες και όχι camp ή εύλογες απόρροιες των ψυχοσυνθέσεων των πρωταγωνιστών. Εκείνο που απομένει έτσι, είναι μια αφήγηση που εξελίσσεται σε μια καλλιεπή μεν, αλλά εντελώς επιφανειακή "μάχη των φύλων" χωρίς πραγματική αγωνία για την (αναμενόμενη) έκβασή της.
Το ακριβώς αντίθετο, συμπτωματικά, συμβαίνει στην "Αρκουδότρυπα". Το ντεμπούτο των Παπαδάκη - Ντινόπουλου, η μεγάλου μήκους εκδοχή της ομώνυμης μικρού που βραβεύτηκε με Χρυσό Διόνυσο, ρίχνει όλη του την προσοχή στα απωθημένα και τις απογοητεύσεις των πρωταγωνιστριών του, οι άψογες Χαρά Κυριαζή - Πάμελα Οικονομάκη, δύο νεαρών γυναικών που επιχειρούν να φτιάξουν μια ζωή με δικούς τους όρους σε ένα κόσμο γεμάτο παγίδες. Οι οποίες παίρνουν τη μορφή μιας κλειστής κοινωνίας που δεν ανέχεται το διαφορετικό, ανδρών που επιβάλλονται δια της απουσίας τους, των ταξικών ανισοτήτων και του χαμηλού ορίζοντα, ακόμα και σε ένα τόπο όπως το ορεινό χωριό που ζουν οι ηρωίδες.
Η "Αρκουδότρυπα" συντονίζεται με την τάση του ελληνικού νεορεαλισμού που παρατηρείται έντονα τα τελευταία χρόνια ("Πίσω από τις Θημωνιές", "Digger", "Κρέας") εμφυσώντας τη με χειροπιαστή φρεσκάδα. Στο επίκεντρο βρίσκεται η νεανικότητα ως υπαρξιακή αγωνία και ο έρωτας ως καταφύγιο, πλάι στις αντιφάσεις που συγκροτούν τη μοναδικότητα της σύγχρονης ελληνικής επαρχίας. Οι χαρακτήρες του φιλμ καβαλάνε μηχανάκια, φορούν εμπριμέ ρούχα και παρτάρουν στο δάσος ακούγοντας πολυφωνικά και τέκνο, όπως ακριβώς μέσα τους ανταγωνίζονται το παλιό και το καινούριο. Το θέμα είναι, φυσικά, να διεκδικήσεις την ισότιμη και δίκαιη συνύπαρξη και των δύο. Διότι, εύστοχα, οι Παπαδάκης - Ντινόπουλος δεν προσεγγίζουν την πραγματικότητα του ελληνικού χωριού σαν ένα μέρος καταδικασμένο στα αδιέξοδά του, αλλά σα μια απαιτητική πλην πολύτιμη εναλλακτική στο ζόφο των σύγχρονων μητροπόλεων.
Βέβαια, όπως συνέβη και στη μικρού μήκους, οι συναισθηματικές κορυφώσεις και η αφηγηματική συνεκτικότητα του φιλμ χάνουν δύναμη εξαιτίας της διάρκειάς του. Το "άπλωμα" της πλοκής εξυπηρετεί μεν τη διεύρυνση των ψυχολογικών συνόρων των πρωταγωνιστών, άρα και τη βαθμό στο οποίο μας υποβάλλουν στα άγχη τους, όμως εκθέτει ορισμένες ιδέες που επαναλαμβάνονται (μια σχέση που απαγορεύεται) και άλλες που δεν εκτελούνται με την αρμόζουσα διαπεραστικότητα (σκηνή του πανηγυριού). Πρόκειται, σαφώς, για επιμέρους ζητήματα τα οποία δεν αναιρούν την αξία μιας ταινίας. Η οποία, παρεμπιπτόντως, όχι μόνο φτιάχτηκε με δικούς της όρους (DIY επαγγελματισμός), αλλά και απεικονίζει μια ελληνική πραγματικότητα "από τα κάτω" δίχως ευκαιριακές ωραιοποιήσεις και διαφημιστικής λογικής εξωτικοποιήσεις.
Διαβάστε όλα τα νεότερα από το 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης εδώ.
Διαβάστε Επίσης
