Ο κινηματογράφος ως τέχνη είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την έννοια του φετίχ. Αφενός από το πώς τα ψηλαφεί και τα εξερευνά στη μεγάλη οθόνη, αφετέρου εξαιτίας της ίδιας της υλικότητάς του. Είτε ψηφιακά είτε φτιαγμένα με σελιλόιντ, τα φιλμ αφορούν πηγαία τις αισθήσεις, από την ίδια την όραση μέχρι τη γεύση των ποπ κορν, τον ήχο των καθισμάτων που ανοίγουν στην αίθουσα, την αίσθηση του εισιτηρίου στο χέρι και τις μυρωδιές των θερινών σινεμά - ειδικά αυτήν την περίοδο. Λίγες πτυχές του κινηματογράφου, ωστόσο, έχουν φετιχοποιηθεί τόσο όσο οι αφίσες (οκ, μαζί με τις tote bags). Αυτές επιδεικνύουν την αισθητική ταυτότητα μιας παραγωγής και από αυτές κρίνεται, ως ένα βαθμό, εάν θα δελεαστεί ο θεατής ώστε να μπει στην αίθουσα αλλά και, ανά περιπτώσεις, εάν θα καταλήξει να κοσμεί κάποιο σαλόνι.
Για αυτό λοιπόν, ως ένας άτυπος φόρος τιμής στην τέχνη της κινηματογραφικής αφίσας, ενόψει των 16ων βραβείων Ίρις που απονέμει η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου στις 11 Ιουνίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, παρουσίαζουμε τις αφίσες των υποψηφίων στις κατηγορίες καλύτερης μεγάλου μήκους μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ.
Η σειρά που τηρείται είναι ίδια με εκείνη των υποψηφιοτήτων, δηλαδή αλφαβητική, με την αρχή να γίνεται από τη μυθοπλασία και τις ταινίες "Αγαπούσε τα Λουλούδια Περισσότερο", "Αρκάντια", "Κιούκα, Πριν το Τέλος του Καλοκαιριού", "Κρέας" και "Υπάρχω". Ακολουθούν τα ντοκιμαντέρ, ξεκινώντας από την ταινία "Αδέσποτα Κορμιά" της Ελίνας Ψύκου. Η Μαλτέζα Ρόμπιν είναι έγκυος, αλλά δεν θέλει να γίνει μητέρα. Η Ιταλίδα Κατερίνα θέλει, αλλά δεν μπορεί. H Ελληνίδα Κική θέλει απλώς να πεθάνει με αξιοπρέπεια. Αλλά η άμβλωση, η εξωσωματική γονιμοποίηση και η ευθανασία, αντίστοιχα, δεν είναι νόμιμες στις χώρες τους.
Την αφίσα σχεδίασε ο έμπειρος σκηνοθέτης, μοντέρ και illustrator Νίκος Πάστρας, ο οποίος μάλιστα πρόσφατα βραβεύτηκε με έπαινο για τη δουλειά του στα κορυφαία βραβεία ΕΒΓΕ (Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής και Εικονογράφησης). Μαζί με τη σκηνοθέτιδα Ελίνα Ψύκου, γράφουν για τη δημιουργία της αφίσας.
Είναι καλοκαίρι του 2023 και προσπαθώ να σκεφτώ την αφίσα των "Αδέσποτων Κορμιών”. Δυσκολεύομαι. Πώς να μοιάζει η αφίσα μιας ταινίας με τόσους ανθρώπους και τόσες ιστορίες; Πώς να υπάρξει μια εικόνα που να συνδυάζει τη ζωή και το θάνατο, τη θρησκεία, τους νόμους, την Ευρώπη... κι ύστερα έρχεται στο νου μου η ιδέα της εγκύου Παναγίας στη θέση του εσταυρωμένου Χριστού. Και μετά μοιράζομαι αυτή την πρωτόλεια ιδέα με τον Νίκο Πάστρα, και του Νίκου του αρέσει και την μεταμορφώνει - όπως πάντα μαγικά - στην αφίσα της ταινίας. Ένα γυναικείο σώμα, έτοιμο να φέρει στον κόσμο μια ζωή, μα ταυτόχρονα πληγωμένο και καταδικασμένο σε θάνατο. Και μετά έρχονται και τα αστέρια, τα αστέρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μπαίνουν γύρω από αυτό το σώμα. Και μετά όλα είναι ροζ.
Ελίνα Ψύκου
Οταν μου είπε η Ελίνα την ιδέα της εσταυρωμένης, εγκυμονούσας Παναγίας, μου φάνηκε πολύ to the point — συγκινητική και καθόλου προσβλητική (σε μια μερίδα φανατικών χριστιανών, το αντίθετο). Ήταν η αφορμή για να γίνει κάτι όμορφο και τολμηρό, οπτικοποιώντας παράλληλα πολλές από τις προβληματικές της ταινίας. Η ιδέα της πρόκλησης, αφελώς, δεν μου πέρασε από το μυαλό φτιάχνοντας την εικόνα — χρησιμοποιώντας ένα άγαλμα της Παναγίας από ένα καρέ της ταινίας — με σεβασμό και χωρίς καμία πρόθεση προσβολής ή εκμετάλλευσης. Ακριβώς όπως κάνει και η ίδια η ταινία. Χρησιμοποίησα μια απλή γραμματοσειρά και λιτό στήσιμο, ώστε να δώσω χώρο στην εικόνα να αναδειχθεί. Τα υπόλοιπα είναι μια σύγχρονη, θλιβερή ιστορία. Ένα google search αρκεί για να λύσει τις όποιες απορίες.
Νίκος Πάστρας
Η αφίσα των "Αδέσποτων Κορμιών":
Όλες οι υποψηφιότητες των 16ων βραβείων Ίρις υπάρχουν εδώ.
.jpg?quality=85&404=default&v=4)
