Ένας από τους πλέον δημοφιλείς κινηματογραφιστές της γενιάς του, ο Γουές Άντερσον φτάνει αισίως με το λουσάτο "Φοινικικό Σχέδιο" τις δώδεκα μεγάλου μήκους ταινίες, έχοντας ξεπεράσει τα τριάντα χρόνια καριέρας πίσω από την κάμερα. Σε αυτό το διάστημα, ο Τεξανός σκηνοθέτης, εκτός του ότι έχει καθιερώσει το πολύχρωμο, γεωμετρικό, ρετρολάγνο και ποπ στιλ ως σήμα κατατεθέν του, σε κάθε νέα δουλειά, ενδεχομένως άθελά του, επαληθεύει το κλισέ που θέλει τους σκηνοθέτες να γυρίζουν, πρακτικά, την ίδια ταινία ξανά και ξανά. Διότι από το "Bottle Rocket" (1996) μέχρι σήμερα, ο Άντερσον υιοθετεί διαφορετικές αισθητικές ταυτότητες και αφηγηματικά φορμά για να αναμετριέται πάντα, στην ουσία, με την έννοια της οικογένειας. Το "Φοινικικό Σχέδιο" δεν παρεκκλίνει αυτής της τάσης, όπως θα δούμε παρακάτω, αλλά λειτουργεί ταυτόχρονα ως μια υπενθύμιση του πώς ο εκκεντρικός δημιουργός προσεγγίζει την ίδια την κατασκευή των ταινιών του με όρους φαμίλιας. Αυτό, άλλωστε, αποδεικνύεται και από τον τρόπο με τον οποίο διαλέγει, συγκεντρώνει και "εκπαιδεύει" τους ηθοποιούς του.
Andersons, ensemble!
Σε μια εποχή που για να αγκαζάρεις πάνω από δύο μεγάλους σταρ στην ίδια παραγωγή πρέπει να έχεις τη σφραγίδα μιας πολυεθνικής εταιρείας στο σενάριό σου, ο 56χρονος σκηνοθέτης κατάφερε να επαναφέρει τη λογική των ensemble casts που απουσίαζε εκκωφαντικά από το Χόλιγουντ. Για παράδειγμα, στη "Γαλλική Αποστολή" (2021) συμμετείχαν τόσα πολλά πρωτοκλασάτα ονόματα, ώστε σε μία από τις πρώτες αφίσες της ήταν αρκετό να αναφερθεί απλώς η πλήρης διανομή για να διαφημιστεί η ταινία. Αντίστοιχη ήταν η λογική που υιοθετήθηκε και στο "Φοινικικό Σχέδιο", όπου μεταξύ των συντελεστών "συνωστίζονται" παλιοί και νέοι γνώριμοι του σκηνοθέτη, όπως οι Μπενίσιο ντελ Τόρο, Μία Θρίπλετον, Μάικλ Σέρα, Σκάρλετ Γιόχανσον, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Γουίλεμ Νταφόε, Σαρλότ Γκενσμπούρ και Τομ Χανκς. Υπό αυτήν την έννοια, κάτι που μοιάζει εκ πρώτης όψεως σαν μια κίνηση επίδειξης δύναμης από τον Άντερσον, στην πραγματικότητα συνιστά κομβικό κομμάτι της δραματουργίας του. Παρότι ξεχωρίζουν με σαφήνεια οι κεντρικοί από τους υποστηρικτικούς ρόλους, στη μεγάλη οθόνη δεν τοποθετούνται ανταγωνιστικά ο ένας απέναντι στον άλλον. Μάλιστα, χάρη στο περίτεχνο μοντάζ δίνεται η εντύπωση πως οι χαρακτήρες μοιράζονται ισόποσα τον κινηματογραφικό χρόνο. Άρα, αντίστοιχα, το υψηλό επίπεδο των ερμηνειών πρέπει να μοιράζεται σε όλα τα πόστα, ανεξάρτητα από το πόσες σελίδες δράσης αναλογούν στον καθένα.
Παράλληλα, αναπόφευκτη συνέπεια ενός ensemble cast είναι οι ηθοποιοί να συσφίγγουν τις σχέσεις τους, αφού μοιράζονται μια στενή καθημερινότητα. Οικειότητα που εντείνεται από το γεγονός πως ο Άντερσον τους φέρεται σαν να είναι ένας θίασος. Μένουν όλοι στο ίδιο ξενοδοχείο, τους μεταφέρει ο ίδιος στο γύρισμα, συλλογικά θα δοκιμάσουν μια ιδέα που θα προκύψει επιτόπου κ.ο.κ. Πρόκειται για τις τεχνικές που εφαρμόζει κάθε δημιουργός ώστε να "λύσει" τους ηθοποιούς του και να προσαρμοστούν στο ύφος κάθε ταινίας. Κάπως έτσι, ας πούμε, δουλεύει και ο Γιώργος Λάνθιμος, ο οποίος φέρνει τους πρωταγωνιστές που επιλέγει στα μέτρα του, επίτευγμα διόλου αμελητέο. Σκεφτείτε πόσο διαφορετικός είναι κάθε φορά ο Νταφόε, ο οποίος έχει συνεργαστεί και με τους δύο…
Μπαμπάδες σε απόγνωση
Η καθημερινή οικειότητα και τριβή μεταξύ ηθοποιών και σκηνοθέτη, ειδικά στις περιπτώσεις συνεργασιών που επαναλαμβάνονται, πολύ συχνά δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από εκείνη μεταξύ συγγενών: αίσθημα κομβικό όταν γυρίζεται ένα φιλμ με θέμα την οικογένεια, όπως είπαμε ότι είναι το "Φοινικικό Σχέδιο". Εν προκειμένω, η υπόθεση έχει για φόντο τη δεκαετία του ’50 και πρωταγωνιστή τον Ζα-ζα Κόρντα (Μπενίσιο Ντελ Τόρο), έναν από τους πιο ισχυρούς και εύπορους ανθρώπους του κόσμου, ο οποίος έχει εννέα γιους και μία κόρη (Μία Θρίπλετον), η οποία τυχαίνει να είναι καλόγρια. Αφού επιβιώνει και από την τελευταία μιας σειράς αποπειρών δολοφονίας εις βάρος του και υπό το φόβο πως η επόμενη μπορεί να τελεσφορήσει, αποφασίζει να εφαρμόσει ένα περίπλοκο, υψηλού ρίσκου σχέδιο που θα καθορίσει τη μοίρα της αυτοκρατορίας του. Ταυτόχρονα, προσεγγίζει την κόρη του με την οποία διατηρούν ψυχρές σχέσεις, με την ελπίδα να την ορίσει κληρονόμο και διάδοχό του.
Ο Κόρντα διαθέτει μερικές από τις ποιότητες έτερων μπαμπάδων στους οποίους μας έχει συστήσει ο Άντερσον, χαρακτηριστικά την αδυναμία του να αντεπεξέλθει στον συγκεκριμένο ρόλο και να επικοινωνήσει με τα συναισθήματά του. Αν και σαφώς δεν επιδεικνύει την ψυχρότητα του ελαττωματικού πατέρα στην "Οικογένεια Τενενμπάουμ" (2001), όπως τον ενσάρκωσε ο πρόσφατα εκλιπών Τζιν Χάκμαν, ο Κόρντα αισθάνεται και εκείνος πως ο χρόνος που του απομένει στη γη είναι ελάχιστος. Έπειτα, ενώ συνήθως ο σκηνοθέτης δίνει έμφαση στις σχέσεις πατέρα-γιου, εδώ η προσοχή μετατοπίζεται ψυχοσυναισθηματικά, βάζοντας επιπλέον στην εξίσωση τον παράγοντα της πίστης. Πώς μπορείς να εμπιστευτείς έναν άντρα που δεν έχεις γνωρίσει ποτέ ουσιαστικά, αλλά επανεμφανίζεται στη ζωή σου απειλώντας να την αλλάξει άρδην και αδιαφορώντας για τις συνέπειες; Ο Άντερσον απαντά, πιθανότατα, "μόνο τυφλά".
Περισσότερες πληροφορίες
Το Φοινικικό Σχέδιο
Ο πάμπλουτος Ζα-ζα Κόρντα ορίζει την καλόγρια μοναχοκόρη του ως μοναδική κληρονόμο του. Κι ενώ ο ίδιος ξεκινά ένα νέο, φιλόδοξο επιχειρηματικό σχέδιο στη Μεγάλη Ανεξάρτητη Φοινίκη, οι δυο τους γίνονται στόχος δολοπλόκων, τρομοκρατών και δολοφόνων.
