Μετά την πρώτη ελληνική queer όπερα, το ρηξικέλευθο "Orfeas 2021", δεν προκαλεί εντύπωση πως ο δημιουργός του Φιλ Ιερόπουλος (εκ του εικαστικού διδύμου ΦΥΤΑ) επιστρέφει με ένα ακόμα σαρωτικό, καυστικής ειλικρίνειας και πολιτικά τολμηρό κινηματογραφικό έργο όπως το "Avant-Drag!".
Πρόκειται για ένα εικονοκλαστικό ντοκιμαντέρ πάνω σε μια Αθήνα που αλλάζει βίαια και στο οποίο παρακολουθούμε τη ζωή δέκα drag performers καθώς δημιουργούν τους δικούς τους προσωρινούς κόσμους ως καταφύγιο απέναντι σε μια εχθρική πραγματικότητα. Η ταινία όσο αποθεώνει την drag τέχνη άλλο τόσο αναδεικνύει την ικανότητά της να επουλώνει και να χειραφετεί τα υποκείμενα που την υιοθετούν ώστε να δημιουργήσουν νέες ταυτότητες και μορφές έκφρασης. Ολα αυτά, δίχως να αποφεύγεται η αφιλτράριστη αυτοκριτική των μελών της σκηνής, χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια μιας αφοπλιστικής σεκάνς, όπως επίσης η θαρραλέα επίθεση μέσω της κριτικής όλων όσων κάνουν δυσβάσταχτη και καταπιεστική τις ζωές τους.
Το "Avant-Drag!" αφού προβλήθηκε με επιτυχία σε σημαντικές διεθνείς διοργανώσεις όπως εκείνη του Ρότερνταμ, πραγματοποιεί ελληνική πρεμιέρα στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με δύο προβολές στις 14 και 15/3, ενώ είναι διαθέσιμη και στην online πλατφόρμα του θεσμού. Υπό διαφορετικές συνθήκες θα ήταν μια πανηγυρική συγκυρία, ωστόσο, η τρανσφοβική επίθεση στην πλατεία Αριστοτέλους πλαισιώνει με οργή την ελληνική πρώτη του φιλμ, αλλά και με πείσμα, δεδομένου του αναπολογητικά αποθεωτικού ύφους που το διατρέχει.
Με αφορμή, λοιπόν, την πρεμιέρα του "Avant-Drag" δίνουμε το λόγο στους συντελεστές του, οι οποίοι θίγουν τα πρόσφατα εφιαλτικά γεγονότα και τους λόγους που γύρισαν αυτήν την ταινία.
Φιλ Ιερόπουλος: Η Ελλάδα είναι μια παραδοσιακά, εθιμοτυπικά, θεσμικά φασιστική χώρα. Αν δεν ανήκεις στο μεγάλο ποσοστό, καλή τύχη. Η βαρβαρότητα της Ελλάδας ξεκινάει από την οικογένεια, συνεχίζει στα σχολεία και διατρέχει όλα τα κοινωνικά στρώματα. Οι Έλληνες διακατέχονται από κόμπλεξ ανωτερότητας (λόγω υποτιθέμενης σχέσης με την αρχαία Ελλάδα) που τους δίνει το δικαίωμα να συμπεριφέρονται κακοποιητικά όποτε γουστάρουν. Είναι σημαντικό αυτό, επιτέλους, να το πει η Χ - Y Αριστερά ανοιχτά στον εαυτό της: η Ελλάδα είναι μια φασιστική χώρα και γι' αυτό ευθύνονται όλοι οι κάτοικοί της. Ας μην μπερδευόμαστε από τα περί γκέι γάμου κ.λπ.· δεν τα στηρίζει αυτά η ελληνική κοινωνία ούτε για αστείο. Όλο αυτό το επικοινωνιακό παραμύθι είναι απλά μια επίφαση της τωρινής κυβέρνησης να μοιάζει προοδευτική για να μπορέσει να επιβάλλει την υπόλοιπη νεοφιλελεύθερη ατζέντα της.
Πολύς κόσμος κατάπιε τη θεωρία πως οι χρυσαυγίτες εμφανίστηκαν ξαφνικά λόγω λιτότητας. Υπάρχει μια αλήθεια σε αυτό, δηλαδή, σαφώς ο φασισμός ιστορικά έχει τραφεί από τη φτωχοποίηση των μαζών. Όμως εγώ, πάλι, θυμάμαι να διαβάζω τον Ιό της Κυριακής ως έφηβος με τις προειδοποιήσεις του πως κάτι αρκετά τρομακτικό γιγαντώνεται και μιλάμε ήδη για αρχές των ‘90s. Ως παιδί της επαρχίας θυμάμαι, επίσης, να ακούω ανθρώπους που ήταν υποτιθέμενα "ΟΚ" πολιτικά να λένε "θα το κάνει ο Αλβανός" και κάπως σκεφτόμουν, μα πώς γίνεται να είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι χωρίς όνομα. Η ταινία αναφέρεται και σ' αυτό μεταξύ άλλων.
Να σου πω πως δε φοβάμαι στο δρόμο μετά από τόσα φορτισμένα πολιτικά έργα που έχουμε κάνει και ειδικά μετά από αυτή την ταινία; Να σου πω "σιγά μη φοβηθώ" όπως λέει το αντιφά άσμα; Μπα δε θα στο πω, βασικά φοβάμαι και βγαίνω όλο και πιο λίγο απ' το σπίτι. Φαίνεται πως οι ακροδεξιοί (με περίβλημα νοικοκυραίων) είναι πια παντού ανάμεσά μας. Κάθε λίγες εβδομάδες μπλέκω σε καβγάδες αν τολμήσω να μιλήσω απέναντι σε κάποιον που είναι ρατσιστής με κάποιο άτομο στο μετρό. Την αποκτήνωση τη συναντάμε ακόμα και στα πιο αναπάντεχα μέρη πλέον. Πριν κάποιους μήνες άφησα ένα κακό review στο Google σε ένα επικίνδυνο ιατρείο και με έπαιρναν τηλέφωνα φωνάζοντας απειλές πως αν δεν το σβήσω θα έρθουν σπίτι μου να με δείρουν. Η φάση είναι τρομερά οριακή. Και όσο ο προοδευτικός κόσμος αλληλοτρώγεται, οι φασιστομαφιόζοι έχουν πλέον οργανωθεί και καταλάβει εξουσία.
Τι θα πει για σένα πολιτικό / κουήρ drag περφόρμανς στην Ελλάδα σήμερα και πώς το εκφράζεις εσύ στη δουλειά σου;
Kangela Tromokratisch: Στην ταινία λέω πως η Ελλάδα είναι μια συντηρητική χώρα. Είμαστε πολύ πίσω ακόμα και σε θέματα αποδοχής και ένταξης των κουήρ ατομικοτήτων στην ελληνική κανονικότητα. Στο πιο παραδοσιακό drag υπάρχει η ιδέα της δημιουργίας μιας ψευδαίσθησης, ότι είμαστε το άλλο φύλο από αυτό που μας αποδόθηκε στη γέννηση. Επίσης, η πρόθεση είναι να ψυχαγωγήσουμε το κοινό σε χώρους διασκέδασης. Το πολιτικό drag, χωρίς να είναι απαραίτητα σοβαρό, ασχολείται με δύσκολα κοινωνικά θέματα, είναι προβοκατόρικο, θέλει να προσβάλλει τις νόρμες, να ενδυναμώσει τα αδύναμα άτομα σε μια πιο ασφαλή συνθήκη. Στη χώρα μας, η πιο σημαντική προσβολή είναι αυτή της θρησκείας και της ελληνικής υπερηφάνειας. Εμείς που το επιδιώκουμε αυτό, έχουμε κάνει μια συνειδητή επιλογή· να βάλουμε τις εαυτές μας σε ένα στόχαστρο, σε μια πιο δύσκολη και όχι τόσο δημοφιλή θέση. Έγραψα το τραγούδι "Άι Μωρή!" στην αρχή της καριέρας μου σαν ένα τεράστιο middle finger στην κοινωνία, θέλοντας να ενδυναμώσω τα κουήρια και το είπα για πρώτη φορά ζωντανά μπροστά σε χιλιάδες άτομα στο Pride του 2018 στην Πλατεία Συντάγματος. Για την επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821, πόζαρα για την online έκθεση των ΦΥΤΑ "200 χρόνια ασφυξία" σα μια μπασταρδεμένη εικόνα της Μπουμπουλίνας και του Κολοκοτρώνη, πατώντας την ελληνική σημαία με φόντο την Ακρόπολη. Στοχοποιήθηκα στα εξώφυλλα φασιστικών "εφημερίδων" και στα κανάλια, πράγμα που μου έδωσε μια προσωπική υπερηφάνεια, ότι ταρακούνησα πολλά στάσιμα μυαλά.
Er Libido: Όπως είναι η κατάσταση στην Ελλάδα, είμαστε όλες καταχρεωμένες, πιεσμένες, με τη τέχνη να λειτουργεί ως ψυχοθεραπεία και να μην μπορούμε ούτε να διανοηθούμε να δούμε το drag ή ό,τι άλλο κάνουμε σαν καλλιτέχνες ως δουλειά. Όσο για το πολιτικό, θεωρώ ότι έχουμε μια ωραία ποικιλία στην drag σκηνή με το πολιτικό περιεχόμενο να προκύπτει από την προσωπική αναζήτηση, τις ανησυχίες και τα πάθη του κάθε performer ανάλογα και με το βίωμα του. Με άλλα λόγια όσο πιο πολιτικοποιημένο είναι το άτομο και οι ανησυχίες του, τόσο προκύπτει και στην δουλειά του. Το drag είναι ένα μέσο πολιτικά φορτισμένο, κατά παράδοση αριστερό και ακτιβιστικό. Όσο γίνεται πιο mainstream αλλοιώνεται θεωρώ αυτή η ιδιότητα του, βλέπουμε πολύ pink washing και απολιτίκ προσεγγίσεις, ταυτόχρονα όμως πολλ@ καλλιτεχν@ κυρίως της underground σκηνής κρατάνε τη φλόγα καυτή και μας ταΐζουν με ωραίες και spicy εμφανίσεις.
Προσωπικά για μένα το drag είναι μια διέξοδος, από οτιδήποτε με καταπιέζει ή διαπραγματεύομαι την εκάστοτε στιγμή, φοράω ότι έχω ανάγκη να εκφράσω σε σχέση με το είναι μου σαν πανοπλία, όταν μεταμφιέζομαι τίποτα δεν με αγγίζει, και τίποτα δεν με φιμώνει.
Στην ταινία "Avant-Drag!" ο χαρακτήρας μου είναι η Χριστοπαναγία. Η Παναγία και ο Χριστός συγχέονται, χάνουν το ιερό τους πρόσημο, η Παναγία δεν είναι πια η υποταγμένη στωική γυναίκα, ο Χριστός δεν είναι πια ο σωτήρας του κόσμου όλου, γίνονται ένα άτομο με πάθη και ατέλειες, ένα άτομο που ευχαριστεί το Θεό για το δικαίωμα στην έκτρωση (το οποίο πολύ θα χαιρόταν η εκκλησία να αναιρέσει) και χαίρεται τις BDSM απολαύσεις. Για περισσότερες προεκτάσεις (και είναι πολλές) δείτε τη ταινία. Δεν μου αρέσει να σκέφτομαι τον εαυτό μου ως drag king ή drag queen, περισσότερο θεωρώ πως έχω και ενσωματώνω ένα drag kink.
McMorait: Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που οι αφορμές για να ασκήσω πολιτικό σχολιασμό είναι καθημερινές, θα ήταν χαζό, στα μάτια μου, να μην το έκανα. Από την μέρα που αποφάσισα πως θα ξεκινήσω το drag, ήξερα πως θα το χρησιμοποιήσω ως εργαλείο για να μεταφέρω πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα. Αυτά αφορούν πολλά θέματα, από τον αντιεξουσιαστικό λόγο μέχρι την αποποινικοποίηση της καύλας και από την μεταφορά του βιώματος της κατάθλιψης μέχρι αντεθνική σάτιρα. Προσπαθώ συχνά τα show μου να έχουν βιωματικό περιεχόμενο, να προκύπτουν δηλαδή από ταυτότητες τις οποίες φέρω, και όχι από οικειοποίηση άλλων. Θεωρώ επιπλέον σημαντική την αναγνώριση της πλατφόρμας που μου παρέχει το drag ως προνόμιο και "δύναμη", την οποία μου προσέφερε η ίδια η κουήρ κοινότητα της οποίας είμαι μέλος. Μέσα από δράσεις όπως τα Open-Stage Drag Jams που οργανώνουμε στη Θεσσαλονίκη, προσπαθώ αυτή την πλατφόρμα, αλλά και την εμπειρία της απελευθέρωσης που προσφέρει το drag, να την μοιράζομαι με νέα άτομα που δεν έχουν τον χώρο και την ασφάλεια να εκφραστούν. Κι αυτό είναι βαθιά πολιτικό.
Πως είδες το "Avant-Drag!" σαν ένα καλλιτεχνικο-πολιτικο εγχείρημα και πως ένιωσες σχετικά με τη συμμετοχή σου μέσα σ’ αυτό;
Kangela Tromokratisch: Το "Avant-Drag!" είναι πολύ σημαντικό για εμένα. Δουλεύω χρόνια με τον Φιλ και στήριξα από την αρχή το όραμά του να δείξει μια εναλλακτική, ποιητική και σίγουρα βαθιά πολιτική εικόνα του drag στην Ελλάδα. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο είναι πως δεν ήθελε να μας δείξει ως "κανονικούς" ανθρώπους που μεταμορφώνονται σε επιτελεστικές περσόνες. Είμαστε μια ανθελληνική ταινία που σίγουρα θα διχάσει το κοινό, αν και στην πρεμιέρα μας στο φεστιβάλ του Ρότερνταμ πήραμε διθυραμβικές κριτικές. Είμαι περήφανη για αυτό και ανυπομονώ να τη δείξουμε σε αίθουσες στην Αθήνα και το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης!
Er Libido: Θεωρώ ότι το "Avant-Drag!" είναι πολύ αντιπροσωπευτικό της underground σκηνής, δεν ακολούθησε το ξύλινο φορμάτ των "talking heads" αλλά έδωσε σε όλα μας τη δυνατότητα να εκφράσουμε τα εαυτά μας με ποιητικό τρόπο και απόλυτη ελευθερία, κάτι που εκτιμώ απεριόριστα. Ήταν πολύ ωραία και η συνεργασία μας. Κατά την διάρκεια των γυρισμάτων όλο το crew ήταν πολύ υποστηρικτικό, είχαμε πολύ όμορφο κλίμα, φροντίδα, συνεννόηση και πολλή όρεξη να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε. Το αποτέλεσμα θεωρώ ότι μας δικαιώνει. Προσωπικά βρισκόμουν σε πολύ σκοτεινή και δύσκολη περίοδο της ζωής μου και νιώθω ευγνωμοσύνη για αυτό το πρότζεκτ που έγινε αφορμή να σηκώσω ανάστημα για άλλη μια φορά.
McMorait: Από την μέρα που δέχτηκα την πρόταση να συμμετάσχω στο πρότζεκτ αυτό ένιωσα μεγάλη τιμή, αλλά και αναγνώριση της παρουσίας μου στον χώρο του πολιτικού drag. Επειδή συχνά οι πανέμορφες drag queens των gay clubs καταλαμβάνουν πολύ περισσότερο χώρο και προσοχή, το underground και λιγότερο γυαλιστερό drag συχνά παραγκωνίζεται. Το είδα λοιπόν σαν μια ευκαιρία να μοιράσω τον λόγο μου και την (αντι)αισθητική μου, να διευρύνω την πλατφόρμα μου και να φτάσει η φωνή μου σε ακόμα περισσότερα αυτιά. Το αποτέλεσμα πιστεύω μας δικαιώνει όλ@, ειδικά γνωρίζοντας τον κόπο που καταβλήθηκε από τεχνικούς, παραγωγή και περφόρμερς για να βγει.
Διαβάστε όλα τα νεότερα για το 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης εδώ.
