"Θα μας κολλήσουν ένσημα στην προβολή;" με ρωτάει η φίλη μου όταν της αποκαλύπτω (αφού έχουμε πια βρει τις θέσεις μας στην αίθουσα) ότι το "Jeanne Dielman, 23, Quai du Commerce, 1080 Bruxelles", το οποίο την έχω πείσει ότι πρέπει οπωσδήποτε να δούμε, είναι διάρκειας τριών ωρών και είκοσι λεπτών. Κάτι που τη σοκάρει ακόμα περισσότερο, αφού γνωρίζει την άποψή μου πως υπάρχουν ελάχιστα πράγματα που χρειάζεσαι πάνω από δύο κινηματογραφικές ώρες για να τα πεις. Όπως αποδείχθηκε όμως τρεις ώρες και περίπου τριάντα λεπτά αργότερα (μεσολάβησε διάλειμμα), τα αθέατα της καθημερινότητας είναι από αυτά.
Η Ζαν Ντιλμάν, πρωταγωνίστρια της δεύτερης μεγάλου μήκους ταινίας της Σαντάλ Άκερμαν, ζει στο νούμερο 23 της Quai du Commerce, στις Βρυξέλλες. Εκεί στρώνει επιμελώς κάθε πρωί το διπλό ξύλινο κρεβάτι της, εκεί μαγειρεύει σούπα συν ένα κυρίως γεύμα καθημερινά για εκείνη και τον έφηβο γιο της, εκεί καθαρίζει καθημερινά την μπανιέρα της, εκεί δέχεται τον ημερήσιο πελάτη της ως σεξεργάτρια. Εμείς την ακολουθούμε σχεδόν κατά πόδας σε τρεις μέρες της ζωής της. Τρεις μέρες που η ίδια πασχίζει να είναι πανομοιότυπες, σε μια προσπάθεια ελέγχου της καθημερινότητας, μέχρι που η ζωή αποδεικνύει πως η τυχαιότητα είναι κάτι που δεν μπορείς να αποκλείσεις. Γιατί να δούμε όμως μια ταινία για μια γυναίκα που σχεδόν σε real time καθαρίζει πατάτες, ζυμώνει κιμά και πλένει πιάτα (ξαναπροβάλλεται από τις Νύχτες Πρεμιέρας τη Δευτέρα 23/1 στο Άστορ); Και γιατί αυτή η ταινία να θεωρείται η καλύτερη όλων των εποχών από το περιοδικό "Sight & Sound", όπως ανακοίνωσε πριν από λίγο καιρό στην ανανεωμένη λίστα του; Και, τελικά, τι παραπάνω έχει από τον "Πολίτη Κέιν", που είχε την πρωτοκαθεδρία στην εν λόγω λίστα μέχρι το 2012, οπότε εκθρονίστηκε από τον χιτσκοκικό "Δεσμώτη του Ιλίγγου";
Αν απογυμνώσουμε πάντως τη "Jeanne Dielman" και τον "Πολίτη Κέιν", και στους δύο θα βρούμε μία ιστορία γραμμένη για τη μοναξιά. Μόνο που, σε μια πατριαρχική κοινωνία, η αντρική μοναξιά απεικονίζεται μέσα από την προσπάθεια για επιτυχία και επιβολή, ενώ η γυναικεία μέσα από την οικιακή καθημερινότητα. Όσο κι αν αρνούμαστε να το δεχτούμε, οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες έχουν χτιστεί πάνω στον ακρογωνιαίο λίθο της απλήρωτης, γυναικείας οικιακής εργασίας. Αυτής που επέτρεπε στον άντρα να είναι ο "πάροχος" στο οκτάωρο της εργασίας και η απώλεια της οποίας έχει ξεγυμνώσει τις αδυναμίες του καπιταλιστικού συστήματος και την εξόντωση που επιφέρει σε όσους προσπαθούν να χωρέσουν στο εικοσιτετράωρό τους την εργασία, τη συντήρηση του σπιτικού και τον προσωπικό χρόνο. Και η ταινία σε υποχρεώνει να παρακολουθήσεις τη ζωή αυτών που κλείνουμε σε μια κουζίνα πριν ακόμα έρθουν στη μόδα οι open space χώροι όπου η τελευταία γίνεται ένα με το σαλόνι, σε μια προσπάθεια απεγκλωβισμού. Να αφιερώσεις τον πολύτιμο χρόνο σου, που έχεις μάθεις να χωρίζεις σε 60 δευτερόλεπτα συνεχούς παρακολούθησης, ένα βίντεο στο TikTok δηλαδή, στο να κοιτάξεις τον αέναο μόχθο αυτής που στην πραγματικότητα σου εξασφαλίζει την επιβίωση και τον προσωπικό χρόνο. Να αναγνωρίσεις πως η ενοποίηση ιδιωτικού και εργασιακού χώρου δεν συνέβη για πρώτη φορά όταν μετατρέψαμε τα σαλόνια μας σε home offices για την καραντίνα, αλλά για πολλές είναι ο κανόνας εδώ και χιλιάδες χρόνια. Εν έτει 2023 μάλλον δεν έχει νόημα να επικαλούμαστε απόλυτους κανόνες για τα "καλύτερα όλων των εποχών". Αλλά κάποιες εποχές, όσα χρόνια κι αν περάσουν, δεν αλλάζουν και ο μόνος λόγος είναι ότι μας εξυπηρετούν τόσο πολύ που αρνούμαστε να κοιτάξουμε.
