Ξεκίνησες με μικρού μήκους μυθοπλασίας, αλλά η πρώτη σου ταινία, τα «Είδωλα στον Καθρέφτη», ήταν ντοκιμαντέρ. Γιατί;
Οι πρώτες μου ταινίες μικρού μήκους ήταν μυθοπλασίας. Την δεκαετία τού 1990. Παρ’ όλο που μου άρεσαν τα ντοκιμαντέρ, δεν είχα σκεφτεί να κάνω εκείνη την εποχή κάτι ανάλογο. Άρχισα να κάνω μικρά ντοκιμαντέρ στο τέλος του ’90 για το Υπουργείο Παιδείας. Συγκλονίστηκα τόσο πολύ με την «Αγέλαστο Πέτρα» του Φίλιππου Κουτσαφτή, την οποία είδα πέντε φορές και το δάκρυ κορόμηλο πάντα, που άρχισε να μπαίνει μέσα μου η επιθυμία να δημιουργήσω κι εγώ κάτι που να μείνει ως τεκμηρίωση. Ξεκίνησα λοιπόν να αναζητώ το θέμα…. Δύσκολο. Επειδή η ζωγραφική ήταν το πάθος μου, η αναζήτηση ήταν προς αυτή την κατεύθυνση. Μέχρι που συναντήθηκα με τη Λίμπερτη Πολύζου, με την οποία είχαμε ταυτότητα απόψεων στο να δημιουργήσουμε ντοκιμαντέρ από ζωγράφους εν ζωή. Ποιοί θα μπορούσαν να είναι οι πρώτοι; Φυσικά ο Μυταράς κι ο Τέτσης… Αυτό και κάναμε. Ήταν κι οι δυο τους συνεργάτες της Λίμπερτη. Τους εξηγήσαμε το σχέδιό μας, συμφώνησαν… Το σενάριο γράφτηκε σε έξι μήνες: για τον Μυταρά πρώτα, καθώς είχε περισσότερο χρόνο εκείνη την περίοδο να μας διαθέσει και μετά θα ήταν η σειρά του Τέτση…
Τώρα βιογραφείς έναν τρίτο εικαστικό στη σειρά, τον Βασίλη Θεοχαράκη. Ποια είναι η σχέση σου με τη ζωγραφική;
Η ζωγραφική είναι το πάθος μου. Ξεκίνησε από τότε που βρέθηκα στο Παρίσι, σ’ ένα δωμάτιο μ’ ένα κρεβάτι κι ένα νιπτήρα, όλο μαζί 6 τετραγωνικά. Από ένα παράθυρο που είχε έβλεπα μόνο τούβλα. Εκεί ξεκίνησα να ζωγραφίζω τούβλα… Μετά άρχισα να κάνω τα δέντρα που μου έλειπαν από τη θέα που είχα. Έπρεπε να επιζήσω. Μέσα στη φαντασία μου ζούσα σε μία άλλη πραγματικότητα, κάτι που έκανε την καθημερινότητά μου πιο εναρμονισμένη στη ζωή. Μπορούσα να επιβιώσω δια μέσω της φαντασίωσής μου. Άρχισα να πηγαίνω σε εκθέσεις, σε γκαλερί κυρίως, γιατί ήταν δωρεάν, αργότερα και σε μεγάλες εκθέσεις μουσείων με το φοιτητικό εισιτήριο. Ένας πίνακας ζωγραφικής σε παρασύρει σε μέρη ανείπωτα. Είχα την τύχη να κάνω φίλους που αγαπούσαν την Τέχνη και μαζί μ’ αυτούς η περίοδος του Παρισιού ήταν υπέροχη. Έχω δει εκατοντάδες εκθέσεις σ’ όποιο μέρος του πλανήτη μας έχω πάει…
Ποιες είναι οι κινηματογραφικές διαφορές ανάμεσα στις τρεις ταινίες;
Η διαφορά της τελευταίας μου ταινίας σε σχέση με τις δύο προηγούμενες έγκειται στο γεγονός ότι ο καλλιτέχνης συνδιαλέγεται άμεσα με το θεατή και όχι δια μέσου ενός ιστορικού τέχνης, όπως ήταν στις δύο προηγούμενες. Κάτι πολύ δύσκολο, γιατί ο καλλιτέχνης δεν μπορούσε να «πατήσει» πάνω στο συνομιλητή του, αλλά έπρεπε να μιλήσει κατ’ ευθείαν στο φακό… χωρίς να γίνεται ορατή η φυσική παρουσία του σκηνοθέτη και του συνεργείου. Πηγαίος όπως είναι ο Βασίλης Θεοχαράκης, τα κατάφερε πολύ καλά.
Σκηνοθετώντας ένα ντοκιμαντέρ – πορτραίτο με το θέμα σου παρόν μπροστά στην κάμερα, πως μπορείς να αποφύγεις την «αγιογραφία» και να αναδείξεις πιθανόν σκοτεινές ή αντιφατικές πλευρές του χαρακτήρα τον οποίο κινηματογραφείς;
Όταν κάνεις ένα πορτραίτο πρέπει πρώτα να αγαπήσεις εσύ το θέμα σου και μετά να το ξεκινήσεις. Αλλιώς δεν μπορείς να τα καταφέρεις. Αυτό δεν σημαίνει πως κάνεις «αγιογραφία», απλώς προσπαθείς να δεις το θέμα σου με σεβασμό και κατανόηση. Δεν δικάζουμε. Όταν κάποια πράγματα μπορούν να επηρεάσουν τη δουλειά ενός καλλιτέχνη, αυτά φυσικό είναι να μνημονευτούν. πχ ο Νταλί, που μεγάλο μέρος της δουλειάς του ήταν ο τρόπος που ζούσε. Άλλοι καλλιτέχνες δεν είναι τόσο εξωστρεφείς… Πρέπει να τους σέβεσαι εξ ίσου.
Είχες παρεμβάσεις ή απαγορεύσεις από κάποιον από τους τρεις ζωγράφους;
Όχι, από κανέναν. Δεν θα τις ανεχόμουν άλλωστε.
Πόση προετοιμασία χρειάζεται για ένα βιογραφικό ντοκιμαντέρ;
Δυστυχώς αυτά τα ντοκιμαντέρ - πορτραίτα έχουν συνδεθεί αποκλειστικά με την τηλεόραση. Κι αυτό γιατί στο παρελθόν στήνανε μία-δύο κάμερες, βάζανε τον πρωταγωνιστή να μιλάει, το ντύνανε με εικόνες και τέλειωνε… «Ψεκάστε – σκουπίστε – τελειώσατε». Δεν έφταιγαν οι σκηνοθέτες ή οι παραγωγοί. Η χρηματοδότηση ήταν αστεία και συνεχίζει να είναι δηλαδή. Μια μέρα γύρισμα σού δίνανε, λίγο μοντάζ και τέρμα… Ξέρετε ότι η ταινία για τον Τέτση κράτησε 6 χρόνια; Για τους Μυταρά και Θεοχαράκη από 3 χρόνια;
Μπορούν αυτές οι ταινίες να βρουν ένα κινηματογραφικό κοινό;
Αν έχεις κινηματογραφική γραφή και απαιτήσεις, καμιά ταινία δεν τελειώνει σε μία εβδομάδα. Θέλει χρόνο. Συχνά θέλει χρόνο και για να συναντήσουν αυτές οι ταινίες το κοινό τους. Είναι πολύ ωραίο να ακούς μετά από τόσα χρόνια ότι θυμούνται κάποιοι ακόμη τις ταινίες σου. Υπάρχουν άλλοι που με ρωτούν: Πως μπορούμε να τις δούμε; Για να υπάρξει όμως μεγαλύτερο κοινό πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη προβολή τους, άρα και δυνατότητα στον κόσμο που ενδιαφέρεται να δειτις ταινίες αυτές.
Ποια είναι τα αγαπημένα σου ντοκιμαντέρ;
Όπως προείπα, η «Αγέλαστος Πέτρα» με είχε συγκλονίσει. Γι’ αυτό και όταν το 2008 ο Φίλιππος Κουτσαφτής μου έδωσε το Κρατικό Βραβείο για την ταινία μου για τον Δημήτρη Μυταρά, με πιάσανε τα κλάματα μέσα σε μία κατάμεστη αίθουσα. Το «Αλάτι της Γης» ήταν συγκλονιστική ταινία, αλλά και τόσες άλλες…
Είχες κάποια συγκεκριμένη στο νου σου όταν γύρισες τις ταινίες σου;
Όταν ξεκινήσαμε αυτό το εγχείρημα των πορτραίτων καλλιτεχνών εν ζωή, δεν είχαν γίνει άλλα παρόμοια. Ήμασταν πρωτοπορία. Γιατί για μένα τεκμηρίωση υπάρχει όταν ανακαλύπτεις το έργο ενός δημιουργού μαζί του. Όχι κατ’ αντανάκλαση, όπως θα έλεγε και ο Πλάτωνας.
