Ταινία μικρού μήκους σημαίνει οικονομία. Μέσα σε λίγα λεπτά, οι σκηνοθέτες καλούνται να συμπυκνώσουν τον κινηματογραφικό χρόνο και να αποδώσουν νοήματα, ιδέες και συναισθήματα που σε άλλες, για παράδειγμα λογοτεχνικές, συνθήκες θα χωρούσαν σε δεκάδες σελίδες χαρτιού...
Είναι απορίας άξιο, λοιπόν, πώς ο μεγαλύτερος μικρομηκάδικος θεσμός της χώρας αποτελεί μια από τις πλέον ανοικονόμητες διοργανώσεις στην ελληνική κινηματογραφική πιάτσα. Επειδή είναι καλύτερο να μιλάμε με αριθμούς, το φετινό εθνικό διαγωνιστικό πρόγραμμα περιελάμβανε συνολικά 63 ταινίες! Και τι δεν είδαν τα ματάκια, λοιπόν, μέσα σε αυτόν τον διαγωνιστικό αχταρμά που ξεδιπλώθηκε από τις 19-24 Σεπτεμβρίου στην πανέμορφη πόλης της Δράμας... Από διαφημιστικού χαρακτήρα ταινιάκια με κοινωνικά μηνύματα, εικαστικά τρίλεπτα που παρέπεμπαν σε video art, δευτεροκλασάτα φωσκολικά μελοδράματα, φιλμάκια χωρίς καμία κινηματογραφική λογική και πάει λέγοντας.
Σαν να μην έφτανε αυτό η φετινή κριτική επιτροπή «τρέλανε» κόσμο μοιράζοντας ακατανόητες διακρίσεις, σε μια επίδειξη παροιμιώδους κινηματογραφικής τρικυμίας εν κρανίω. Αυτό σίγουρα αδικεί το φετινό Χρυσό Διόνυσο, τον αξιόλογο «Κύβο» του Αλέξανδρου Σκούρα, που καλό θα ήταν να ανέβαινε στο βάθρο των διακρίσεων δίπλα στους πραγματικούς ανταγωνιστές του... κάτι που τελικά δεν συνέβη στη σχεδόν τρίωρη τελετή λήξης που έγινε την Κυριακή 25/9 στο Ωδείο της Δράμας.
Ποιοι πήραν τα βραβεία
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ο νικητής «Κύβος» ήταν μια από τις ταινίες που ξεχώρισαν στο φετινό διαγωνιστικό πρόγραμμα. Στηριζόμενος στο κορυφαίο ερμηνευτικό δίδυμο Μάκη Παπαδημητρίου - Σύρμω Κεκέ, ο έμπειρος μικρομηκάς Αλέξανδρος Σκούρας ξετύλιξε το ελληνικό οικογενειακό παράδοξο με μια ιδιότυπη, γλυκόπικρη ευαισθησία. Και κάπου εκεί σταματά η λογική στην απονομή των διακρίσεων του φετινού φεστιβάλ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι ο «Κύβος», η καλύτερη ταινία του διαγωνιστικού προγράμματος σύμφωνα με τη γνώμη της κριτικής επιτροπής, δεν πήρε κανένα άλλο ερμηνευτικό ή τεχνικό βραβείο! Συνεπώς δεν θα μάθουμε ποτέ γιατί ήταν η κορυφαία ταινία του πενθημέρου... Οι υπόλοιπες, ουκ ολίγες διακρίσεις, μοιράστηκαν σε όσο το δυνατόν περισσότερες ταινίες και επειδή δεν έφταναν ούτε αυτές «ανακαλύφτηκαν» τρεις ακόμη εύφημες μνείες και ένα ειδικό βραβείο (!) για να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι. Ευχαριστημένοι είπατε; Δεν νομίζω...
Και αυτό γιατί το μοίρασμα της τράπουλας των διακρίσεων στο φετινό φεστιβάλ δεν κατάφερε να αποδώσει κάποιο αίσθημα κινηματογραφική δικαιοσύνης. Για παράδειγμα, ο Αργυρός Αλέξανδρος κατέληξε στο «Νανούρισμα της Μαρίας» του Ντίνου Παναγόκου, ένα «υδρόβιο» μελόδραμα που δεν μπόρεσε να εκπληρώσει τους φιλόδοξους δημιουργικούς σκοπούς του. Επίσης, το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη πήγε στο «Ummi» του Νίκου Αυγουστίδη, μια ταινία που προσέγγισε το προσφυγικό ζήτημα με διαφημιστικούς όρους και μια απλοϊκή προσέγγιση που σίγουρα δεν μπορείς να την πεις... αιχμηρή.
Επίσης, από τους Έλληνες του Κόσμου η κριτική επιτροπή επέλεξε το νουάρ «Αντίδοτον» του Μιχάλη Χαπέσιη, μια ασπρόμαυρη και αφηγηματικά κενή επίδειξη φόρμας, ενώ ότι το βραβείο καλύτερης σπουδαστικής ταινίας πήγε στο κινηματογραφικά αποπροσανατολισμένο και ασύντακτο «Smoke in the water» του Σπυρίδωνα Παπασπύρου καλύτερα να μείνει ασχολίαστο. Όσο για τις ερμηνευτικές διακρίσεις στην Ιωάννα Τρικενέ του βαρύγδουπου μελό-ψυχοδράματος «Μάγδα» και του Θωμά Χαβιανίδη των άνισων «Γενεθλίων» ήταν απλά το κερασάκι στην τούρτα...
Τα δικά μας highlights
Ευτυχώς, οι διακρίσεις των επαγγελματικών ενώσεων ήταν περισσότερο εύστοχες. Για παράδειγμα, η «Αλεπού» της Ζακλίν Λέντζου, μια ιστορία βίαιης ενηλικίωσης με κινηματογραφική πυκνότητα, εξαιρετική αφηγηματική δυναμική και εύστοχες κοινωνικές αναφορές (ότι καλύτερο είδαμε φέτος στο φεστιβάλ), πήρε το βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου και το Βραβείο Τεχνικής Αρτιότητας της Ένωσης Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης ΕΤΕΚΤ. Από την άλλη, η κριτική επιτροπή αρκέστηκε να δώσει στην ταλαντούχα Λέντζου, το βραβείο «Τώνια Μαρκετάκη» για την καλύτερη γυναικεία σκηνοθετική παρουσία –αλήθεια χρειάζεται να χωρίζουμε σε φύλα τους σκηνοθέτες εν έτει 2016;-, αλλά και αυτό του ήχου... Επιπλέον, ταινίες που αποτέλεσαν highlights του φετινού ελληνικού διαγωνιστικού, όπως ο «Αόρατος» του Κώστα Γεραμπίνη, που συνεχίζει να ασχολείται με την ελληνική βερσιόν της λαϊκής μωρίας και «Η Αλίκη στο Καφέ» του Δημήτρη Νάκου, μια πολυεπίπεδη ερωτική ιστορία με έναν εξαιρετικό Προμηθέα Αλειφερόπουλου, αρκέστηκαν στα βραβεία του σεναρίου και του μοντάζ αντίστοιχα...
Επίσης, το «Twist» του Μιχάλη Παπαντωνόπουλου, μια μυθοπλαστική, καυστική απεικόνιση ενός σχολικού συμβουλίου με ολοζώντανους χαρακτήρες, πήρε μόνον το βραβείο της Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδας, ενώ τα εικαστικά άρτια και αφηγηματικά παιχνιδιάρικα «Κορίτσια της Θάλασσας» του Σήφη Μάινα έφυγαν με το βραβείο κουστουμιών, ενώ σίγουρα θα μπορούσαν να διεκδικήσουν κάτι καλύτερο. Στο άνισο, αλλά υψηλής αισθητικής «Νηπενθές» του Γιάννη Συμβώνη δόθηκαν τα βραβεία Φωτογραφίας και Σκηνικών, ενώ το «Helga ar I Lund» της Θέλγιας Πετράκη πήρε μια διάκριση για τον σχεδιασμό ήχου, αντί να της δοθεί το βραβείο γυναικείας ερμηνείας για το μοναδικό ρεσιτάλ της Έλενας Τοπαλίδου στην ταινία. Το είπαμε χίλιες φορές, ότι φέτος δεν βγάλαμε άκρη με τις διακρίσεις...
Πάλι καλά, όμως, που μερικές από τις καλές ταινίες του διαγωνιστικού έφυγαν έστω και με ένα «δεύτερο» βραβείο στις αποσκευές τους... Γιατί κάποιες από τις δυνατές παρουσίες της φετινής Δράμας έμειναν με εντελώς άδεια χέρια. Όπως για παράδειγμα το «Dove» του Κωνσταντίνου Χαλιάσα, μια αλληγορική ματιά πάνω στο τέλος της αθωότητας που περιείχε ταξικό σχόλιο και αισθητική ακρίβεια. Επίσης, το «Μάτι και το Φρύδι» του Κωστή Χαραμουντάνη έφερε μια μεταμοντέρνα κινηματογραφική τρέλα και φρέσκο αέρα στη μακεδονική πόλη (διακρίνεται για το νεο-ρετρό του στυλ που θυμίζει Γουές Άντερσον), που μάλλον έπρεπε να εκτιμηθεί περισσότερο από την κριτική επιτροπή.
Όσο για την ευχάριστη έκπληξη του φετινού φεστιβάλ ήταν δίχως άλλο το συλλογικό έργο «Ρήξη Τυμπάνου» που σκηνοθέτησε το Κινηματογραφικό Εργαστήρι της Κινηματογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης, ένα ευφυές σε σύλληψη ψευδο-ντοκιμαντέρ που μας έκανε να γελάσουμε και να πιστέψουμε ότι το σινεμά μπορεί να γίνει και... ομαδικό άθλημα.
Να οργανωθούμε, όσο μπορούμε δηλαδή...
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, Αντώνης Παπαδόπουλος, μίλησε στην τελετή λήξης για την «ανάγκη μιας μεγαλύτερης αίθουσας που θα εξυπηρετήσει τις ανάγκες της διοργάνωσης». Σ' αυτό σίγουρα δεν έχει άδικο. Αλλά μπορούν να γίνουν κάποιες απλές οργανωτικές βελτιώσεις, πριν αρχίσουν να πέφτουν τα... μπετά. Πρώτα από όλα, υπάρχει η ανάγκη πρωινών επαναληπτικών προβολών για το εθνικό διαγωνιστικό πρόγραμμα, έτσι ώστε να αποσυμφορηθούν οι υπερ-γεμάτες βραδινές, στις οποίες συνήθως καταλήγεις είτε όρθιος, είτε αγκαζέ με άλλον/άλλη. Επίσης, δεν είναι τόσο δύσκολο να καταλάβει επιτέλους η διοίκηση του φεστιβάλ, ότι η αίθουσα του «Ολύμπια» θα πρέπει να αδειάζει τελείως μετά από κάθε ζώνη προβολής και να ξαναγεμίζει από την αρχή στην επόμενη. Η εικόνα της απόθεσης ενός μπουφάν, ενός μπουκαλιού νερού ή ενός σάντουιτς στο κάθισμα για να κρατηθεί επ΄ άπειρον μια θέση για φίλους ή γνωστούς, σίγουρα δεν τιμά μια διοργάνωση που σε λίγο κλείνει σαράντα χρόνια ζωής... Επίσης, η θέαση ταινιών από τους επαγγελματίες του χώρου στα video room που φιλοξενούνται στο Ωδείο Δράμας γίνεται συνήθως υπό τη συνοδεία τρομπονιών, ντραμς και... τούμπας, κάτι που σίγουρα δεν διευκολύνει τη δουλειά μας.
Τέλος, ένα μεγάλο ελληνικό φεστιβάλ, όπως είναι αυτό της Δράμας, πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεχτικό έτσι ώστε να μην παρατηρείται το φαινόμενο του να βλέπουμε τον ίδιο πρόεδρο κριτικής επιτροπής για δεύτερη φορά μέσα σε μια πενταετία, όπως έγινε φέτος με τον σκηνοθέτη Ανδρέα Πάντζη. Αλήθεια γιατί πρέπει να επιστρέφουμε συνέχεια στα ίδια πρόσωπα, που όσα αξιόλογα και αν είναι, έχουν δώσει το στίγμα τους τόσο πρόσφατα; Γιατί τόσοι ενεργοί Έλληνες σκηνοθέτες που διαπρέπουν στα ευρωπαϊκά φεστιβάλ, όπως ο Γιάννης Οικονομίδης, ο Πάνος Κούτρας, ο Σύλλας Τζουμέρκας, ο Αργύρης Παπαδημητρόπουλος και πολλοί άλλοι, δεν βρίσκονται στη Δράμα ως μέλη κριτικών επιτροπών ή έστω ως διοργανωτές masterclasses; Κάποια ερωτήματα που σίγουρα χρειάζονται απαντήσεις...
Αν έχετε υπομονή, παρακάτω ακολουθεί ο μακρύς κατάλογος των βραβείων του εθνικού διαγωνιστικού προγράμματος του 39ου Φεστιβάλ Μικρού Μήκους Δράμας.
Βραβεία 39ου Εθνικού Διαγωνιστικού Φεστιβάλ Μικρού Μήκους Δράμας
Χρυσός Διόνυσος
«Κύβος» του Αλέξανδρου Σκούρα
Αργυρός Διόνυσος
«Το Νανούρισμα της Μαρίας» του Ντίνου Παναγόκου
Βραβείο «Σωκράτης Δημητριάδης» για την καλύτερη ταινία της κατηγορίας «Έλληνες του Κόσμου»
«Αντίδοτον» του Μιχάλη Χαπέσιη
Ειδικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη «Ντίνος Κατσουρίδης»
«Ummi» του Νίκου Αυγουστίδη
Βραβείο Τώνια Μαρκετάκη για την καλύτερη γυναικεία σκηνοθετική παρουσία
«Αλεπού» της Ζακλίν Λέντζου
Βραβείο Καλύτερης Σπουδαστικής Ταινίας
«Smoke in the water» του Σπυρίδωνα Παπασπύρου
Βραβείο Ντοκιμαντέρ
«Φιλοκτήτης - Ο Μύθος ενός Ξένου» της Κατερίνας Καλκετενίδη
Τιμητική διάκριση Φωτογραφίας
Στη Χριστίνα Μουμούρη για την φωτογραφία των ταινιών «Νηπενθές» σε σκηνοθεσία του Γιάννη Συμβώνη και «Ο Αγρότης» του Στάθη Αποστόλου
Τιμητική Διάκριση Σεναρίου
Στον Κώστα Γεραμπίνη για το σενάριο της ταινίας «Αόρατος» την οποία και σκηνοθέτησε
Τιμητική Διάκριση Μοντάζ
Στον Πάνο Βουτσαρά για το μοντάζ της ταινίας «Η Αλίκη στο καφέ» σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Νάκου
Τιμητική Διάκριση Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας
Στην Ιωάννα Τρικενέ για την ερμηνεία της στην ταινία «Μάγδα» του Δημήτρη Ζούρα
Τιμητική Διάκριση Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας
Στον Θωμά Χαβιανίδη για την ερμηνεία του στην ταινία «Γενέθλια» του Δημήτρη Κατσιμίρη
Τιμητική Διάκριση Ήχου
Στον Στέφανο Ευθυμίου για την ταινία «Αλεπού» της Ζακλίν Λέντζου
Τιμητική Διάκριση Σχεδιασμού Ήχου
Στους Κώστα Βαρυμποπιώτη και Βάλια Τσέρου για την ταινία «Helga Ar I Lund» της Θέλγιας Πετράκη
Τιμητική Διάκριση Πρωτότυπης Μουσικής
Στους Πανίνο Δαμιανό & Μάρκο Δαμιανό για την μουσική της ταινίας «Ι.Χ.Θ.Υ.Σ» του Χρύσανθου Μαργώνη
Τιμητική Διάκριση Σκηνικών
Στις Ελένη Καριόρη και Στάθια Ραυτοπούλου για την ταινία «Νηπενθές» του Γιάννη Συμβώνη
Τιμητική Διάκριση Κουστουμιών
Στην Βασιλική Σύρμα για την ταινία «Κορίτσια της Θάλασσας» του Σήφη Μάινα
Ειδικό Βραβείο
Στον Αντώνη Τσώνη για την ταινία «3000»
Εύφημο Μνεία Εικαστικής και Τεχνικής επίτευξης
Στους Αντώνη Ντούσια και Άρη Φατούρο για την ταινία «Αίνιγμα»
Εύφημο Μνεία
Στον Γιάννη Ζαφείρη για την ταινία «Felicita»
Εύφημο Μνεία
Στην ταινία «Ρήξη Τυμπάνου» του Κινηματογραφικού Εργαστηρίου της Κινηματογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης
Βραβείο Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου
«Αλεπού» της Ζακλίν Λέντζου
Βραβείο Ένωσης Ελλήνων Κινηματογραφιστών
Στην Χριστίνα Μουμούρη για την ταινία «Νηπενθές»
Βραβείο Τεχνικής Αρτιότητας της Ένωσης Τεχνικών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης ΕΤΕΚΤ
Το Βραβείο απονέμεται στην ταινία «Αλεπού» της Ζακλίν Λέντζου
Βραβείο Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών Ελλάδας
«Twist» του Μιχάλή Παπαντωνόπουλου
To Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου απένειμε τρείς διακρίσεις «Κίνητρα» στους εξής νέους κινηματογραφιστές: την Πολύμνια Παπαδοπούλου-Σαρδέλη ("Βύθισμα"), τον Γιάννη Συμβώνη ("Νηπενθές") και τον Μιχάλη Δημητρίου ("Ευριπίδου 14").
