Ο πολυβραβευμένος Έλληνας σκηνοθέτης μιλά για το πρώτο μεγάλου μήκους δράμα του «Interruption», που βασίζεται στον αρχαίο μύθο της «Ορέστειας», το καστ του και την εμπειρία του σινεμά.
Οι δυο μικρού μήκους ταινίες σου γυρίστηκαν σε ανοιχτούς εξωτερικούς χώρους, έχοντας μια καθαρόαιμη κινηματογραφική λογική. Στο «Interruption» «κλείνεις» την ιστορία σου μέσα στο χώρο μιας θεατρικής αίθουσας…
Η ίδια η ιστορία εκτυλίσσεται σε ένα θέατρο οπότε δεν είχα άλλη επιλογή. Όμως ο θεατρικός χώρος σου δίνει και ένα τρομακτικό πλεονέκτημα: το κοινό του σινεμά αισθάνεται και αυτό παγιδευμένο μέσα στο θέατρο της ταινίας, βρισκόμενος κάποιες θέσεις πιο πίσω. Μάλιστα σε διάφορες προβολές της ταινίας πολλοί θεατές αναρωτιούνται αν οι ήχοι που ακούγονται προέρχονται από την ταινία ή από το κόσμο μέσα στην κινηματογραφική αίθουσα. Αυτή η ιδιόμορφη συνθήκη της ταύτισης του κοινού του θεάτρου με το κοινό του σινεμά έχει κάτι το μαγικό.
Γιατί επέλεξες την «Ορέστεια» για να χτίσεις πάνω της την πολυεπίπεδη ιστορία σου; Η θεατρική παράσταση, την οποία καταλαμβάνουν οι τρομοκράτες, είναι δικιάς σου έμπνευσης ή συνεργάστηκες και κάποιον θεατρικό σκηνοθέτη;
Η αρχική σκηνή έχει μια τελείως κινηματογραφική λογική, ώστε να μην καταλαβαίνεις αν αυτό που βλέπεις είναι θέατρο. Επίσης όλο το art design έχει μια ελαφρώς ειρωνική ματιά απέναντι σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε μεταμοντέρνο θέατρο. Οπότε ότι βλέπει ο θεατής στην ταινία είναι καθαρό σινεμά και δεν είναι αποτέλεσμα συνεργασίας με κάποιο θεατρικό σκηνοθέτη.
Η «Ορέστεια» είναι ένας ελληνικός και ταυτόχρονα παγκόσμιος μύθος. Αυτό θεωρώ ότι είναι και οι καλές ταινίες: έχουν μια πατρίδα και ταυτόχρονα την ξεπερνούν μέσω της αφαίρεσης της κινηματογραφικής γλώσσας. Η «Ορέστεια» ασχολείται με όλα αυτά που μας απασχολούν σαν ανθρώπινο είδος: την εξουσία, τη βία, τους ρόλους, την εκδίκηση, την κάθαρση, τη δικαιοσύνη τα οποία σαν θεματικές βρίσκονται αναπόφευκτα μέσα στην ταινία. Αλλά ταυτόχρονα έχει κάτι το ανοίκειο που δεν μπορεί να εξηγηθεί. Θέλω να πιστεύω ότι αυτό το ανοίκειο, που σε ιντριγκάρει να το εξερευνήσεις, υπάρχει στην ταινία.
Η ιστορία της ταινίας κρύβει μια σειρά από αλληγορίες. Δεν φοβήθηκες μήπως όλα αυτά αποπροσανατολίσουν τον θεατή;
Απεναντίας. Θεωρώ ότι όλα αυτά τα επίπεδα είναι ανοιχτές πόρτες και ο κάθε θεατής μπορεί να επιλέξει από πού να εισέλθει και να ακολουθήσει τη δική του αφηγηματική εμπειρία. Είναι πραγματικά απελευθερωτικό και συγκινητικό ο κάθε θεατής να σου μιλάει για τις δικές του εντυπώσεις και όλες μαζί οι ερμηνείες να συνθέτουν ένα πλούσιο πορτραίτο της ταινίας. Και μην ξεχνάς, ότι κατά κάποιο τρόπο είναι και αυτό ένα από τα θέματα της ταινίας: Ότι βλέπουμε αυτό που περιμένουμε να δούμε, αναλόγως με το ποιοι είμαστε και υπό ποια γωνία το παρακολουθούμε.
Αν απομόνωνες μια κεντρική θεματική της ταινίας σου, ποια θα ήταν αυτή;
Δεν μπορώ να απομονώσω κάποια γιατί η ταινία έχει φτιαχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ανοικτή σε διαφορετικές ερμηνείες. Μπορώ, όμως, να σου πω ότι για μένα αυτό που με συνδέει περισσότερο με την ταινία είναι η αναζήτηση της ταυτότητας μας, που χάνεται πίσω από τους ρόλους που παίζουμε καθημερινά. Υπάρχει μια σκηνή που ο αρχηγός των εισβολέων σε ένα μονόλογό του, ταυτίζεται με πολλές και διαφορετικές προσωπικότητες. Με τα λόγια του υπονοεί ότι θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε από εμάς ή ένα κομμάτι του να βρίσκεται μέσα στον καθένα μας. Στο τέλος λέει ότι δεν έχουμε ανάγκη από Ορέστηδες. Ο ίδιος αμφισβητεί τον ρόλο των ηρώων και πρωτίστως τον δικό του ρόλο ως τέτοιος.
Γιατί επέλεξες να δώσεις τον πρωταγωνιστικό ρόλο στον πρωτοεμφανιζόμενο Αλέξανδρο Βαρδαξόγλου και να αφήσεις έμπειρους ηθοποιούς, όπως η Μαρία Καλλιμάνη και ο Χρήστος Στέργιογλου, σε δεύτερους ρόλους;
Ο Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου ήταν μια αποκάλυψη: ερυρωπαϊκό πρόσωπο, με δυνατές γωνίες και διαπεραστικό βλέμμα, γειωμένος στην αλήθεια της στιγμής, με ανεξάντλητη ενέργεια και δημιουργικές προτάσεις. Ήταν η ψυχή της ταινίας έχοντας πάθος που τροφοδοτούσε τους πάντες γύρω του: Πραγματικά δεν θα μπορούσα να ευχηθώ κάτι καλύτερο σε όρους κάστινγκ. Μάλιστα, θεωρώ ότι η συνθήκη του πρωτοεμφανιζόμενου του έδωσε μια δεύτερη ταύτιση με τον ρόλο του: ο αρχηγός των εισβολέων εμφανίζεται και αυτός πρώτη φορά πάνω στην σκηνή, κουβαλώντας όλη την αγωνία, το πάθος και την ένταση. Δεν πιστεύω ότι οι πιο έμπειροι ηθοποιοί, που έπαιξαν υπέροχα, πρέπει να αναλαμβάνουν μόνο πρωταγωνιστικούς, ρόλους, ειδικά σε μια ταινία συνόλου. Νομίζω ότι ο Αλέξανδρος τους επηρέασε ως μια απρόβλεπτη εν βρασμώ παρουσία και αυτοί τον επηρέασαν με τη δοτικότητα, την πειθαρχεία και την αφοσίωσή τους.
Τι κρατάς από την πρεμιέρα της ταινίας σου στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Tι διαφορετικό είχε από τις δυο προηγούμενες φορές που βρέθηκες εκεί με τις μικρού μήκους ταινίες σου;
Στην μεγάλου μήκους δεν μπορείς να αποδράσεις: όλοι έχουν έρθει για την ταινία σου. Στις μικρού μήκους επειδή παίζονται πολλές σε μια προβολή, μπορείς και να κρυφτείς στο πλήθος των σκηνοθετών.
Μπήκα στην αίθουσα της πρεμιέρας με αγωνία και άγχος. Έκατσα, δεν ήθελα να δω την ταινία, κοίταζα ποιος φεύγει και ποιος μένει, δεν παρακολουθούσα τίποτα, ένιωθα φυλακισμένος και σιγά-σιγά άρχιζα να μπαίνω στην ταινία. Αντιστεκόμουν όσο μπορούσα, στο τέλος η ταινία με πήρε, αφέθηκα, δεν πρόσεχα τίποτα άλλο παρά την ταινία, βούτηξα μέσα της και βγήκα καθαρός. Με έναν τρόπο, η πρώτη της προβολή ήταν μια προσωπική μου κάθαρση.
Γιατί επέλεξες αγγλικό τίτλο; Μήπως, επειδή η φεστιβαλική εξωστρέφεια είναι μονόδρομος για μια καλλιτεχνική ταινία σαν το «Interruption»; Θα μπορούσαν να συνδυαστούν mainstream ταινίες, όπως ο «Ένας Άλλος Κόσμος» και ο «Νοτιάς», με το φιλμ σου σε ένα άλλο, πιο υγιές ελληνικό κινηματογραφικό κύκλωμα;
Μονόδρομος είναι η επικοινωνία με το κοινό. Το κοινό είναι ένα σύγχρονο τοτέμ, μια μυθική οντότητα που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις αντιδράσεις της και όλοι προσεύχονται για την εύνοιά της. Όταν όμως εκπαιδεύεις το κοινό σε ένα κυρίαρχο storytelling με υπερήρωες σε εκθαμβωτικά ντεκόρ ή σε ένα ευρωπαϊκό σινεμά με αντιήρωες σε παρακμιακούς χώρους κερδοσκοπώντας πάνω στη φωτογένεια της φρίκης, τότε το μαθαίνεις να βλέπει ταινίες με τον ίδιο ακριβώς μελοδραματικό και ανώδυνο τρόπο. Οποιαδήποτε άλλη αφήγηση αμέσως βαφτίζεται αλλόκοτη, περίεργη, δύσκολη, πειραματική. Το κοινό, όμως, δεν είναι μόνο ελληνικό αλλά και διεθνές. Συνήθως μια τοπική “mainstream” παραγωγή κάνει εκατοντάδες χιλιάδες εισιτήρια και δεν καταφέρνει να ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας της ενώ μια επιτυχημένη “arthouse” ταινία μπορεί να μαζέψει το ίδιο ποσό συγκεντρωτικά σε ολόκληρο τον κόσμο. Αλλά επιτρέψτε μου να σας πω ότι και στις δυο περιπτώσεις τα νούμερα δεν έχουν σημασία. Το σημαντικό είναι να δημιουργηθούν προσωπικές ιστορίες στους θεατές από τη θέαση της ταινίας. Ταινίες που θα ακολουθούν τους θεατές έξω από το σινεμά και δεν θα εξατμίζονται με το πρώτο ποτό μετά την προβολή.
Περισσότερες πληροφορίες
Interruption
Στη μέση μιας παράστασης της «Ορέστειας», μια ομάδα αγοριών και κοριτσιών καταλαμβάνει τη σκηνή χωρίς να το αντιληφθεί το κοινό και ζητά από τους θεατές να καθορίσουν την εξέλιξη του έργου.
