«H αδράνεια των αισθημάτων εξουσιάζει τον κόσμο» ή, πάλι, «Αν κλαις επειδή είναι αδύνατον να φτάσει κανείς στο τέλειο, καλά κάνεις και κλαις» ή, ακόμη, «Α, η Αφρική! Εκατοντάδες εκατομμύρια ψυχές, έτοιμες να παραδοθούν, άφθονη πρώτη ύλη για το εργοστάσιο της πίστης. Και να ‘στε σίγουρος πως ένας βαφτισμένος Νέγρος είναι καλύτερος χριστιανός από είκοσι Ευρωπαίους μαζί»: το επί σκηνής άκουσμα των αποκαλυπτικών λόγων των «Υπνοβατών» (1932) είναι μια συναρπαστική εμπειρία.
Με αφορμή την ιστορία ενός αντι-ηρωικού αξιωματικού, ο Χέρμαν Μπροχ ορθώνει ένα αντι-ηρωικό fin de siecle, σωριάζοντας μπροστά μας τα κληροδοτήματα και τα ερείπια του ύστερου ρομαντισμού του 19ου αιώνα: την ακράτητη πρόοδο και τον –εξίσου ακράτητο- φασισμό. Βασισμένος στην προσεγμένη –αν και υπερβολικά «τακτοποιημένη»- δραματουργία της Ελένης Τριανταφυλλοπούλου, ο Θέμελης Γλυνάτσης θεατροποιεί τον πρώτο από τους τρεις τόμους των «Υπνοβατών» και εξάρει το λόγο παγιδεύοντας το σώμα σε μια ακραία άσκηση «υπνοβατικής» ακινησίας. Ο λόγος εκφέρεται εκστατικά, κατανυκτικά και εμπύρετα από έναν οκταμελή Χορό ηθοποιών «ακινητοποιημένο» σε μια τετράγωνη νησίδα με φόντο τον έναστρο ουρανό.
Σαν άψυχες μαριονέτες, συχνά με πλάτη στο κοινό, οι Θανάσης Δόβρης, Νέστωρ Κοψιδάς, Σοφιάννα Θεοφάνους, Σωτήρης Τσακομίδης, Ασπασία Κράλλη και Αλεξάνδρα Ντεληθέου μπαινοβγαίνουν στους ρόλους τους και δραπετεύουν από τη βασανιστική τους αδράνεια με ανεπαίσθητες ιερατικές χειρονομίες, ενώ ο -έξοχος ως βασικός αφηγητής- Ιερώνυμος Καλετσάνος στέκει και τους σχολιάζει και ενώ ο τενόρος Χρήστος Κεχρής τραγουδά τα lieder του Σούμπερτ.
Η εμμονική αυτή ακινησία είναι ενδιαφέρουσα σκηνοθετική επιλογή, όμως θεωρώ πως σταδιακά, λόγω της μεγάλης διάρκειας που έχει η παράσταση, δίνει τη θέση της στην αμηχανία. Αντί, δηλαδή, να παράγει μια ακραία «ζωντανή εγκατάσταση», παραπέμπει σε ένα μάλλον εξεζητημένα σκηνοθετημένο αναλόγιο: ένα φορμαλιστικό οικοδόμημα το οποίο χρειαζόταν ρωγμές, μέσω των οποίων ο λόγος θα αποκτούσε τη θεατρικότητα, την οποία παρεμποδίζει η εγγενής λογοτεχνικότητα.
Ίσως, επίσης, μια πραγματικά μνημειακή σκηνογραφική αντιμετώπιση της Μικρής Σκηνής της Στέγης να επέτρεπε ακόμη πιο ρηξικέλευθες σκηνοθετικές αντιμετωπίσεις. Είχε, πάντως, και κάτι ακόμη ενδιαφέρον: το ότι από την εντελώς αντι-ρομαντική και πηγμένη στην κίνηση Λεωφόρο Κηφισίας βυθίστηκα απνευστί στον έκπτωτο «Ρομαντισμό» του Μπροχ, παρακολουθώντας την ατμοσφαιρική παράσταση του Γλυνάτση, λόγω της ολιγόλεπτης καθυστέρησής μου, από το πανοραμικό ηλεκτρολογικό booth της Στέγης^ κάτι που μου πρόσφερε μια συνολική εποπτεία της σκηνής και όσων συνέβαιναν εκεί.
Περισσότερες πληροφορίες
Ρομαντισμός
Σκηνική μεταφορά του πρώτου τόμου του εμβληματικού μυθιστορήματος του Χέρμαν Μπροχ «Οι Υπνοβάτες» (1932), που προφήτευσε το πέρασμα της ανθρωπότητας από το ρομαντισμό στο... φασισμό
