Dave Holland: "Όταν βρίσκεσαι κοντά σε σπουδαίους μουσικούς, μαθαίνεις για τη ζωή"

Μια σπάνια μουσική εμπειρία φέρνει το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου στο Ηρώδειο, καθώς στις 17 Ιουλίου ο θρυλικός μπασίστας Dave Holland θα επιστρέψει στην Αθήνα, αυτήν τη φορά με το νέο του σχήμα Kismet. Στο πλευρό του, ο χαρισματικός Chris Potter στο σαξόφωνο –μαθητής και συνεργάτης του εδώ και χρόνια–, αλλά και ο Obed Calvaire στα τύμπανα. Με αφετηρία την πρόσκληση του Miles Davis στα τέλη των 60s να συμμετάσχει στο γκρουπ του ως μπασίστας, ο Holland έχει συνδιαμορφώσει τον ήχο της σύγχρονης τζαζ με απαράμιλλη αίσθηση ρυθμού και δημιουργικότητα, έχοντας στο ενεργητικό του συνεργασίες με ονόματα όπως οι Herbie Hancock, Pat Metheny και Thelonious Monk.

"Υπήρχε μια περίοδος που έπαιζα πολύ περίπλοκα στο μπάσο, πολλές νότες. Κάποια μέρα, ο Miles μου είπε: "Dave, μην ξεχνάς ότι είσαι μπασίστας”"

Το νέο του τρίο, με τη συμμετοχή της νέας δραστήριας γενιάς της τζαζ, ενώνει διαφορετικές εποχές και αισθητικές, με φρέσκια ενέργεια και βαθιά συνοχή. Η εμφάνιση του Dave Holland στο Ηρώδειο που θα είναι μάλιστα η παρθενική έξοδος του γκρουπ στην Ευρώπη έδωσε την αφορμή για μια συζήτηση εφ' όλης της ύλης.

Πώς αισθάνεστε για την πρώτη σας περιοδεία στην Ευρώπη με το σχήμα Kismet;
Είναι ένα πολύ ωραίο πρότζεκτ και ανυπομονώ να το ξεκινήσουμε με την περιοδεία μας στην Ευρώπη. Είμαστε τρεις πολύ καλοί φίλοι. Έχουμε παίξει όλοι μεταξύ μας σε διαφορετικές περιστάσεις, αλλά ποτέ ως σύνολο σε αυτή τη σύνθεση. Οπότε αυτή η περιοδεία θα είναι ένα όμορφο ταξίδι εξερεύνησης για εμάς.

Ποια ήταν η σπίθα που οδήγησε στη δημιουργία αυτού του νέου σχήματος;
Ο Chris Potter κι εγώ θέλαμε να κάνουμε μια περιοδεία αυτό το καλοκαίρι. Συζητούσαμε για ένα νέο πρότζεκτ που δεν είχαμε δοκιμάσει ξανά και συμφωνήσαμε ότι αυτή η σύνθεση θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα και θα λειτουργούσε πολύ καλά. Κάναμε πρόβα στη Νέα Υόρκη πριν από λίγες εβδομάδες και ήταν μια πολύ όμορφα. Ανυπομονούμε να φέρουμε τη μουσική μας στην Αθήνα. Πάντα ανυπομονώ να έρθω στην Ελλάδα και να παίξω τη μουσική μου για το κοινό εκεί.

Τι σηματοδοτεί το όνομα του κουαρτέτου για το μουσικό πεπρωμένο αυτής της ομάδας;
Είναι πάντα μια ενδιαφέρουσα διαδικασία να σκεφτείς ένα όνομα για ένα συγκρότημα. Σκεφτόμουν διάφορες πιθανότητες και ξαφνικά κατέληξα στο "Kismet". Όπως ξέρετε, μία από τις πολλές σημασίες του είναι το πεπρωμένο. Πιστεύω ότι το πεπρωμένο παίζει μεγάλο ρόλο στο να φέρει ανθρώπους κοντά, όχι μόνο για να παίξουν μουσική, αλλά και γενικά, στο να φέρει κοντά ανθρώπους από διαφορετικά μέρη του κόσμου. Ο καθένας από εμάς γεννήθηκε σε διαφορετικά μέρη και κάτω από διαφορετικές συνθήκες, και βρήκαμε ο ένας στον άλλον μέσα από τη μουσική. Αυτό είναι μέρος του πεπρωμένου μας: να είμαστε μουσικοί και να βρίσκουμε ανθρώπους με τους οποίους μπορούμε να δημιουργούμε. Έτσι, θεώρησα ότι ήταν ένα πολύ κατάλληλο όνομα για το γκρουπ και όλοι ήταν χαρούμενοι με αυτή την ιδέα.

Πέρα από τη μουσική σας πορεία, πολλοί καλλιτέχνες σάς βλέπουν και ως μέντορα. Πιστεύετε ότι αυτό ήταν μέρος του επαγγελματικού σας πεπρωμένου;
Δεν ξεκίνησα με τη σκέψη τι είναι το πεπρωμένο μου. Απλώς αγαπούσα τη μουσική και ακολούθησα τις ευκαιρίες που μου παρουσιάζονταν. Όταν ήμουν γύρω στα 25, με πλησίασαν αρκετοί μπασίστες που ήθελαν να μελετήσουν μαζί μου. Κι έτσι ξεκίνησε η εμπειρία μου στη διδασκαλία. Έμαθα πολλά από τους μουσικούς με τους οποίους έπαιξα όταν ήμουν νέος. Και πιστεύω ότι το να μεταδίδεις την παράδοση και τις εμπειρίες σου στη νεότερη γενιά είναι κάτι πολύ σημαντικό, αν το αισθάνεσαι ως ανάγκη. Δεν είναι όλοι κατάλληλοι να διδάξουν, αλλά εγώ το απολαμβάνω πολύ. Μου αρέσει να μοιράζομαι ιδέες και παίρνω πολλή έμπνευση από τους νέους μουσικούς. Μου αρέσει να βλέπω τι θα κάνουν με τη μουσική που έχω υπηρετήσει, πώς την έχουν ακούσει και τι θα δημιουργήσουν εμπνευσμένοι από αυτή. Είναι πολύ όμορφο και εμπνέει κι εμένα.

Έχετε μια θρυλική καριέρα που εκτείνεται σε πάνω από πέντε δεκαετίες. Τι είναι αυτό που εξακολουθεί να σας εμπνέει να δημιουργείτε και να παίζετε μουσική;
Πρώτα απ’ όλα, αγαπώ τη μουσική. Αγαπώ τους μουσικούς με τους οποίους παίζω. Αγαπώ να μοιράζομαι τη μουσική με το κοινό και να νιώθω τη συγκίνησή τους, να τους βλέπω να φεύγουν από τη συναυλία με καλά συναισθήματα. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για μένα. Παρεμπιπτόντως, είναι έξι δεκαετίες. Έγινα επαγγελματίας όταν ήμουν 17. Άρχισα να παίζω μουσική όταν ήμουν πέντε χρονών, με ένα γιουκαλίλι. Στα δέκα άρχισα να παίζω κιθάρα. Επηρεάστηκα από τη ροκ εν ρολ το 1956, από τη μουσική που ερχόταν από την Αμερική – τον Chuck Berry, τον Bo Diddley. Έπαιζα μπάσο σε μια ροκ μπάντα. Και όταν άκουσα τον καταπληκτικό μπασίστα Ray Brown σε ένα δίσκο, ήθελα να μάθω κοντραμπάσο, να μάθω από αυτό που άκουγα. Τότε ήμουν περίπου 15. Έτσι ξεκίνησα να παίζω ακουστικό μπάσο.

Πώς προέκυψε η συνάντηση με τον Miles Davis;
 Ήταν το 1968. Με άκουσε να παίζω στο Ronnie Scott’s Jazz Club στο Λονδίνο. Ήρθε να επισκεφτεί το μαγαζί, κι εγώ έπαιζα με ένα συγκρότημα. Μου πρότεινε να πάω στη Νέα Υόρκη και να μπω στο κουιντέτο του. Ήταν απίστευτο για μένα, κάτι τελείως απρόσμενο. Είχα σκοπό να πάω στη Νέα Υόρκη κάποια στιγμή, για να συνεχίσω τη μουσική μου πορεία. Αλλά το να φτάσω εκεί με την ευκαιρία να παίξω με τον Miles Davis ήταν κάτι απίστευτο. Ήμουν 21 ετών και δεν μπορούσα ούτε να το ονειρευτώ.

Έκτοτε έχετε συνεργαστεί με γίγαντες όπως ο Thelonious Monk, η Betty Carter, ο Herbie Hancock... Τι σας έχουν διδάξει αυτές οι συνεργασίες;
Όταν παίζεις με τέτοιους μουσικούς, σε εμπνέουν να ξεπεράσεις τον εαυτό σου, να φτάσεις παραπέρα απ’ ό,τι πίστευες ότι μπορούσες. Προσπαθείς να σταθείς στο ύψος των περιστάσεων. Επίσης, όταν βρίσκεσαι κοντά σε τέτοιους σπουδαίους μουσικούς, δεν αλληλεπιδράς μόνο μουσικά – μαθαίνεις και για τη ζωή. Μαθαίνεις τι σημαίνει να είσαι μουσικός. Δεν είναι μόνο οι νότες, είναι η αφοσίωση, η αποφασιστικότητα να είσαι δημιουργικός και να κυνηγάς νέες ιδέες. Όλοι αυτοί που αναφέρατε ήταν απίστευτοι καλλιτέχνες. Θα έπρεπε να αναφέρω και άλλους, όπως τον Sam Rivers, τον καταπληκτικό σαξοφωνίστα, με τον οποίο συνεργάστηκα για πολλά χρόνια. Ήταν επίσης μια φανταστική εμπειρία.

Η προσέγγισή σας στο κοντραμπάσο έχει χαρακτηριστεί ταυτόχρονα υποστηρικτική και διερευνητική. Πώς ισορροπείτε ανάμεσα στην παράδοση και την καινοτομία;
Αυτό μπορεί να το δει κανείς από πολλές οπτικές. Η μία είναι ο υποστηρικτικός ρόλος του μπάσου: να στηρίζει το σύνολο, να παρέχει βάση στη μουσική, τόσο αρμονικά όσο και ρυθμικά. Το ιδανικό μου, κάτι που διαμορφώθηκε όταν ήμουν με τον Miles, είναι να μπορώ να στηρίζω το σύνολο και ταυτόχρονα να αλληλεπιδρώ. Υπήρχε μια περίοδος που έπαιζα πολύ περίπλοκα στο μπάσο, πολλές νότες. Κάποια μέρα, ο Miles μου είπε: "Dave, μην ξεχνάς ότι είσαι μπασίστας". Ήταν μάθημα για μένα: να δημιουργώ υποστήριξη, αλλά ταυτόχρονα να τροφοδοτώ το σύνολο με ιδέες, να έχω μουσικό διάλογο με τα υπόλοιπα μέλη – με τα τύμπανα, τα πνευστά, το πιάνο, ό,τι υπάρχει στο σχήμα. Αυτή είναι η προσέγγισή μου έκτοτε.

Πώς βλέπετε τη σκηνή της ευρωπαϊκής jazz σήμερα σε σχέση με όταν φύγατε από το Ηνωμένο Βασίλειο για τις ΗΠΑ;
Έχει εξελιχθεί. Υπάρχουν καταπληκτικοί μουσικοί στην Ευρώπη, και πραγματικά σε όλο τον κόσμο. Όταν ταξιδεύω, ακούω ανθρώπους από τόσες χώρες που έχουν εμπνευστεί από την αφροαμερικανική μουσική. Έχουν πάρει αυτή την έμπνευση και συχνά έχουν δημιουργήσει τη δική τους προσέγγιση, με βάση τα δικά τους πολιτιστικά στοιχεία και την καταγωγή τους. Έχουν προκύψει πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Έχω παρακολουθήσει πολλούς ευρωπαίους μουσικούς όλα αυτά τα χρόνια και χαίρομαι που πλέον παίζουν όλο και περισσότερο στα μεγάλα φεστιβάλ. Κάποτε κυριαρχούσαν κυρίως Αμερικανοί καλλιτέχνες, αλλά τώρα βλέπεις πολλούς Ευρωπαίους να συμμετέχουν και αυτό είναι υπέροχο.

Τι να περιμένουμε από τη συναυλία σας στην Αθήνα;
 Έχουμε ένα πρόγραμμα που κάναμε πρόβα πριν από λίγες εβδομάδες και περιλαμβάνει συνθέσεις του Chris Potter και δικές μου. Είναι πρωτότυπη μουσική, αλλά καλύπτει ευρύ φάσμα προσέγγισης στον αυτοσχεδιασμό – μερικές ιδέες πιο ρυθμικές, άλλες πιο ελεύθερες. Ελπίζω ο κόσμος να ανοίξει την καρδιά του και να αφήσει τη μουσική να τον οδηγήσει. Εμείς κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να επικοινωνήσουμε τα συναισθήματά μας μέσα από τη μουσική. Πιστεύω ότι η ζωντανή μουσική είναι πολύ σημαντική σήμερα, γιατί είναι μια συνάντηση ανθρώπων για να μοιραστούν μια εμπειρία. Ο κόσμος είναι πολύ διασπασμένος αυτή τη στιγμή. Περνάμε μια δύσκολη περίοδο. Νομίζω ότι η μουσική και η ιδέα μουσικών που συνεργάζονται έχει κάτι ενωτικό. Μόλις ολοκλήρωσα μια περιοδεία με τον Anouar Brahem από την Τυνησία. Αυτό είναι το υπέροχο με τη μουσική: ξεπερνά όλα τα σύνορα. Και αυτό αντικατοπτρίζεται στη μουσική μας. Είμαστε όλοι αδέλφια και αδελφές, ανεξαρτήτως καταγωγής. Ελπίζω όταν παίξουμε τη συναυλία μας, αυτό να φανεί: η ιδέα της υποστήριξης και του σεβασμού. Είναι μέρος της μουσικής αλλά και της ανθρώπινης ύπαρξης.

Πέρα από το πώς η τέχνη μπορεί να ενώνει, ποια είναι η στάση σας για το αν οι καλλιτέχνες πρέπει να παίρνουν θέση για το τι συμβαίνει στον κόσμο;
Προτιμώ να αφήνω τη μουσική να μιλήσει για αυτό. Για μένα η μουσική είναι μια δήλωση συνεργασίας. Όπως είπα, άνθρωποι με διαφορετικές απόψεις που στηρίζουν και σέβονται ο ένας τον άλλον. Αυτό είναι το έργο μου. Έχω προσωπικές απόψεις για όσα συμβαίνουν στον κόσμο, πολιτικά και άλλα. Αλλά δεν αισθάνομαι πως είναι σωστό να μιλάω γι’ αυτά στο κοινό που έρχεται για τη μουσική. Δεν θα συμφωνούν όλοι. Δεν θέλω να εκμεταλλευτώ την προσοχή τους για να μιλήσω για τις πολιτικές μου πεποιθήσεις. Νομίζω ήδη είπα κάποια πράγματα που σχετίζονται με αυτό. Αλλά από σεβασμό προς το κοινό, δεν πιστεύω ότι όλοι θέλουν να με ακούσουν να κηρύττω. Έρχονται για τη μουσική και νομίζω ότι η μουσική από μόνη της λέει πολλά.

Τελευταία ερώτηση: Πώς προετοιμάζεστε για μια περιοδεία, μετά από τόσα χρόνια;
Απλώς προσπαθώ να βρω λίγη ηρεμία μέσα μου, χωρίς προσδοκίες για το τι θα συμβεί. Να έχω ένα "άδειο" μυαλό. Έχουμε ένα πρόγραμμα αλλά κάθε βραδιά είναι διαφορετική. Προσπαθώ να είμαι ανοιχτός, χωρίς προκαθορισμένα σχέδια. Μου αρέσει να χαλαρώνω με τους άλλους μουσικούς. Συχνά περνάμε καλά μαζί χωρίς να μιλάμε για τη μουσική. Πιστεύω πως είναι σημαντικό να κάνεις τη μουσική μέρος της ζωής σου – όχι κάτι ξεχωριστό. Είναι απλώς ένα ακόμη γεγονός της ημέρας και προσπαθώ να το βλέπω έτσι.