© Nicolas Stankovic
Σε περιμένουμε για την πρώτη σου συναυλία στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του φετινού Athens Jazz Festival. Σαν επισκέπτης, όμως; Έχεις ξανάρθει;
Περιμένω πώς και πώς να έρθω στην Αθήνα για το φεστιβάλ, καθώς, πράγματι, θα είναι η πρώτη φορά που θα δώσω συναυλία εκεί. Έχω παίξει στην Κύπρο, στο παρελθόν, αλλά ποτέ στην Ελλάδα.
Έχω ξανάρθει στην Αθήνα, αλλά πάνε πολλά χρόνια. Τώρα που το σκέφτομαι, δεν έχω περάσει και πολύ χρόνο στην Ελλάδα. Λόγω της οικογένειάς μου, δηλαδή, που έχει κυπριακές ρίζες –τις μαρτυρά άλλωστε και το επώνυμο Λυσσαρίδης– τα καλοκαίρια πηγαίναμε συνήθως απευθείας στην Κύπρο.
Όπως καταλαβαίνεις, θέλουμε να μάθουμε περισσότερα γι' αυτές τις ελληνοκυπριακές σου ρίζες!
(γελάει) Ασφαλώς! Η οικογένειά μου κατάγεται από μια μικρή, ορεινή πόλη της Κύπρου. Και θυμάμαι πολύ έντονα τον παππού μου, από την πλευρά της μητέρας μου, ο οποίος ήταν, θα έλεγα, πολύ Έλληνας. Με ρώταγε όταν ήμουν μικρός, ας πούμε: Γιόελ, ποιος υπολόγισε πρώτος το μέγεθος της Γης; Και χαιρόταν τόσο όταν του απαντούσα ότι το έκανε ο Ερατοσθένης!
Αλήθεια, μιλάς καθόλου ελληνικά;
Όχι, πέρα από ένα "τι κάνεις;"! (γέλια) Ο παππούς, βέβαια, ήθελε να μάθω ελληνικά όταν είχα γίνει 12, αλλά δεν συνέβη. Ωστόσο έχω ακόμα κάποια βιβλία εκμάθησης, για περίμενε λίγο! (σηκώνεται, ψάχνει το δωμάτιο κι επιστρέφει γελώντας με μια μέθοδο εκμάθηση ελληνικών στα σουηδικά)
Έπαιξε ρόλο η οικογένειά σου για την κλίση σου προς τη μουσική;
Δεν προέρχομαι από οικογένεια μουσικών, αλλά η μητέρα μου ξέρει πιάνο και πάντα της άρεσε να παίζει λίγο Μπαχ, λίγο Σοπέν, λίγο Λιστ, σαν ερασιτέχνης –ειδικά τα Σαββατοκύριακα. Ακόμα το κάνει. Οπότε μεγάλωσα σε ένα σπίτι που διέθετε πιάνο.
Δίπλα ακριβώς στο πιάνο, τώρα, η μητέρα μου είχε και τη δισκοθήκη της. Κι εκεί δεν υπήρχε μόνο κλασική μουσική, μα και κάποιοι δίσκοι τζαζ. Του Keith Jarrett, για παράδειγμα, του Michel Petrucciani, του Chick Corea, ακόμα και του Brad Mehldau. Κι έτσι άρχισα να παίζω: έβαζα τα CD, καθόμουν στο πιάνο και προσπαθούσα να αναπαράγω κάποια πράγματα από όσα άκουγα. Ο περισσότερος κόσμος θεωρεί ότι έχω κλασική εκπαίδευση, αλλά δεν είναι έτσι, έμαθα με το αυτί και με τη βοήθεια μερικών οικογενειακών φίλων. Ένας, ας πούμε, που είναι μουσικολόγος, μου έδειξε τις πρώτες συγχορδίες, άλλοι έδωσαν πολύτιμες συμβουλές. Μετά, ασφαλώς, ήρθαν και οι σπουδές.
Είναι εντυπωσιακό ότι ξεκίνησες έτσι, δεν το μπορούν πολλοί κάτι τέτοιο. Μου έκανε εντύπωση, όμως, ότι δεν ανέφερες καθόλου τον Bill Evans, καθώς αυτός μου έρχεται κατά νου όταν σε ακούω να παίζεις...
Α, λατρεύω τον Bill Evans! Έπρεπε να τον αναφέρω πρώτο-πρώτο. Είναι άλλωστε καλλιτέχνης στον οποίον ξαναγυρνώ συχνά. Σήμερα, μάλιστα, κάποιες ώρες πριν την κουβέντα μας, άκουσα για πρώτη φορά το ντεμπούτο του, το New Jazz Conceptions του 1956: ήταν μόλις 27 χρονών όταν το ηχογράφησε. Νομίζω, επίσης, ότι ο Bill Evans είναι θεμελιώδης επιρροή για όλους τους τζαζ πιανίστες που αγαπώ.
Από την ελληνική τζαζ σκηνή, γνωρίζεις κάποιο όνομα;
Βασικά, ναι! Υπάρχει ένας κοντραμπασίστας ονόματι Πέτρος Κλαμπάνης. Σκοπεύω μάλιστα να τον συναντήσω τώρα που θα έρθω στην Αθήνα, εάν βέβαια υπάρξει διαθέσιμος χρόνος. Έχω ακούσει κάποιες από τις παλιότερες δουλειές του και τις βρήκα πολύ καλές. Και φυσικά γνωρίζω και τον Νικόλα Οικονόμου, τον Κύπριο πιανίστα που στις αρχές της δεκαετίας του 1980 έβγαλε δίσκο με τον Chick Corea. Κατά τα λοιπά, όμως, δεν έχω ιδέα για το πώς είναι τα μουσικά πράγματα στη σημερινή Ελλάδα. Τι ακούνε ας πούμε οι περισσότεροι νέοι άνθρωποι;
Υπάρχουν διάφορες τάσεις, σίγουρα όμως μια μεγάλη πλειονότητα των νέων ακούει χιπ χοπ...
Α, ΟΚ. Είναι παντού το ίδιο, λοιπόν. Όπως κι εδώ στη Σουηδία. Την περασμένη εβδομάδα πήγα στα Σουηδικά Grammy, ήμουν υποψηφιος στην τζαζ κατηγορία. Και ενώ με τέτοιες κατηγορίες ξεμπέρδευαν γρήγορα, με το χιπ χοπ ασχολήθηκαν γύρω στις 2 ώρες.
Όσον αφορά τις σπουδές που έκανες, σε Στοκχόλμη και Ρώμη, ποιο θεωρείς ότι ήταν το πιο πολύτιμο πράγμα που σου πρόσφεραν;
Ενδιαφέρουσα ερώτηση αυτή... Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για τεχνικής φύσης ζητήματα, αλλά πιο ουσιαστικό, νομίζω, ήταν ότι έμαθα πώς να εμβαθύνω. Γιατί ξεκίνησα με μια φόρα να τα γνωρίσω όλα όσο πιο σύντομα γινόταν, όταν μπήκα στη Βασιλική Ακαδημία της Στοκχόλμης. Από τους καθηγητές μου, όμως, έμαθα ότι η μουσική θα είναι κάτι που θα με συντροφεύει σε όλη μου τη ζωή. Οπότε δεν έπρεπε να βιάζομαι: κάθε πράγμα θα γινόταν στον καιρό του.
Κάθε βιογραφικό σου τονίζει ότι στα 21, το 2014, κέρδισες το βραβείο Jan Wallander. Καθώς είναι άγνωστο εδώ στην Ελλάδα, μπορείς να μας πεις δυο-τρία πράγματα για τη σημασία του;
Το Jan Wallander είναι το σημαντικότερο βραβείο που έχω κερδίσει στη ζωή μου, μέχρι τώρα. Μπορείς να κάνεις αίτηση γι' αυτό εφόσον σπουδάζεις σε κάποιο κονσερβατόριο της χώρας, οπότε καταλαβαίνεις ότι η τάση τους είναι προς την κλασική μουσική και όχι προς την τζαζ. Ένιωσα έκπληξη, λοιπόν, όταν το κέρδισα, αλλά και μεγάλη χαρά.
Δεν περιλάμβανε χρήματα, αλλά σου έδινε αποκλειστική πρόσβαση σε ένα grand piano Steinway, για έναν αριθμό ετών. Οπότε βρέθηκα ξαφνικά, στα 21 μου, να μπορώ να παίζω ένα περίφημο όργανο, αξίας πολλών χιλιάδων ευρώ. Όμως δεν είχα χώρο, οπότε κανόνισαν και γι' αυτό, παραχωρώντας μου ένα δωμάτιο, όπου τοποθετήθηκε το πιάνο. Έχω ακόμα πρόσβαση εκεί, αν και πλέον τη μοιράζομαι και με άλλους πιανίστες.
Πόσο χώρο αφήνεις συνήθως στον αυτοσχεδιασμό, όταν ηχογραφείς –είτε σόλο, είτε μαζί με άλλους μουσικούς;
Για εμένα εκεί βρίσκεται όλη η πρόκληση στην τζαζ: στον αυτοσχεδιασμό. Με το να μην τα έχεις όλα γραμμένα και προαποφασισμένα σε συνθετικό επίπεδο η μουσική αφήνεται να αναπτυχθεί, έχει την ελευθερία να πάει προς πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις. Συνήθως, λοιπόν, αφήνω τη συνθετική διαδικασία γύρω στο 50%. Και πάντα με τέτοιον τρόπο, όταν παίζω με άλλους μουσικούς, ώστε να τους είναι εύκολο να αυτοσχεδιάσουν πάνω σε ό,τι βρουν έτοιμο.
Και μετά τη βραδιά στο Athens Jazz; Τι σχέδια έχεις για το άμεσο μέλλον;
Σίγουρα πετάω για τη Δρέσδη, μετά το φεστιβάλ, καθώς είμαι καλεσμένος σε μια συναυλία του Nils Landgren εκεί, με Γερμανούς και Σουηδούς μουσικούς. Και υπάρχουν και πολλά σχέδια για το μέλλον με την ACT, όπου βγήκε το άλμπουμ Stay Now το 2022, δίνοντας την ευκαιρία να βγω από τα σύνορα της Σουηδίας. Την αγαπώ τη Σουηδία, όμως είναι μια μικρή χώρα. Θέλω η μουσική μου να γίνει ευρύτερα γνωστή και η συνεργασία με την ACT έχει ήδη ανοίξει πόρτες στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Σε πρώτη φάση, πάντως, θα γυρίσω στη Σουηδία μετά τη Δρέσδη, ώστε να αρχίσω να γράφω μουσική για το επόμενό μου εγχείρημα, το οποίο θα είναι από κοινού με έναν Έλληνα μουσικό –για την ώρα μπορώ να σου πω ότι τον λένε Γιώργο και ότι είναι θαυμάσιος τεχνίτης στο μπουζούκι! Θέλουμε λοιπόν να βάλουμε κάτω το πιάνο και το μπουζούκι και να δούμε τι μπορεί να βγει.
Διαβάστε Επίσης
