
Eνα ανορθόδοξο, πλην ενδιαφέρον δίπτυχο λυρικών μονόπρακτων, τον "Πύργο του Κυανοπώγωνα" του Μπάρτοκ και τον "Τζάννι Σκίκκι" του Πουτσίνι, παρουσιάζει η Εθνική Λυρική Σκηνή (πρεμιέρα στις 9/3). Στη σπονδυλωτή παράσταση σε μουσική διεύθυνση Βασίλη Χριστόπουλου, ο μεν "Κυανοπώγων" προτείνεται σε νέα παραγωγή, ενώ ο "Τζάννι Σκίκκι" σε αναβίωση παλαιότερης.
Λίγα πράγματα συνδέουν τη μοναδική, δραματική όπερα του Μπάρτοκ με την κωμική του Πουτσίνι, πέρα από το ότι πρωτοπαρουσιάστηκαν την ίδια χρονιά (1918). Ο "Τζάννι Σκίκκι" αποτελεί, μάλιστα, μέρος ενός κανονικού… "τριπτύχου", στο οποίο γειτνιάζει με δύο άλλα δραματικά μονόπρακτα ("Μανδύας", "Σουόρ Αντζέλικα"), αν και συχνότερα παρουσιάζεται χωριστά.

H σπάνιας πυκνότητας και συναισθηματικής έντασης όπερα του Μπάρτοκ περιλαμβάνει μόλις δύο χαρακτήρες, τον Κυανοπώγωνα και την πιο πρόσφατη σύζυγό του Ιουδίθ. Επιθυμώντας να μάθει για το παρελθόν του συζύγου της, η Ιουδίθ ανοίγει μία μία τις επτά πόρτες του κάστρου του. Πίσω από καθεμία ανακαλύπτει έναν διαφορετικό κόσμο, τα αμύθητα πλούτη, τον ηρωισμό και τη δόξα του Κυανοπώγωνα, αλλά επίσης πόνο, δάκρυα, αίμα και σκληρότητα.
Το συμβολιστικό λιμπρέτο του Μπάλας θέτει τις βάσεις για μια ενδελεχή ανίχνευση της σχέσης άνδρα-γυναίκας και των στοιχείων (μυστήριο, ερωτισμός, βία) που τη συνθέτουν. O Θέμελης Γλυνάτσης –από τους πλέον ικανούς και σκεπτόμενους σκηνοθέτες όπερας της νεότερης γενιάς– θεωρεί, όμως, ότι το συγκεκριμένο έργο, πέρα από συμβολιστική ανατομία μιας ερωτικής σχέσης, "…λειτουργεί και ως κατάβαση στο ψυχικό αίνιγμα που κρύβει ο μυστηριώδης δούκας, συνιστώντας μία από τις πιο καθαρές και διεισδυτικές σκιαγραφήσεις της ανδρικής ψυχής. Η παράσταση απομακρύνεται συνειδητά από τη μυθολογία του serial killer, που ακολουθεί συνήθως το συγκεκριμένο έργο, και εστιάζει στη σταδιακή βύθιση του νιόπαντρου ανδρόγυνου σ’ ένα σύμπαν πολλαπλών πραγματικοτήτων, ψυχικών τραυμάτων, κρυμμένων αναμνήσεων και ανοίκειων χώρων".
Την πρότασή του υποστηρίζει η εντυπωσιακή, χιτσκοκικής αισθητικής σκηνική εγκατάσταση του Βρετανού σκηνογράφου και ενδυματολόγου Λέσλι Τράβερς, που αναδεικνύει τον πύργο του Κυανοπώγωνα ως ένα διαρκώς μεταμορφούμενο παλίμψηστο τόπων.
Αξιοποιώντας τα ηχοχρώματα των οργάνων μιας εξαιρετικά μεγάλης ορχήστρας, ο Μπάρτοκ συνέθεσε μία από τις πιο εντυπωσιακές παρτιτούρες του, που αποτυπώνει με απίστευτη δύναμη καθεμία από τις μυστηριακές εικόνες του έργου. Τους αυξημένων μουσικοδραματικών απαιτήσεων ρόλους ερμηνεύουν (στην ουγγρική γλώσσα!) ο βαθύφωνος Τάσος Αποστόλου και η υψίφωνος Βιολέττα Λούστα.

Στους αντίποδες του πρώτου έργου της βραδιάς, ο "Τζάννι Σκίκκι" είναι μια μαύρη κωμωδία στα όρια του γκροτέσκου, το οποίο χειρίζεται με μεγάλη μαεστρία ο Πουτσίνι, γνωστός κυρίως για τα έντονα συναισθηματικά μελοδράματά του.
Το ποιητικό κείμενο βασίζεται σε ένα επεισόδιο από τη "Θεία Κωμωδία" του Δάντη. Μετά το θάνατο ενός πλούσιου άνδρα, ο τετραπέρατος Τζάννι Σκίκκι βοηθά τους συγγενείς του εκλιπόντος –και πρωτίστως τον εαυτό του– να βάλουν στο χέρι τη μεγάλη κληρονομιά. Παρά τις προφανείς αναλογίες του έργου με τον "Φάλσταφ", ο Πουτσίνι με τη μουσική του, σε αντίθεση με τον Βέρντι για παράδειγμα, δεν σκιαγραφεί συγκεκριμένα πρόσωπα, αλλά, ακολουθώντας την παράδοση της κομέντια ντελ άρτε, αποδίδει τύπους ανθρώπων με απίστευτη οικονομία και λιγοστές μουσικές πινελιές.

Η ΕΛΣ προτείνει σε αναβίωση –από την Αγγέλα-Κλεοπάτρα Σαρόγλου– μια επιτυχημένη, παλαιότερη παραγωγή της εποχής Λαζαρίδη (Ολύμπια, 2007), σε σκηνοθεσία του διακεκριμένου Βρετανού Τζον Φούλτζεϊμς και σκηνικά/κοστούμια του Ρίτσαρντ Χάντσον. Όλα (σχεδόν) στο συγκεκριμένο έργο περιστρέφονται γύρω από τον ομώνυμο πρωταγωνιστικό ρόλο που θα ερμηνεύσει ο δημοφιλής βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης. Πλάι του κινούνται οι υπόλοιποι, πολυάριθμοι, χαρακτήρες, συνθέτοντας μια αξιοσημείωτα γλαφυρή κοινωνική μικρογραφία. Από αυτούς ξεχωρίζουν το ζεύγος Λαουρέττας - Ρινούτσιο (η νεοεμφανιζόμενη υψίφωνος Βιβή Συκιώτη, η οποία καλείται να αποδώσει και τη γνωστότερη, κοσμαγάπητη άρια "O mio babbino caro", και ο τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος) και η πληθωρική Τζίτα (η υψίφωνος Τζούλια Σουγλάκου). Στους λοιπούς δευτεραγωνιστικούς ρόλους συγγενών εμφανίζονται καταξιωμένοι και νεότεροι μονωδοί.
Περισσότερες πληροφορίες
«Ο πύργος του Κυανοπώγωνα - Τζάννι Σκίκκι»
Το σκοτεινό, αιμοσταγές αριστούργημα του Μπέλα Μπάρτοκ, σε νέα σκηνοθεσία του Θέμελη Γλυνάτση, θα συναντήσει την ανάλαφρη, ευφρόσυνη φάρσα του Τζάκομο Πουτσίνι, σε σκηνοθεσία του Τζον Φουλτζέιμς. Την Ορχήστρα της ΕΛΣ διευθύνει ο διακεκριμένος αρχιμουσικός Βασίλης Χριστόπουλος.