Παρά την πληθώρα μουσικών εκδηλώσεων στην Αθήνα κατά την πρόσφατη εορταστική περίοδο, ήταν ο χορός που έκλεψε τα φώτα, κυρίως με την συναρπαστική, ευφάνταστη και ποιητική «Σταχτοπούτα» που παρουσίασαν τα Μπαλέτα του Μόντε Κάρλο στο Μέγαρο Μουσικής. Αν οι περισσότερες μουσικές προτάσεις δεν έλαμψαν με την πρωτοτυπία ή την ξεχωριστή ποιότητά τους, δύο επιτυχημένες οπερατικές παραγωγές φώτισαν τουλάχιστον τη συνήθη αμφιθυμία των γιορτών.
Στις 21/12/2018, και στο πλαίσιο των Χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων του Μεγάρου, παρακολουθήσαμε στην «Αίθουσα Χρ. Λαμπράκης» την όπερα «Αμάλ και οι Επισκέπτες της νύχτας» του Μενόττι, που παρουσίασαν οι Μουσικοί της Καμεράτας.
Η σκηνική παρουσίαση του 45λεπτης διάρκειας έργου -που δόθηκε σε ελληνική μετάφραση του Γιώργου Πέτρου- αποτέλεσε μιαν ευπρόσδεκτη εναλλακτική για μικρούς και μεγάλους, καθώς έδωσε την ευκαιρία ανάσυρσης από τη λήθη μιας όπερας άλλοτε ιδιαίτερα δημοφιλούς και ευθέως συνδεδεμένης με τα Χριστούγεννα. Ο «Αμάλ» υπήρξε η πρώτη όπερα που γράφτηκε για και μεταδόθηκε από την τηλεόραση στις ΗΠΑ (NBC, 1951), ενώ οι προβολές της τις ημέρες των γιορτών είχαν αναχθεί σε έθιμο για την αμερικανική οικογένεια.
Με αφορμή την ιστορία της γέννησης του Χριστού και την επίσκεψη των 3 μάγων σ’ένα πάμφτωχο σπιτικό μ’ένα ανάπηρο παιδί, το ανεπιτήδευτα ειλικρινές, διαποτισμένο από αγνό συναίσθημα και τρυφερότητα έργο εστιάζει λιτά και ουσιαστικά στην έννοια του προσδοκώμενου θαύματος.
Σεβόμενη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του έργου, προβάλλοντας διακριτικά και τις κοινωνικές προεκτάσεις του, η παραγωγή υπήρξε από κάθε άποψη υποδειγματική, μη περιοριζόμενη στο ρόλο μιας πρώτης -και εν πολλοίς ιδανικής- γνωριμίας των παιδιών με την όπερα. Η ευανάγνωστη, σαφής σκηνοθεσία του Γιάννη Σκουρλέτη της γνωστής ομάδας bijoux de kant ξεχώρισε για το μέτρο και τη διακριτική θεατρικότητα, χωρίς αχρείαστες υπερβολές. Η δράση οριοθετήθηκε εκατέρωθεν της τοποθετημένης στο κέντρο της σκηνής ορχήστρας με φόντο ένα υποβλητικά φωτισμένο από τον Γιώργο Τέλλο σκηνικό από χαρτόκουτα που παρέπεμπε στην ερημιά κάθε σύγχρονης πόλης. Αυτό όπως και τα κοστούμια (ευρηματικά από εικαστική άποψη σε ό,τι αφορά τους μάγους!) υπέγραψε ο Κων/νος Σκουρλέτης.
Ως συνήθως με την Καμεράτα, το μουσικό σκέλος υπήρξε ιδιαίτερα υψηλό, έστω και για ένα έργο περιορισμένων απαιτήσεων και δυσκολιών. Ενισχυμένοι με εκλεκτούς συναδέλφους τους, οι μουσικοί του συνόλου απέδωσαν άριστα τη μελωδική νεο-ρομαντική παρτιτούρα του Ιταλοαμερικανού συνθέτη υπό τη γεμάτη λυρισμό μουσική διεύθυνση του Μάρκελλου Χρυσικόπουλου.
Η διανομή ευτύχησε να διαθέτει στους κεντρικούς ρόλους δύο πρωταγωνίστριες της εμπειρίας της μεσοφώνου Θεοδώρας Μπάκα και της υψιφώνου Τζούλιας Σουγλάκου. Η ευχάριστα μεταλλική στην υψηλή περιοχή φωνή της πρώτης προσέγγιζε έντονα το παιδικό ηχόχρωμα αγοριού για το οποίο είναι γραμμένος ο ρόλος του Αμάλ, ενώ η δεύτερη επέδειξε αλάθητο δραματικό ένστικτο στο ρόλο της μάνας.
Τους 3 μάγους (Γασπάρ, Μελχιόρ και Βαλτάσαρ) ενσάρκωσαν με κύρος και χιούμορ ο τενόρος Χρήστος Κεχρής, ο βαρύτονος Χάρης Ανδριανός και ο μπάσος Διονύσης Τσαντίνης. Ικανοποιητικά τραγούδησε το φωνητικό σύνολο Voice Box, που, όπως και το σύνολο των μονωδών εξέφερε τον αδόμενο λόγο με καθαρότητα.
Είναι κρίμα, πάντως, που μια τόσο όμορφη παράσταση δόθηκε -λόγω ανεπαρκούς επικοινωνιακής προβολής;- ενώπιον μιας μισογεμάτης αίθουσας…
Αν ο «Αμάλ» τόνισε τη διάχυτη στις γιορτές αίσθηση μελαγχολίας και χαρμολύπης, την εξίσου σημαντική ευφρόσυνη διάθεση των ημερών αυτών ανέδειξε η παραγωγή της -μη έχουσας, πάντως, κάποια σχέση με τα Χριστούγεννα- κωμικής όπερας του Όφενμπαχ «Ορφέας στον Άδη» που ανέβασαν τα Μουσικά Σύνολα του Δήμου Αθηναίων για σειρά παραστάσεων στο θέατρο «Ολύμπια», και την οποία είδαμε στις 23/12/2018.
Η επαναλειτουργία από το Δήμο Αθηναίων του ιστορικού χώρου επί της οδού Ακαδημίας ως «Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Μαρία Κάλλας» δημιουργεί εύλογα μεγάλη ικανοποίηση, κατ’αρχήν για τη στέγαση των Μουσικών Συνόλων του (και δη της Συμφωνικής Ορχήστρας) και την αρτιότερη επικοινωνία των εκδηλώσεών τους αλλά και για την εκ νέου φιλοξενία οπερατικών παραστάσεων μετά την αποχώρηση της Λυρικής.
Η πρώτη τέτοια παραγωγή αφορούσε το σπουδαίο, πνευματώδες αριστούργημα του Όφενμπαχ και ανατέθηκε στον γνωστό χορογράφο και σκηνοθέτη Ισίδωρο Σιδέρη, ο οποίος είχε υπογράψει το καλοκαίρι του 2016 μιαν σπιντάτη παράσταση της «Ωραίας Ελένης» (η οποία, μάλιστα, πρόκειται να επαναληφθεί σύντομα στα «Ολύμπια», στο πλαίσιο της φετινής 200ής επετείου από τη γέννηση του πατέρα της γαλλικής οπερέτας).
Ο «Ορφέας» δόθηκε χωρίς περικοπές, αλλά σε ελληνική απόδοση του λιμπρέτου από τον Δημήτρη Δημόπουλο, ο οποίος κατάφερε -με ταλέντο αλλά και τις παγιωμένες πλέον «ευκολίες» του- να «γειώσει» στη σημερινή εγχώρια πραγματικότητα τις σαρκαστικές αναφορές στην ανηθικότητα της άρχουσας τάξης της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας. Τη μετάφραση και διασκευή της πρόζας έκαναν ο Σιδέρης με την Ανθή Νταουντάκη.
Μέσα στο ελάχιστα εμπνευσμένο σκηνικό του Γιάννη Κατρανίτσα (στο οποίο δέσποσαν …σωροί από καφάσια και ένα «Ντάτσουν»!), ο Σιδέρης έστησε μιαν παράσταση όλο κέφι, ρυθμό και σαφή χορευτική διάσταση, που εξασφάλισε αβίαστα το χαμόγελο, έστω και με το τίμημα σημειακών εκτροπών σε επιθεωρησιακό χιούμορ. Καλά δουλεμένες ήσαν οι καθοριστικές στον Όφενμπαχ σκηνές συνόλων. Τα πολύχρωμα κοστούμια της Γεωργίας Μπούρδα και οι χορογραφίες του Διονύση Τσαφταρίδη (οι οποίες εξάλειψαν, πάντως, σε μεγάλο βαθμό το εμβληματικό στο έργο καν-καν) υπηρέτησαν καίρια τη σκηνοθετική άποψη.
Σε γενικές γραμμές εξίσου επιτυχημένο υπήρξε και το μουσικό μέρος. Η όλη δουλειά κέρδισε πολλά από την ανάθεση της μουσικής προετοιμασίας στον πολύπειρο Δημήτρη Γιάκα και την αξιοποίηση μιας διανομής γεμάτης ενέργεια, που απήρτιζαν έμπειροι και νέοι λυρικοί μονωδοί.
Από τους πρωταγωνιστές, τις εντυπώσεις έκλεψαν η Ευρυδίκη της υψιφώνου Χρύσας Μαλιαμάνη και ο Αρισταίος/Πλούτων του τενόρου Βασίλη Καβάγια. Η πρώτη όχι μόνο ανταποκρίθηκε με μεγάλη ευχέρεια στον δυσκολότερο φωνητικά ρόλο του έργου, αλλά έδειξε ότι διαθέτει και πηγαία κωμική φλέβα. Παρά κάποιες σημειακές υπερβολές, αντίστοιχα ίσχυσαν και για τον Καβάγια, του οποίου το τίμπρο ήχησε πολύ μεστότερο από παλαιότερα (λόγω διαφορετικής φωνητικής τοποθέτησης;). Με ακρίβεια και σωστό ύφος απέδωσαν τους ρόλος του Ορφέα και της Κοινής Γνώμης ο τενόρος Γιάννης Χριστόπουλος και η μεσόφωνος Ειρήνη Καράγιαννη. Η οργιώδης σκηνική/θεατρική άνεση του βαρύτονου Μάριου Σαραντίδη -ίσως υπερβολικά νεανικού Δία- κατέληξε, δυστυχώς, και πάλι σε ανεξέλεγκτη επίδειξη μανιέρας…
Από τους πολυάριθμους δευτεραγωνιστικούς ρόλους που σκιαγραφήθηκαν αξιοπρεπέστατα, ξεχώρισαν λόγω του ταμπεραμέντου τους η Άρτεμις της υψιφώνου Δέσποινας Σκαρλάτου και η Αφροδίτη της μεσοφώνου Μαρισίας Παπαλεξίου.
Τέλος, η παρουσία στο πόντιουμ ενός σταθερά φερέγγυου αρχιμουσικού όπως ο Ανδρέας Τσελίκας διασφάλισε τόσο το επαρκούς ελαφράδας, ρευστότητας και ρυθμικής ζωντάνιας παίξιμο της Ορχήστρας του Δήμου, όσο και τον καλό συντονισμό των επί σκηνής δρώμενων. Στις θετικές εντυπώσεις συνέβαλε καθοριστικά η σκηνική και φωνητική σβελτάδα και της Χορωδίας του Δήμου, που προετοίμασε ο Σταύρος Μπερής.
