Τι κάνουν γενίτσαροι και μπούλες σε μια μπαρόκ όπερα;

Μια διασκευή της πανέμορφης όπερας του Πέρσελ «Η βασίλισσα των ξωτικών» προτείνουν στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ για 8 παραστάσεις (πρεμιέρα: 27/4) ο Γιάννης Σκουρλέτης της ομάδας Bijoux de Kant και ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος. Ο Ευτύχης Δ. Χωριατάκης συνομίλησε με τον σκηνοθέτη και τον τσεμπαλίστα/αρχιμουσικό για τη μεταφορά του μπαρόκ έργου.

Ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος και ο Γιάννης Σκουρλέτης, αρχιμουσικός και σκηνοθέτης αντίστοιχα της «Βασίλισσας των Ξωτικών»

Είναι αυτή η πρώτη μουσική δουλειά των Bijoux de Kant, μιας ομάδας με ­ευρεία γκάμα αισθητικών ανησυχιών;
Γ.Σ. Ουσιαστικά ναι, παρότι στην πρώτη μας παράσταση «Graveyard Café Band» (2010) μια μουσική μπάντα ερμήνευε ζωντανά μελοποιημένα ποιήματα Ελλήνων ρομαντικών του 19ου αιώνα. Μάλιστα, η βράβευσή της από την Ένωση Κριτικών στάθηκε η αιτία να στραφώ οριστικά στο θέατρο και να εγκαταλείψω τα εικαστικά!

Πώς δουλέψατε όταν σας έγινε η πρόταση για τη «Βασίλισσα των ξωτικών»;
Γ.Σ. Με δεδομένη τη χαλαρή δραματουργία του πρωτοτύπου (μια σειρά σκηνών/επεισοδίων εμπνευσμένων από το σαιξπηρικό «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας»), αναζήτησα έναν κεντρικό αφηγηματικό πυρήνα. Έπειτα από πολλές δυσκολίες δύο ζητήματα του θεάτρου της παλινόρθωσης της εποχής του Πέρσελ φάνηκε να παρουσιάζουν και σήμερα ενδιαφέρον, αυτό της απώλειας της –κάθε λογής– ταυτότητας και αυτό της μεταμόρφωσης. Καθώς αυτή η τελευταία είναι κρίσιμη στο μπαρόκ, έψαξα για μια σχετική ελληνική φόρμα σε επίπεδο εικόνας και κατέληξα στο γνωστό βορειοελλαδίτικο έθιμο «γενίτσαροι και μπούλες».
Μ.Χ. Όταν οριστικοποιήθηκε από τον Γιάννη η καινούργια δραματουργία, δουλέψαμε μαζί πάνω στην επιλογή των μουσικών μερών. Το πεντάπρακτο πρωτότυπο συρρικνώθηκε σε τρεις πράξεις, κρατήσαμε μεγάλο μέρος της μουσικής (φωνητικά κι ενόργανα κομμάτια) από τις διάφορες εκδοχές του, προσαρμόζοντάς την όμως για τα δέκα όργανα εποχής που είχαμε στη διάθεσή μας, με βάση το σύνολο παλαιάς μουσικής Latinitas Nostra. Επίσης κρατήσαμε τις επαναλήψεις με αρκετές μπαρόκ διανθίσεις.

Ποιος ο ρόλος της μουσικής στη δραματουργία;
Γ.Σ. Ήταν η μουσική του Πέρσελ, ιδίως το θρηνητικό του τέλους «O let me weep» που έγινε το βασικό μοτίβο της παράστασης και μου ξεκλείδωσε την κεντρική ιδέα της. Σε αυτή βασίστηκε η δραματουργία και γι’αυτό δεν ήθελα καθόλου θεατρική πρόζα. Αντιθέτως κρατήσαμε κάποια χορευτικά ή μάλλον κινησιολογικά στοιχεία.
Μ.Χ. Ας μην ξεχνάμε και τη χαλαρότητα του πρωτοτύπου, επίσης την όλη ελευθερία που χαρακτηρίζει το μπαρόκ αλλά και γενικότερα την όπερα μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα, ειδικά σε σχέση με κοινωνικές και μουσικολογικές συμβάσεις.

Γιατί επιλέξατε αναφορά στο έθιμο «γενίτσαροι και μπούλες»;
Γ.Σ. Γιατί σε αυτό ενυπάρχει το ζήτημα της απώλειας (ο γενίτσαρος αποχαιρετά το κορίτσι του φεύγοντας για τον πόλεμο όπου θα σκοτωθεί) με αυτό της μεταμόρφωσης (το έθιμο παίζεται αποκλειστικά από άντρες με μάσκες). Στην παραγωγή, αντί του ζεύγους Τιτάνιας και Όμπερον, έχουμε αυτό της Δάφνης (η μεσόφωνος Θεοδώρα Μπάκα) και του Απόλλωνα (ο χορευτής Τάσος Καραχάλιος), που εμφανίζεται ως γενίτσαρος, ενώ τις Μπούλες ερμηνεύει ο Χορός (η χορωδία του Δήμου Αθηναίων). Παράλληλα έχουμε κρατήσει και τους αλληγορικούς ρόλους των τεσσάρων εποχών, τους οποίους θα ερμηνεύσουν γνωστοί μονωδοί. Μουσικά, πάντως, δεν θα υπάρχει καμία φολκλορική πινελιά – νταούλια και ζουρνάδες ας πούμε.

Πώς ήταν η συνεργασία με έναν σκηνοθέτη από το χώρο του θεάτρου;
Μ.Χ. Παρά τις αναμενόμενες δυσκολίες, πιστεύω πολύ στους ικανούς θεατρικούς σκηνοθέτες που θα αναλάβουν να φρεσκάρουν την όπερα, διότι το συγκεκριμένο είδος είχε για πολλά χρόνια αγκυλωθεί σε αντανακλαστικά και συμβάσεις που εν πολλοίς δεν ήταν «αυθεντικά». Ο χώρος της κλασικής μουσικής, προεξάρχοντος του μπαρόκ, χρειάζεται ανανέωση. Έχοντας σπουδάσει και μελετήσει ειε βάθος την παλαιά μουσική, εμμένω σε μια «αυθεντική» μπαρόκ εκφορά και ανάλυση της μουσικής και του αδόμενου λόγου – και χαίρομαι που η Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής μάς παρέχει αυτήν τη δυνατότητα πειραματισμού.