Το Λυκόφως των Θεών

Ταινία-«τέρας» που ο όγκος της μπορεί να παρομοιαστεί μόνο με έναν Προυστ. Αδυσώπητη σε ρυθμούς και ταυτόχρονα εκθαμβωτική σε λάμψη, μεγαλοφυής σε σύλληψη, σαν τον ήρωα που εικονογραφεί. Ο Βισκόντι, γόνος έκπτωτων αριστοκρατών και ο ίδιος, βλέπει στο πρόσωπο του Λούντβιχ όχι έναν τρελό, αλλά μια μεγαλοφυή και δυστυχισμένη ταυτόχρονα περίπτωση ηγεμόνα, ο οποίος, γνωρίζοντας ότι ανήκει σε μια εποχή που έχει πλέον ξεπεραστεί (το σύγχρονο αστικό κράτος αντικαθιστά την παλιά δεσποτική εξουσία) καθιστά την ίδια του την ύπαρξη ένα ρέκβιεμ αυτής της παρελθούσας εποχής. Ο Λούντβιχ ήταν ο τελευταίος μεγάλος ρομαντικός, έστω κι αν ο ρομαντισμός του έμοιαζε με τη νεκρώσιμη τελετή ενός κόσμου ο οποίος υπήρχε πλέον μόνο ως φαντασίωση μέσα στο μυαλό του. H ταινία, υπερβολικά αργή, έχει ένα υποβλητικό μεγαλείο με την εκθαμβωτική φωτογραφία και μουσική της, αν και στάθηκε μια «καταραμένη» περίπτωση για τον Βισκόντι.