
Μετά τη "Σιωπή" και το "Χειμωνιάτικο Φως", ταινίες τις οποίες γύρισε το 1963, ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν συμβιβάζεται οριστικά με την απόλυτη απουσία του Θεού. Ο άνθρωπος είναι πλέον μόνος του στη μέση ενός ακατανόητου, απειλητικού σύμπαντος, γύρω του απλώνεται σκοτάδι και δεν υπάρχει κανείς να απαντήσει στις υπαρξιακές ανησυχίες του (κάτι το οποίο ο ίδιος αρχίζει να διαπιστώνει ήδη από την "Έβδομη Σφραγίδα"). Πώς μπορεί λοιπόν να πορευτεί κάποιος χωρίς ηθική πυξίδα, δηλαδή χωρίς πίστη, σ’ έναν κόσμο γεμάτο πειρασμούς, διλήμματα, άγχη και παντελή έλλειψη επικοινωνίας;
Στην "Περσόνα" (1966) οι απαντήσεις αναζητούνται στο δαιδαλώδες ανθρώπινο "εσωτερικό", ενώ ο Σουηδός μετρ εντυπωσιάζει με τις τολμηρές αφηγηματικές πρωτοτυπίες του, με τις οποίες θα συνεχίσει να αναμετράται και στην άτυπη "τριλογία του Φάρο" που ακολουθεί. Την εγκαινιάζει η "Ώρα του Λύκου" (θα τη συμπληρώσουν η "Ντροπή" και το "Πάθος"), στην οποία ο διάσημος ζωγράφος Γιόχαν Μποργκ έχει απομονωθεί με την έγκυο σύζυγό του σε ένα μικρό γερμανικό νησί της Βόρειας Θάλασσας. Ψυχολογικά ασταθής και καταδιωκόμενος από δυσοίωνα οράματα, δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις φροντίδες της στοργικής συντρόφου του. Η επίσκεψή τους στον παρακείμενο πύργο, μετά από πρόσκληση σε επίσημο δείπνο από τους ιδιοκτήτες του, θα σπρώξει τον Μποργκ ως το αυτοκαταστροφικό ντελίριο.
"Τα όνειρα θα αποκαλυφθούν", προειδοποιεί κάποια στιγμή ο αλλόκοτος οικοδεσπότης της βραδιάς και ο Μποργκ γρήγορα θα συνειδητοποιήσει ότι βρίσκεται παγιδευμένος στη… "Ζώνη του Λυκόφωτος". Όλες οι καταπιεσμένες επιθυμίες και οι ενδόμυχοι φόβοι του έχουν πάρει σάρκα και οστά, εγκλωβίζοντάς τον σε ένα μπεκετικό παιχνίδι αγωνίας και μυστηρίου στο οποίο καλείται να αντιμετωπίσει τον αληθινό εαυτό του. Αυτόν τον οποίο προσπαθεί μια ολόκληρη ζωή να συναντήσει διαμέσου του καλλιτεχνικού έργου του (μια μόνιμη μπεργκμανική θεματική), το οποίο όμως εδώ δεν προσφέρει ψυχική λύτρωση και πνευματική ανάταση. Αντίθετα, δίνει (τερατώδη) μορφή στα ψυχολογικά τραύματα ενός "κακοποιημένου" παιδιού, το οποίο δεν μπόρεσε ποτέ να ξεφύγει από την απάνθρωπη, τιμωρητική προτεσταντική ανατροφή του.
Αυτό που ξεκινάει σαν ένα ακόμα τυπικό μπεργκμανικό ψυχόδραμα μετατρέπεται πλάνο το πλάνο σε ένα διεισδυτικό σινε-δοκίμιο υπαρξιακού τρόμου. Η αφηγηματική αποστασιοποίηση (ακούμε ήχους από την προετοιμασία των γυρισμάτων) και η διαρκής υπενθύμιση πως όλα όσα βλέπουμε είναι "διηγήσεις μέσα σε διηγήσεις" μεγαλώνουν την αίσθηση του αδιεξόδου και καταργούν τα όρια ανάμεσα στη φαντασία, την πραγματικότητα, την αλήθεια και το ψέμα. Σκοτεινός, σπαρακτικά εξομολογητικός και σκηνοθετικά τολμηρός, ο Μπέργκμαν καταδύεται βαθύτερα από κάθε άλλη φορά στο ανθρώπινο υποσυνείδητο κι επιστρέφει με έναν ολοζώντανο κινηματογραφικό εφιάλτη.
Σουηδία. 1968. Α/Μ. Διάρκεια: 88΄. Διανομή: WEIRD WAVE
Περισσότερες πληροφορίες
Η Ώρα του Λύκου
Απομονωμένος σε ένα απομακρυσμένο νησί της Βόρειας Θάλασσας με την έγκυο σύζυγό του, ένας καλλιτέχνης παθαίνει συναισθηματική κατάρρευση καθώς έρχεται αντιμέτωπος με τις καταπιεσμένες επιθυμίες του.