Ο συγκλονιστικός ηθοποιός αποκαλύπτεται στο ντοκιμαντέρ «Ίαν ΜακΚέλεν: Ρόλος Ζωής», που μας δίνει τη σπάνια ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί του για την πολυσχιδή καριέρα του.
Χρειάστηκε να προσπαθήσει πολύ ο σκηνοθέτης Τζο Στίβενσον για να σας πείσει να κάνετε το ντοκιμαντέρ;
Με τον Τζο γνωριστήκαμε μέσω ενός κοινού φίλου και αρχικά μού ζήτησε την άδεια να με κινηματογραφήσει ενώ εγώ απλώς μιλάω για τη ζωή μου. Δέχθηκα περισσότερο για να του κάνω τη χάρη. Αυτό που δεν περίμενα ήταν πως το υλικό θα το έβλεπε και κάποιος πέρα από εκείνον, δεν είχα ιδέα τι έκανα! (γέλια) Ειλικρινά, δεν ήμουν σίγουρος εάν απευθυνόμουν στον Τζο ή σε κάποιο κοινό και έπειτα εάν το όποιο ακροατήριο θα ενδιαφερόταν να με ακούσει να μιλάω για τον Σαίξπηρ ή οτιδήποτε άλλο... Βλέποντας το αποτέλεσμα πιστεύω πως τα συνέδεσε όλα στην εντέλεια. Επομένως δεν είχα κάποιο μεγαλεπήβολο σχέδιο πίσω από το ντοκιμαντέρ, ήταν κάτι που έκανα για να βοηθήσω ένα φίλο.
Παρόλο που όπως λέτε δεν υπήρχε πλάνο πίσω από το ντοκιμαντέρ, υπάρχει μια ξεκάθαρη δομή και αφήγηση...
Κι όμως, δεν είχαμε ούτε σενάριο! Φυσικά δε γνωρίζω εάν ο Τζο είχε συγκεκριμένες ερωτήσεις στο νου του, θα πρέπει να ρωτήσετε εκείνον. Πιστεύω όμως πως επιδίωξε να με εμφανίσει άνετο και χαλαρό, να είμαι ο εαυτός μου. Ακόμα και έτσι, αμφιταλαντευόμουν μέσα μου ως προς τι ερμηνεία θα πρέπει να δώσω, γιατί δεν προσπαθούσα να πείσω για κάτι. Όσο εξελίσσονταν τα γυρίσματα συνειδητοποίησα πως αυτός ο ΜακΚέλεν είναι ωραίος τύπος, οπότε συνέχισα να τον υποδύομαι! (γέλια)
Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος μπορώ να πω πως ναι, είναι ένα είδος υποκατάστατου. Μου ζητήθηκε κάποια στιγμή να γράψω ένα βιβλίο για τη ζωή μου και για μερικούς μήνες ασχολήθηκα σοβαρά με αυτό. Συνειδητοποίησα όμως πως δεν είχα ιδέα σε ποιον απευθυνόμουν. Έγραφα για έναν νεαρό θαυμαστή του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» που θέλει να μάθει τα πάντα για τον Γκάνταλφ ή για κάποιον που θέλει να μάθει τις εμπειρίες μου στο θέατρο; Τέτοιου είδους προβλήματα με αποθάρρυναν και αποφάσισα να σταματήσω. Εκείνη την περίοδο όμως κάπως συγχρονιστήκαμε με τον Τζο, ο οποίος μου πρότεινε την ιδέα των γυρισμάτων και οι δύο κόσμοι ενώθηκαν.
Βλέποντας το ντοκιμαντέρ με εξέπληξε ευχάριστα το γεγονός ότι δε φαινόσασταν ποτέ να βιάζεστε να κάνετε επιτυχία, σχεδόν σα να μη σας ενδιέφερε...
Ο μόνος στόχος που είχα όταν ξεκίνησα την υποκριτική ήταν να βελτιώνομαι συνεχώς. Οτιδήποτε έμαθα για αυτήν ήταν μέσω της δουλειάς, γι’ αυτό εξαρτιόμουν πολύ από τους σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργαζόμουν. Την ίδια στιγμή μού αρκούσε να κερδίζω τα προς το ζην, δε με απασχολούσε εάν η πληρωμή μου ήταν μεγάλη ή μικρή. Δεν καταλάβαινα κιόλας την έννοια της διασημότητας. Το μόνο που ήθελα ήταν να δουλεύω με εξαιρετικά σενάρια που θα μου επέτρεπαν να γίνω καλύτερος ηθοποιός. Ακόμα και σήμερα δουλεύω με αυτήν τη λογική. Προσπαθώ συνεχώς να αναζητώ κάτι καινούριο.
Ομολογουμένως έχετε παίξει τα πάντα στο σινεμά και το θέατρο, υπάρχει όμως κάτι συγκεκριμένο που σας κινητοποιεί να επιλέξετε ένα ρόλο;
Πέρα από τον καθαυτό ρόλο, εκείνα που με απασχολούν εξίσου είναι τα πρακτικά ζητήματα μιας παραγωγής. Για παράδειγμα, εάν μιλάμε για παράσταση, σε τι θέατρο θα ανέβει. Αντίστοιχα για ταινία, πού θα γυριστεί και για πόσο καιρό. Επιπλέον, ποιος σκηνοθετεί και ποιοι είναι οι υπόλοιποι ηθοποιοί. Επομένως, εμένα μπορεί να μου προταθεί να παίξω τον Ναπολέοντα, αλλά με τι σενάριο; Σε ποια ηλικία θα τον υποδυθώ; Καταλαβαίνεις πως υπάρχει μια σειρά παραγόντων που πρέπει να λάβω κάθε φορά υπόψη. Για αυτό το λόγο συχνά καταλήγω να δουλεύω με ανθρώπους που συνεργαζόμαστε χρόνια, γιατί νιώθω άνετα μαζί τους. Σε κάθε περίπτωση, εκείνο που χαροποιεί περισσότερο από οτιδήποτε είναι όταν στο τέλος της μέρας έχεις κάνει μια δουλειά όσο καλύτερα μπορούσες και ξεπέρασε έστω και ελάχιστα τις προσδοκίες σου.
Μιλάμε συχνά για την πλούσια γκάμα ρόλων που υποδύεστε, αλλά σπανίως συζητάμε για το διάλειμμα που χρειάζεται μεταξύ τους. Πώς διαχειρίζεστε αυτές τις εναλλαγές;
Είναι παράξενο... Την τελευταία μέρα ενός γυρίσματος ή μιας παράστασης απλώς το αποχωρίζομαι. Θα στεναχωρηθώ γιατί έζησα μια απίστευτη εμπειρία και θα μου λείψει τρομερά ο χαρακτήρας που αποχαιρετώ, προσπαθώ όμως να το ξεπεράσω γρήγορα. Ξέρεις, πολλές φορές νιώθω σαν ένας τεχνίτης. Εάν έχεις δημιουργήσει κάτι που εξυπηρετεί στην εντέλεια όλες τις χρήσεις του, το συναίσθημα της πληρότητας που έχεις δε συγκρίνεται με τίποτα άλλο. Αυτήν την ικανοποίηση επιδιώκω κάθε φορά.
Πιστεύω πως το έχετε καταφέρει αυτό με μια πλειάδα ερμηνειών, στους σαιξπηρικούς σας ρόλους, όμως, νομίζω δεν υπάρχει συναγωνισμός. Πρέπει άραγε να τηρούνται κάποιοι κανόνες όταν ανεβάζει κανείς ένα έργο του Σαίξπηρ;
Ωωω... Αρχικά βοηθάει τρομερά να έχεις τα αγγλικά ως μητρική γλώσσα. Δεν ξέρω πώς είναι να ανεβάζεις Σαίξπηρ μεταφρασμένο, γνωρίζω όμως ότι προσωπικά δυσκολεύομαι κάποιες φορές σε έργα του Τσέχοφ. Επομένως θεωρώ τη γλώσσα ως αφετηρία στον Σαίξπηρ. Έχει μεγάλη σημασία, γιατί στο θέατρο το κοινό ακροάζεται, το αυτί είναι η οδός από την οποία αντιλαμβάνονται το έργο. Όταν έρχεσαι σε επαφή με το πρωτότυπο κείμενο αφουγκράζεσαι τη βαρύτητα των λέξεων και προσπαθείς να τις εκφράσεις στη σκηνή σα να μην έχουν ειπωθεί ποτέ ξανά. Εάν έδινα λοιπόν συμβουλή σε κάποιον σχετικά με τον Σαίξπηρ, θα ήταν να μην προσηλωθεί στην ερμηνεία του έργου, αλλά ανεβάζοντάς το να επιχειρήσει να καταλάβει το ατόφιο κείμενο.
Παρεμπιπτόντως, αν δεν κάνω λάθος αυτήν την εποχή βρίσκεστε σε περιοδεία για τα 80ά γενέθλιά σας…
Ακριβώς, είναι εν εξελίξει. Ήταν μια ιδέα που βρήκα αστεία, να κάνω περιοδεία στη χώρα σε 80 θέατρα για τα 80ά μου γενέθλια. Αν και για να είμαι ειλικρινής, αρχικά περίμενα ότι θα γινόταν παγκόσμια περιοδεία! Ίσως έτσι ερχόμουν ξανά την Αθήνα. Δεν εξελίχθηκε έτσι, αλλά τώρα έχω την ευκαιρία να επισκεφτώ και πάλι μερικά θέατρα που καθόρισαν τη ζωή μου και ορισμένα που έχω να το κάνω από όταν ήμουν παιδί. Δεν δέχομαι πληρωμή για τις παραστάσεις, όλα τα έσοδα πάνε στα θέατρα και είναι στη διάθεσή τους να τα αξιοποιήσουν όπως θέλουν. Είναι ένας δικός μου τρόπος να ανταποδώσω στο θέατρο όσα μου έχει προσφέρει.
Η δράση σας όμως δεν έχει περιοριστεί στην τέχνη, αλλά έχετε προσφέρει πολλά και στο LGBTQI+ κίνημα. Οι αγώνες σας είχαν το αντίκτυπο που επιδιώκατε;
Σίγουρα! Ξέρεις, για σχεδόν 50 χρόνια αρνιόμουν να εκδηλωθώ ως ομοφυλόφιλος και έτσι ήμουν ανειλικρινής με τον εαυτό μου και τους οικείους μου. Αυτό συνέβαινε γιατί είχα το πλεονέκτημα λόγω της δουλειάς μου να με αποδέχονται ως ομοφυλόφιλο, αλλά απέφευγα να αναφέρομαι ανοιχτά για τη σεξουαλικότητά μου, είτε ιδιωτικά είτε δημοσίως. Μόλις όμως το δήλωσα σε όλους, ένιωσα να φεύγει ένα βάρος από πάνω μου και αμέσως με αποδέχθηκαν για αυτό που ήμουν. Εγώ όμως ήμουν ένας από τους τυχερούς, πάρα πολλοί δεν έχουν την ίδια μοίρα.
Για να μιλήσω για το σήμερα, οι νόμοι στη Μεγάλη Βρετανία είναι απείρως βελτιωμένοι σε σχέση με προηγούμενα χρόνια. Οι νομικές διακρίσεις εις βάρος των ομοφυλόφιλων δεν υφίστανται πλέον. Όταν ήμουν νέος ήταν παράνομο να κάνεις σεξ με άτομο του ίδιου φύλου! Δεν μπορούσες να δουλέψεις σα δάσκαλος,ούτε να καταταγείς στο στρατό αν ήθελες. Για εκείνη την εποχή το να είσαι «αδερφή», όπως μας αποκαλούσαν τότε, ήταν το χειρότερο που μπορούσε να σου συμβεί. Ευτυχώς τίποτα από αυτά δε συμβαίνει πλέον. Φυσικά δεν υπαινίσσομαι πως έχει εξαλειφθεί η ομοφοβία ή ότι ακόμα και σήμερα δεν έχουμε βίαια περιστατικά με θύματα ομοφυλόφιλους. Στη Ρωσία, για παράδειγμα, η κατάσταση είναι οδυνηρή. Και η ίδια η Μεγάλη Βρετανία οφείλει να λογοδοτήσει για νόμους που ποινικοποιούσαν την ομοφυλοφιλία και είχαν εφαρμόσει ακόμα και σε χώρες που κάποτε άνηκαν στην αυτοκρατορία. Οι σήμερα ανεξάρτητες χώρες τους έχουν κληρονομήσει και συχνά τους υπερασπίζονται κιόλας! Υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει.
Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ:
Περισσότερες πληροφορίες
Ίαν ΜακΚέλεν: Ρόλος Ζωής
Ο Ίαν ΜακΚέλεν αφηγείται τη ζωή και την καριέρα του ως θεατρικού και κινηματογραφικού ηθοποιού.
