«Τα Μυαλά που Κουβαλάς»: Πώς η Pixar κατάφερε να ξεπεράσει τον εαυτό της

Ύστερα από μια διετία σιωπής το ευρηματικότερο χολιγουντιανό στούντιο επανακάμ­πτει στις κινηματογραφικές οθόνες με τα «Μυαλά που Κουβαλάς», μια άκρως πρωτότυπη ιστορία ενηλικίωσης την οποία θα ζήλευε τόσο το πιο σοφιστικέ υπαρξιακό δράμα όσο και η διασκεδαστικότερη νεανική κωμωδία. Πώς όμως η Pixar κατάφερε να ξεπεράσει για άλλη μία φορά τον ασυναγώνιστο εαυτό της;

Α toy success story

Αν υπάρχει κάποιος τόπος όπου το κάθε απίθανο success story μπορεί να γίνει πιστευτό, ο τολμηρότερος των οραματιστών να δικαιωθεί και το πιο ανέλπιστο αουτσάιντερ να κερδίσει τον υπέρ πάντων αγώνα, αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από το Χόλιγουντ. Ανάμεσα λοιπόν στις αμέτρητες ιστορίες κατάκτησης του αμερικανικού ονείρου που το ίδιο μας έχει αφηγηθεί, μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες είναι πέρα για πέρα αληθινή και παραδόξως εξελίσσεται έξω από τη μεγάλη οθόνη. Είναι όμως απόλυτα κινηματογραφική, παρότι ξεκίνησε πριν από 36 χρόνια από το Pixar Image Computer, έναν πανάκριβο υπολογιστή απεικόνισης.

Το Toy Story κατέκτησε με μια ασυναγώνιστη τεχνική και αφηγηματική αρτιότητα τις οθόνες ολόκληρου του κόσμου και άνοιξε νέους ορίζοντες για το animation.

Ήταν η πρώτη τεχνολογική, αλλά όχι εμπορική επιτυχία για τη μικρή εταιρεία-παράρτημα της Lucasfilm, που εξειδικεύτηκε σε ψηφιακά γραφικά προτού περάσει το 1986 στα χέρια του ιδρυτή της Apple Στιβ Τζομπς, ο οποίος στήριξε γενναία την Pixar σε εποχές που το μέλλον της φάνταζε σκοτεινό. Το σχεδιαστικό τμήμα της όμως, με επικεφαλής τον δραστήριο Τζον Λάσιτερ, την έβγαλε ασπροπρόσωπη και της χάρισε σειρά επιτυχιών στο χώρο της animated διαφήμισης. Έτσι η παντοκράτορας του χώρου Disney δεν άργησε να πλευρίσει το νεανικό και δημιουργικότατο team, ξεκινώντας στις αρχές του ’90 μια συνεργασία 26 εκατ. δολαρίων για τη δημιουργία τριών ταινιών animation. Η πρώτη από αυτές έμελλε να είναι το «Toy Story».

Οι καλλιτέχνες της Pixar είχαν ήδη υπογράψει πέντε μικρού μήκους φιλμάκια κινουμένων σχεδίων με σκοπό να προωθήσουν τα προϊόντα της εταιρείας, με το «Tin Toy» του Λάσιτερ να έχει μάλιστα κερδίσει το 1988 το σχετικό Όσκαρ. Παρόλα αυτά, κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος γι’ αυτό που θα ακολουθούσε. Η πρωτότυπη, διασκεδαστική και συγκινητική περιπέτεια δύο ζωντανών παιχνιδιών, του καουμπόη Άντι και του αστροναύτη Μπαζ Λαϊτγίαρ, κατέκτησε με μια ασυναγώνιστη τεχνική και αφηγηματική αρτιότητα τις οθόνες ολόκληρου του κόσμου (361 εκατ. παγκόσμιες εισπράξεις) και άνοιξε νέους και γεμάτους υποσχέσεις ορίζοντες για το κινηματογραφικό animation.

Η Disney είχε μόλις αναγεννήσει το είδος με επιτυχίες όπως η «Μικρή Γοργόνα», η «Πεντάμορφη και το Τέρας» και ο «Αλαντίν», το «Toy Story» όμως εντυπωσίασε ακόμη περισσότερο, καθώς άλλαξε τα δεδομένα τόσο σε θεματικό (μακριά από τα κλασικά παραμύθια) όσο και σε τεχνολογικό επίπεδο ως η πρώτη ψηφιακά σχεδιασμένη ταινία μεγάλου μήκους.

Ένα θαυμαστό καινούργιο σύμπαν

Υπό την υψηλή εποπτεία του Στιβ Τζομπς, το βασικό καλλιτεχνικό team της εταιρείας οργανώθηκε σε νέα βάση και μοίρασε αρμοδιότητες που αφορούσαν τα επόμενα projects, διατήρησε όμως τη μεταξύ των μελών του επαφή και την από κοινού κριτική των υπό υλοποίηση κινηματογραφικών σχεδίων (μία πενταετία είναι ο συντομότερος χρόνος στον οποίο μπορεί να ολοκληρωθεί μια φιλόδοξη ταινία animation).

Έτσι οι Τζον Λάσιτερ, Τζος Γουέντον (ο μετέπειτα σκηνοθέτης των «Εκδικητών»), Άντριου Στάντον, Μπραντ Μπερντ, Λι Άνκριτς και Πιτ Ντόκτερ μαζί με ένα σταθερό γκρουπ παραγωγών δημιούργησαν το Pixar Braintrust, μια δημιουργική ομάδα η οποία προχωρούσε μαζί και δούλευε χωριστά, προσδίδοντας σε όλη τη φιλμική παραγωγή του στούντιο ενιαία λογική και σταθερή αισθητικο-ιδεολογική ταυτότητα, το περιβόητο «σύμπαν της Pixar».

Μια «παράλληλη» πραγματικότητα όπου χαρακτήρες και διακριτικές λεπτομέρειες των ιστοριών επικοινωνούν μεταξύ τους (υπάρχει σχετική σειρά άρθρων και βιβλίων με σχεδόν συνωμοσιολογική λογική), χτίζοντας μια κινηματογραφική μυθολογία που σε μικροκλίμακα θυμίζει αυτήν των υπερηρώων της Marvel.

Άνθρωποι, ζώα και μηχανήματα, η αρμονική συνύπαρξη των οποίων αποτελεί μια σταθερή θεματική­ των καρτούν της εταιρείας, έγιναν πρωταγωνιστές σε μια σειρά ταινιών η οποία έσπασε τα ταμεία (9,4 δισ. δολάρια οι συνολικές μέχρι τώρα εισπράξεις από την αίθουσα), πούλησε εκατομμύρια DVDs και παιχνίδια, δημιούργησε θεματικά πάρκα, videogames και spin offs, ενώ σάρωσε στα Όσκαρ κερδίζοντας επτά καλύτερης ταινίας animation («Ψάχνοντας τον Νέμο», «Οι Απίθανοι», «Ρατατούης», «ΓΟΥΟΛ-Υ», «Ψηλά στον Ουρανό», «Toy Story 3», «Brave») στα 14 χρόνια στα οποία απονέμεται η σχετική ακαδημαϊκή διάκριση, τρία για τις αντίστοιχες μικρού μήκους («Tin Toy», «Geri’s Game», «For the Birds»), δύο τραγουδιού («Μπαμπούλας Α.Ε.», «Toy Story 3») και από ένα στις κατηγορίες της μουσικής («Ψηλά στον Ουρανό») και του ηχητικού μοντάζ («Οι Απίθανοι»).

Ακόμη και η έντονη αντιπαράθεση το 2004 μεταξύ του Στιβ Τζομπς και του προέδρου της Disney τότε Μάικλ Άισνερ, η οποία διέκοψε προσωρινά τη συνεργασία των δύο στούντιο, και κατόπιν η εξαγορά της Pixar με 7,4 δισ. από την εταιρεία του Μίκι Μάους δεν επηρέασαν την παραγωγικότητα της ομάδας, που μέχρι το καλοκαίρι του 2013 είχε λανσάρει 14 κερδοφόρες μεγάλου μήκους και 15 μικρού μήκους ταινίες.

Με μυαλό και συναίσθημα

Μετά τον καλλιτεχνικό κι εμπορικό θρίαμβο του «ΓΟΥΟΛ-Υ» (2008), μιας σχεδόν βουβής αλληγορικής φαντασίας, και του «Ψηλά στον Ουρανό» (2009), μιας εναλλακτικής εξωτικής περιπέτειας με ήρωα τον… Ζάχο Χατζηφωτίου, η αλήθεια είναι πως η δεκαετία του ’10 βρήκε την Pixar να κινείται με κεκτημένη ταχύτητα. Θετικότατος ταμειακός απολογισμός με τέσσερις ταινίες μεν, οι τρεις εκ των οποίων όμως ήταν σίκουελ και μόνο το «Toy Story 3» κουβαλούσε ατόφιο το ανήσυχο και πρωτοπόρο πνεύμα του παλιού καιρού.

Μετά το συμπαθές, αλλά μάλλον άτολμο «Μπαμπούλες Πανεπιστημίου» του 2013, το στούντιο έκανε κράτει τις μηχανές και για πρώτη φορά από το 1999 δεν έβγαλε ταινία στις αίθουσες για 24 ολόκληρους μήνες. Μέχρι που τα «Μυαλά που Κουβαλάς» έκαναν εκτός συναγωνισμού πρεμιέρα στο πρόσφατο Φεστιβάλ Κανών.

Με ήρωες τα συναισθήματα που προσπαθούν, άλλοτε συνεργαζόμενα και άλλοτε ανταγωνιζόμενα, να καθοδηγήσουν τη συμπεριφορά μιας­ 11χρονης η οποία προσπαθεί να προσαρμοστεί στη νέα και απρόβλεπτη καθημερινότητα μετά τη μετακόμισή της από τη Μινεσότα στο Σαν Φρανσίσκο, η Pixar αιφνιδίασε τους πάντες με μία από τις πλέον πρωτότυπες σεναριακές ιδέες της χολιγουντιανής ιστορίας.

Η δημιουργική φαντασία και η καλλιτεχνική τόλμη είχαν επιστρέψει δυναμικά και με την καθοδήγηση του Πιτ Ντόκτερ («Μπαμπούλας Α.Ε.», «Ψηλά στον Ουρανό») η παραλλαγή ακόμη μιας ιστορίας ενηλικίωσης με πρωταγωνιστή ένα παιδί υπό προστασία –θυμηθείτε την Μπου και τον πρόσκοπο Ράσελ– μετατράπηκε δεξιοτεχνικά σε μια διασκεδαστική, διδακτική, ευρηματική και συγκινητική κινηματογραφική περιπέτεια.

«Δεν φοβηθήκαμε στιγμή να ποντάρουμε στη ριψοκίνδυνη, αλλά ιδιοφυή ιδέα του Πιτ», λέει ο ιθύνων νους της εταιρείας Τζον Λάσιτερ, ο οποίος έδωσε το πράσινο φως στο σεναριακό team να συμβουλευτούν ψυχιάτρους, νευρολόγους, παιδοψυχολόγους και κοινωνιολόγους.

«Δεν φοβηθήκαμε στιγμή να ποντάρουμε στη ριψοκίνδυνη, αλλά ιδιοφυή ιδέα του Πιτ», λέει ο ιθύνων νους της εταιρείας Τζον Λάσιτερ, ο οποίος έδωσε το πράσινο φως στο σεναριακό team να συμβουλευτούν ψυχιάτρους, νευρολόγους, παιδοψυχολόγους και κοινωνιολόγους («Από τα 27 βασικά ανθρώπινα συναισθήματα καταλήξαμε σε 5 πρωταγωνιστές», εξηγεί ο Ντόκτερ) και στο σχεδιαστικό τμήμα να πειραματιστεί πάνω σε πρωτοποριακούς φωτισμούς και καινούργιους χρωματικούς συνδυασμούς.

Ένα εξαιρετικό φωνητικό καστ, με επικεφαλής μια τσαχπίνα Έιμι Πόλερ ως Χαρά, συμπλήρωσε τη μαγική συνταγή, η οποία ενθουσίασε το κοινό (705 εκατ. οι μέχρι στιγμής παγκόσμιες εισπράξεις) κι έκανε τους κριτικούς να παραμιλάνε. Το «κλειδωμένο» επερχόμενο Όσκαρ θα είναι το κερασάκι στην τούρτα για μία από τις κορυφαίες στιγμές της animation ιστορίας, με τον Λάσιτερ να υπόσχεται περαιτέρω ευχάριστες εκπλήξεις από τα «The Good Dinosaur», «Ψάχνοντας την Ντόρι», «Toy Story 4» και «Coco» (βασισμένο στη μεξικάνικη γιορτή της Ημέρας των Νεκρών) που ακολουθούν μέχρι τον Νοέμβριο του 2017.

Pixar’s best shorts

Presto (2008)
Ένας ταχυδακτυλουργός προσπαθεί να εκτελέσει το νούμερό του, το οποίο περιλαμβάνει ένα κουνέλι απρόθυμο να συνεργαστεί. Καταιγιστικός ρυθμός και απανωτά γκαγκ σε ένα υποψήφιο για Όσκαρ σλάπστικ πεντάλεπτο κομψοτέχνημα.

The Blue Umbrella (2013)
Ένα από τα συγκινητικότερα love stories της μεγάλης οθόνης, που διαρκεί μόλις επτά λεπτά: Σε μια βροχερή, μουντή και άχρωμη μεγαλούπολη μια μπλε ομπρέλα συναντά μια κόκκινη και μια απρόβλεπτη ερωτική περιπέτεια ξεκινά.

Day & Night (2010)
Όταν ο Ντέι, ένας φωτεινός τύπος, γνωρίζει τον σκοτεινών διαθέσεων Νάιτ, μια σφοδρή αντιπαράθεση δίνει τη θέση της σε μια αναγκαστική συνύπαρξη. Όλα όσα χωρίζουν κι ενώνουν Μέρα και Νύχτα σε ένα μίνι αριστούργημα γεμάτο ευρηματικές ιδέες.