Tο καλύτερο action franchise του 21ου αιώνα: O Τομ Κρουζ αποχαιρετά τις 'Επικίνδυνες Αποστολές';

Γύρω από την, ως ένα βαθμό δικαιολογημένη, συζήτηση που θέλει το Χόλιγουντ να αδυνατεί να παραγάγει, τουλάχιστον σε αφθονία, νέους κινηματογραφικούς μύθους και επιδραστικούς σταρ, το όνομα του Τομ Κρουζ στέκει αγέρωχο. 'Όχι μόνο επειδή ο Αμερικανός στα 63 του δείχνει ακμαιότατος και ικανός να συνεχίσει να γεμίζει κινηματογράφους παγκοσμίως, αλλά και επειδή παραμένει προσηλωμένος σε μια στάση ζωής που αντιλαμβάνεται το σινεμά ως την ύψιστη μορφή τέχνης, η οποία βιώνεται συλλογικά μόνο στις σκοτεινές αίθουσες. Δεν είναι τυχαίο πως πολύ πρόσφατα, στο πλαίσιο του 78ου Φεστιβάλ Καννών, απέσπασε τιμητικό Χρυσό Φοίνικα, διάκριση που ελάχιστοι συνάδελφοί του μπορούν να καυχιούνται πως έχουν λάβει, απέχοντας, μάλιστα, κοντά είκοσι χρόνια από το καθαρόαιμο arthouse σινεμά. Κι αν ο Κρουζ σταματήσει να τρέχει, όπως χαρακτηριστικά κάνει τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, από την ημέρα που η πρώτη "Μυστική Αποστολή" βρέθηκε στις μαρκίζες;

Παρότι το ανοιχτό φινάλε της "Έσχατης Τιμωρίας" αφήνει περιθώρια για να καρποφορήσουν πάρα πολλές θεωρίες σχετικά με το μέλλον του κατασκοπικού franchise, ο ίδιος ο Κρουζ σε συνεντεύξεις του έχει αφήσει να εννοηθεί πως αυτή θα είναι η όγδοη και τελευταία φορά που υποδύεται τον πράκτορα Ίθαν Χαντ, σε κεντρικό ρόλο τουλάχιστον… Επομένως, είτε αποδειχθεί αληθής η πρόθεσή του είτε όχι, η κυκλοφορία της "Έσχατης Τιμωρίας" σηματοδοτεί ένα άτυπο τέλος εποχής, αφού το σινεμά θα αποχαιρετά τον σπουδαιότερο action hero του 21ου αιώνα. Ωστόσο, τι τον έκανε τόσο εμβληματικό εξαρχής;

Τομ Κρουζ όπως Ντέιβιντ Κόπερφιλντ

Από τη δεκαετία του ’60 και έπειτα, οι περιπέτειες κάθε ύφους γνώρισαν χαρακτηριστική άνθηση. Ειδικά στα ηδονιστικά 80s αποτελούσαν δημοφιλέστατο είδος, ικανοποιώντας την ανάγκη του μαζικού κοινού για ιδρωμένα σώματα, εκρήξεις, καυτό μολύβι και αποστολές που μοιάζουν ατελέσφορες, ώσπου να τις αναλάβει ο κατάλληλος ήρωας. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρώτη "Μυστική Αποστολή" (1996), με τον εμβληματικό Μπράιαν ντε Πάλμα στην καρέκλα του σκηνοθέτη, αναβίωσε μεν τη συνταγή της ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς, αλλά πρόσθεσε εκείνα τα συστατικά που την έκαναν να συντονιστεί άρτια με το πνεύμα της εποχής.

Στο μεταίχμιο του τέλους του 20ού και της αρχής του 21ου αιώνα, η ταινία επένδυσε σε μια χορταστική ισορροπία όπου η παραδοσιακή κατασκοπική πλοκή (ανατροπές, προδοσίες, έρωτες) έσμιξε με τις high-tech απεικονίσεις (εξελιγμένες μεταμφιέσεις, η σκηνή ανθολογίας με τους συναγερμούς λέιζερ) και το λοξό βλέμμα στο κλασικό (το εθιστικό score του Λάλο Σιφρίν). Επρόκειτο, δηλαδή, για ένα απόλυτα μεταμοντέρνο μπλοκμπάστερ, στο οποίο ήρθε και έδεσε ο χαρακτήρας του Χαντ, ενός πράκτορα με τη σαγήνη του Τζέιμς Μποντ, αλλά τη γήινη οικειότητα ενός Τζον ΜακΛέιν. Κερασάκι στην τούρτα, αυτό που έμελλε να αποτελέσει σήμα κατατεθέν του franchise: οι αβανταδόρικες σκηνές δράσης που αψηφούν τη λογική.

Κάθε κεφάλαιο της "Επικίνδυνης Αποστολής" προσφέρει τουλάχιστον μία σεκάνς action ανθολογίας, σε σημείο που συνιστούν βασικό λόγο για να την παρακολουθήσεις στον κινηματογράφο. Με μια δόση υπερβολής, θα τολμούσαμε να πούμε ότι ξεπερνούν ακόμα και τα διακυβεύματα της όποιας πλόκης: ποιος, με το χέρι στην καρδιά, μπορεί να ορκιστεί ότι θυμάται ακριβώς τι έχει γίνει μέχρι τώρα στο franchise; Μεταξύ μας, δεν έχει καν ιδιαίτερη σημασία, κι αυτό οφείλεται στον Κρουζ. Ο ηθοποιός, έχοντας πάρει τελείως πάνω του την ευθύνη, διεκπεραιώνει μόνος όλα τα stunts, προσδίδοντας όχι μόνο αληθοφάνεια στις ταινίες, αλλά και ένα χειροπιαστό νοιάξιμο που σπανίζει στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης.

Έπειτα, οι θεαματικές αυτές σκηνές λειτουργούν διότι μας κάνουν κομμάτι της δράσης. Αν το προσέξετε, σχεδόν πάντα το σκηνοθετικό στήσιμό τους κατασκευάζεται σαν την παρουσίαση ενός μαγικού τρικ. Από εδώ ο πρωταγωνιστής, από εκεί ο εθελοντής-θύμα, από την άλλη το ανυπέρβλητο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί. Στο επίκεντρο ο θαυματοποιός Κρουζ που θολώνει τα όρια ανάμεσα στην αυταπάτη, την αλήθεια και την ψευδαίσθηση, χρησιμοποιώντας κάθε δυνατότητα του σινεμά ως άλλο μαγικό ραβδί.

Έσχατη τιμωρία, ύψιστη δικαίωση

Η όγδοη "Επικίνδυνη Αποστολή" έχει τουλάχιστον δύο στιγμιότυπα που κόβουν την ανάσα και είναι αρκετά για να ξεχαστεί η σκηνοθετική φλυαρία του Κρίστοφερ ΜακΚουόρι, κατά τα άλλα ανθρώπου-κλειδί των τελευταίων ταινιών, ο οποίος εδώ, για κάποιο λόγο, νιώθει την ανάγκη να φτιάξει μια αφήγηση που θαρρείς ότι απευθύνεται σε άτομα με υπερηχητική διάσπαση προσοχής.

Και μάλιστα χωρίς καν να έχει στα χέρια του μια ιδιαίτερα σύνθετη υπόθεση: Ο Χαντ έχει αποστολή να βρει το κλειδί για την καταστροφή της Οντότητας, ενός λογισμικού AI που έχει παρεισφρήσει τα πυραυλικά συστήματα του πλανήτη, φέρνοντας την ανθρωπότητα στο χείλος πυρηνικού ολέθρου και στο ξέσπασμα του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τίποτα ασυνήθιστο, δηλαδή, για τον ήρωα, ο οποίος μάχεται τις δυνάμεις του κακού σε στεριά, ουρανό και θάλασσα χωρίς ανάπαυση. Και βέβαια, δίχως να σταματά να τρέχει, ακόμα και όταν δεν είναι απαραίτητο…