Θα γίνει η ιταλική δραμεντί "Πάντα Υπάρχει το Αύριο" το σουξέ του καλοκαιριού;

Ελλείψει φαινομένου "Barbenheimer", το φετινό κινηματογραφικό καλοκαίρι βρίσκεται ακόμα σε αναζήτηση θερινού σουξέ. Για παράδειγμα, μπορεί να έχει σαρώσει πρόσφατα το άψογο animation "Τα Μυαλά που Κουβαλάς 2", το οποίο έχει ξεπεράσει τις προσδοκίες και πλησιάζει τα 500.000 εισιτήρια, ωστόσο λείπει η ταινία που θα κερδίσει μαζικά το ενήλικο κοινό. Στοίχημα που, ενδεχομένως, βγάλει νικήτρια μια παραγωγή-έκπληξη από την Ιταλία. Ο λόγος για την ασπρόμαυρη δραματική κωμωδία "Πάντα Υπάρχει το Αύριο", που έχει σπάσει τα ταμεία στη γειτονική χώρα, υιοθετώντας μια εμπορική arthouse συνταγή με συστατικά που, όχι σπάνια, αρέσουν ιδιαίτερα στο ελληνικό κοινό.

Αγία νοσταλγία

Το φιλμ τοποθετείται αμέσως μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, περίοδο που βρίσκει την Ιταλία στη θέση του ηττημένου μεν, δίχως το φασίστα Μουσολίνι στην εξουσία δε, προσπαθώντας να ορθοποδήσει. Η φτώχεια καλπάζει, όπως αναπόφευκτα και οι ταξικές ανισότητες που συνυπάρχουν με πολυδιάστατες μορφές καταπίεσης, κυρίως πατριαρχικών χαρακτηριστικών. Στο επίκεντρο αυτού του δίπολου είναι εγκλωβισμένη η Ντέλια, μια γυναίκα με ήρεμη δύναμη που προσπαθεί να μεγαλώσει τα τρία παιδιά της έχοντας ελάχιστα, αλλά και να επιβιώσει του κακοποιητικού συζύγου της. Την ώρα που η μεγαλύτερη κόρη της ετοιμάζεται να αρραβωνιαστεί, η Ντέλια φτάνει στα όριά της και συνειδητοποιεί ότι πρέπει, επιτέλους, να αλλάξει η ζωή της. Η απόφαση της ηρωίδας συντονίζεται με ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές που έρχονταν να σαρώσουν την Ιταλία, ιστορική συνθήκη που εμπνέει την ταινία περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.

Μπροστά και πίσω από την κάμερα στέκεται η Πάολα Κορτελέζι, ηθοποιός και σεναριογράφος αρκετών εμπορικά επιτυχημένων λαϊκών κωμωδιών ("Δε θα Συμπεθεριάσουμε Ποτέ!", "Άντρες Εναντίον Γυναικών"), η οποία ντεμπουτάρει σκηνοθετικά με το "Πάντα Υπάρχει Αύριο". Πλήρως ευθυγραμμισμένη με ό,τι "κάνει γκελ" στο ευρύ κοινό, η δημιουργός ψηλαφεί εδώ δύο συναισθήματα που, ανέκαθεν και εύλογα, συγκινούν τους θεατές: τη νοσταλγία του παρελθόντος, τα μηνύματα ανθρωπιάς και τις αφηγήσεις με χάπι εντ. Εν προκειμένω, η Κορτελέζι αφενός απεικονίζει με γοητευτικό ασπρόμαυρο στιλιζάρισμα μια εποχή όπου "όλα ήταν πιο απλά", αν και αναμφίβολα δύσκολα, αφετέρου θίγει πολιτικές εξελίξεις που άνοιξαν το δρόμο για ένα αισιόδοξο(;) μέλλον. Δεν χρειάζεται να ψάξουμε πολύ για να θυμηθούμε "δικά μας" αντίστοιχα παραδείγματα, αφού ταινίες όπως η "Πολίτικη Κουζίνα" (Τάσος Μπουλμέτης, 2003) και η "Ευτυχία" (Άγγελος Φραντζής, 2019) διατηρούν ακόμα την επίδρασή τους σε όσους τις έχουν δει, μαζί με ρεκόρ εισιτηρίων.

Εποχικός συντονισμός

Ένα ακόμα ατού του φιλμ της Κορτελέζι είναι ο τρόπος με τον οποίο κλείνει το μάτι στην επικαιρότητα. Από τη μία, αφήνει υπαινιγμούς για τις συνέπειες του φασισμού (αυταρχικοί άντρες, διαλυμένοι από μετατραυματικό στρες), σε μια περίοδο που την Ιταλία κυβερνούν ξανά ακροδεξιοί υπό την προεδρία της Τζόρτζια Μελόνι. Από την άλλη, δίχως να παραγνωρίζει τη διαχρονικότητά του, τοποθετεί στο επίκεντρο το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας και της κακοποίησης των γυναικών, ένα νοσηρό φαινόμενο σε έξαρση και στην Ελλάδα. Η Ντέλια εκπροσωπεί τον τύπο γυναίκας που ζούσε σε επιβεβλημένη σιωπή, καταδικασμένη στο ρόλο της νοικοκυράς, η οποία δεν είχε καν ευκαιρίες στη μόρφωση και, άρα, ήταν έρμαιο των διαθέσεων του συζύγου της. Μια ύπαρξη άρρηκτα συνδεδεμένη με την ενοχή, την οποία η Κορτελέζι προσεγγίζει προσβλέποντας σε μια αργοπορημένη χειραφέτηση.

Επιρροές από τους καλύτερους

Το γεγονός ότι το "Πάντα Υπάρχει Αύριο" τοποθετείται στα μέσα της δεκαετίας του ’40, προσφέρει την ιδανική ευκαιρία στη σκηνοθέτρια να εμπνευστεί αισθητικά από το κινηματογραφικό ρεύμα του ιταλικού νεορεαλισμού που γεννήθηκε τότε. Πρόκειται για την τάση που απαθανάτισε την αλήθεια της εργατικής τάξης και χάρισε αριστουργήματα όπως τα "Κλέφτης Ποδηλάτων" (Βιτόριο Ντε Σίκα, 1948) και "Στρόμπολι" (Ρομπέρτο Ροσελίνι, 1950). Έργα που έχουν ξεκάθαρα επηρεάσει το ύφος της Κορτελέζι, το οποίο ωστόσο επιφυλάσσει και εκπλήξεις. Χαρακτηριστικά, η ιδέα να σκηνοθετηθούν ως χορευτικά οι σκηνές βίας, μια επιλογή απροσδόκητη και τολμηρή που φιλοδοξεί να αποτυπώσει το αίσθημα αποπροσωποποίησης που συνοδεύει, ενίοτε, τα θύματα κακοποίησης.