Πόσο χρόνος χρειάστηκε για την αποκατάσταση του οπτικοακουστικού υλικού της συναυλίας της Μαρίας Κάλλας στο Παρίσι;
Η ομάδα μου και εγώ δουλέψαμε εντατικά σχεδόν δυο χρόνια στα διαφορετικά στάδια της αποκατάστασης, αλλά αυτό που βάλαμε σε αυτήν την προσπάθεια ήταν το αποτέλεσμα 15 και πλέον ετών έρευνας, ανάπτυξης και πειραματισμού στους τομείς της αποκατάστασης και του επιχρωματισμού.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση αυτού του εγχειρήματος;
Αυτή η ιστορική παράσταση γυρίστηκε πριν από 65 χρόνια για τη μικρή οθόνη. Για την πρώτη ζωντανή μετάδοση από τη γαλλική τηλεόραση, αλλά και τη Eurovision, την οποία παρακολούθησαν 20 με 30 εκατομμύρια τηλεθεατές. Αυτό από μόνο του κουβαλάει μια σειρά από τεχνικά προβλήματα, παρά τη σκληρή δουλειά των υπευθύνων της παραγωγής, των ηχοληπτών και εικονοληπτών, πρωτοπόρων της τεχνολογίας εκείνης της εποχής.
Χρειάστηκαν δυο είδη μεγάλων αποκαταστάσεων για τη συναυλία: το πρώτο και δυσκολότερο αφορούσε θέματα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της συναυλίας το 1958, όπως βρωμιές στην οθόνη και στους φακούς των καμερών ή ζητήματα σωστής εστίασης. Το δεύτερο συνδέεται με τις μπομπίνες των 16mm οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για την ηχογράφηση της συναυλίας. Ενώ είχαμε πρόσβαση στο καλύτερο διαθέσιμο αντίγραφο, το οποίο διατηρήθηκε πολύ καλά όλα αυτά τα χρόνια, υπήρχαν κάποιες φθορές, λεκέδες και γρατσουνιές, οι οποίες έπρεπε να αφαιρεθούν ψηφιακά για να επιτύχουμε την καθαρή εικόνα που επιθυμούσαμε για τη μεγάλη οθόνη.
Όσον αφορά τον επιχρωματισμό, υπήρχαν άλλες άλλες δυο μεγάλες προκλήσεις: αρχικά το γεγονός ότι ορισμένα από τα αποσπάσματα, ειδικά οι κοντινές λήψεις της Μαρίας Κάλλας, είναι πολύ μεγάλες σε διάρκεια και πρέπει να υπάρχει ανάμεσά τους συνέπεια με το φως και το χρώμα. Παράλληλα, τα αντικείμενα πρέπει να επιχρωματιστούν με ακρίβεια και συνέπεια για να διατηρήσουν την καλύτερη οπτική ψευδαίσθηση, ώστε το κοινό να συνδεθεί συναισθηματικά με τη Μαρία Κάλλας από τα πρώτα λεπτά της ταινίας και να ξεχάσει ότι το αρχικό υλικό ήταν ασπρόμαυρο.
Το δεύτερο έχει να κάνει με το φόρεμά της στο πρώτο μέρος της συναυλίας: Ο σκηνοθέτης Τομ Βολφ βρήκε το αληθινό φόρεμα που φορούσε η Κάλλας εκείνη τη νύχτα, το οποίο ήταν ένα βαθύ κόκκινο μπορντό. Ήταν εκπληκτικό το ότι μπορούσα να δουλέψω με τόσο ακριβή αναφορά. Το θέμα όμως ήταν ότι οι αισθητήρες των ασπρόμαυρων καμερών δεν ερμήνευσαν σωστά το κόκκινο χρώμα (ήταν ένα κοινό πρόβλημα) και έτσι στο γκρι φαινόταν πολύ πιο ανοιχτό από ό,τι θα έπρεπε. Χρειάστηκαν μερικές εβδομάδες μόνο για να καταφέρω να προσαρμόσω αυτό το βαθύ κόκκινο μπορντό στην ασπρόμαυρη εικόνα, γιατί στις πρώτες προσπάθειες το χρώμα φαινόταν πολύ ανοιχτό και ροζ σε σύγκριση με το πρωτότυπο.
Είστε λάτρης της όπερας και της κλασικής μουσικής;
Σπούδασα κλασική μουσική για 15 χρόνια και είμαι τυχερός που ανακάλυψα την όπερα όταν ήμουν παιδί χάρη στους γονείς μου που δεν είχαν μουσική παιδεία, αλλά ήταν μουσικόφιλοι. Νομίζω ότι ο πρώτη όπερα που παρακολούθησα στην πόλη μου ήταν ο "Φάλσταφ" και από τότε δεν σταμάτησα ποτέ να ακούω όπερα και να ανακαλύπτω νέες, σε πόλεις όπως η Βουδαπέστη, το Σίδνεϋ, το Άμστερνταμ..
Ποια είναι η γνώμη σας για τη Μαρία Κάλλας;
Γνώριζα την Κάλλας και μου άρεσε πολύ η φωνή και η υποκριτική της, αλλά πραγματικά κατάλαβα ότι ήταν μοναδική στην ιστορία της όπερας μετά τη συνάντηση και τη συνεργασία μου με τον Τομ Βολφ το 2015, ενώ κάναμε μαζί το "Maria by Callas: Η Μαρία Κάλλας Εξομολογείται". Οκτώ χρόνια μετά εξακολουθεί να με γοητεύει το ταλέντο της και συνεχίζω να ανακαλύπτω νέα στοιχεία κάθε φορά που παρακολουθώ αυτή τη συναυλία ή άλλες ηχογραφήσεις της.
Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Τομ Βολφ;
Δουλεύουμε μαζί χρόνια και είμαστε το ίδιο παθιασμένοι και τελειομανείς. Νομίζω ότι δεν θα μπορούσαμε αλλιώς να πετύχουμε σε ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα. Αλλά το να είσαι τόσο τελειομανής απαιτεί επίσης να βρεις και να πείσεις καλλιτέχνες και τεχνικούς να συνεργαστούν μαζί σου και να καταλάβουν γιατί το κάνουμε αυτό και γιατί δεν μπορεί να γίνει με άλλο τρόπο. Οπότε χρειάζεται να είναι όχι μόνο αποτελεσματικοί, αλλά και ιδιαίτερα υπομονετικοί.
Πώς εκείνος σκηνοθέτησε το αρχικό υλικό;
Ο Τομ ήξερε ήδη πολύ καλά τη συναυλία και πώς να διατηρήσει τα πιο σημαντικά και ζωντανά μέρη για να την κάνει προσιτή στο ευρύτερο κοινό, καθώς θεωρούσε ότι δεν θα έπρεπε να είναι ενδιαφέρουσα μόνο για τους θαυμαστές της όπερας. Και συμφώνησα απόλυτα με αυτήν την ιδέα, γιατί η όπερα πρέπει να συνεχίσει να γοητεύει τις νέες γενιές, παραμένοντας προσιτή. Και νομίζω ότι αυτή η συναυλία είναι μια καλή αφετηρία για αρχάριους να ανακαλύψουν και να κατανοήσουν τη μαγεία της όπερας και επίσης να καταλάβουν ότι δεν είναι τόσο ελιτίστικη τέχνη. Όλοι μπορούν να την απολαύσουν.
Γιατί αποφασίσατε να επιχρωματίσετε τη συναυλία της Κάλλας;
Λοιπόν, όταν πρωτοσυναντηθήκαμε με τον Τομ μας απασχόλησε πολύ αυτός ο προβληματισμός και συζητήσαμε διεξοδικά δουλεύοντας το "Maria by Callas". Ήθελε να χρησιμοποιήσει χρωματισμό πρώτον επειδή γνώριζε ήδη πολύ καλά τη Μαρία Κάλλας και φυσικά όλο το κινηματογραφημένο υλικό που της είχαν τραβήξει τόσο σε ασπρόμαυρο όσο και σε έγχρωμο. Είναι λοιπόν πεπεισμένος πως το χρώμα ταιριάζει καλύτερα με τη φύση και τον χαρακτήρα της. Το δεύτερο ήταν ότι ήθελε να χρησιμοποιήσει το χρώμα για να μπορέσει ένα νέο κοινό να ανακαλύψει την Κάλλας, διαιωνίζοντας έτσι τη μνήμη της.
Σχετικά με τη συναυλία τώρα, ο προβληματισμός μας ήταν παρόμοιος, με κάτι επιπλέον: το γεγονός ότι αυτή η συναυλία ήταν εκείνη την εποχή ένα τεχνολογικό θεμέλιο για τον κόσμο των ζωντανών τηλεοπτικών μεταδόσεων. Και αν ο σκηνοθέτης είχε την τεχνολογία να το κινηματογραφήσει έγχρωμο, δεν θα επέλεγε το ασπρόμαυρο. Με το χρώμα έρχεστε πιο κοντά στο γεγονός και βυθίζεστε στην εμπειρία, οπότε είναι πιο εύκολο να συνδεθείτε συναισθηματικά με την Κάλλας και τους άλλους καλλιτέχνες.
Πιστεύετε λοιπόν ότι οι ασπρόμαυρες εικόνες δεν είναι πια ελκυστικές;
Στην πραγματικότητα η συζήτηση είναι πολύ διαφορετική αν μιλάτε για ασπρόμαυρες ταινίες μυθοπλασίας που είναι καθαρά καλλιτεχνικές δημιουργίες ή για ιστορικά πλάνα και έντυπο υλικό που δημιουργήθηκαν για να τεκμηριώσουν το παρόν εκείνης της εποχής. Προσωπικά επέλεξα να μην χρωματίζω ταινίες μυθοπλασίας, αλλά τα ιστορικά τεκμήρια εμφανίζονται πολύ πιο ενδιαφέροντα όταν είναι έγχρωμα, με όλες τις λεπτομέρειες και το βάθος που μπορούμε να φέρουμε με τις εκτεταμένες ιστορικές έρευνες και τις πρωτοποριακές τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε. Δεν θα μπορούσα άλλωστε να είμαι τόσο διακριτικός με τους χρωματισμούς μου, αν δεν ήμουν ο ίδιος λάτρης του ασπρόμαυρου. Τόσο το ασπρόμαυρο όσο και το έγχρωμο είναι υπέροχα και θα συνυπάρχουν για πάντα.
