«Οπενχάιμερ»
Ο υποψήφιος για Όσκαρ σεναριογράφος - σκηνοθέτης Κρίστοφερ Νόλαν επιστρέφει τρία χρόνια μετά το "Tenet" γράφοντας και σκηνοθετώντας την σπουδαιότερη - ίσως - ταινία της μέχρι τώρα καριέρας του, το "Οπενχάιμερ" που βγαίνει στις αίθουσες στις 24/8. Δοκιμάζοντας διαρκώς τα όρια της κινηματογραφικής αφήγησης για να πει επικές ιστορίες για αμφιλεγόμενους ήρωες και παράτολμα σχέδια που εξετάζουν το αναπόφευκτο, την ηθική και την ύβρη φιλόδοξων εγχειρημάτων, έχει παρασύρει το κοινό στα βάθη των ονείρων με την παράδοξη ιστορία καταδίωξης του "Inception", μας έχει στείλει σε ένα παραισθησιογόνο ταξίδι στα άκρα του σύμπαντος με το "Interstellar", μας έχει αιχμαλωτίσει με τις πολεμικές εμπειρίες της "Δουνκέρκης" και μας έχει παρασύρει σε παραισθησιογόνα ταξίδια στον χρόνο στο μεταφυσικό θρίλερ επιστημονικής φαντασίας, "Tenet".
Τώρα ο Νόλαν επιχειρεί να εισχωρήσει στην ψυχή ενός μοναδικού μυαλού, αυτό του ευφυέστατου επιστήμονα πίσω από την εφεύρεση που άλλαξε την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό μας, παρόλο που η ύπαρξή της και μόνο αρκεί για να απειλήσει το μέλλον μας. Με σενάριο βασισμένο στο βραβευμένο με Πούλιτζερ βιβλίο "Ο θρίαμβος και η τραγωδία του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ" των Κάι Μπερντ και Μάρτιν Τζ. Σέργουιν, αφηγείται τη ζωή και την κληρονομιά του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, του πατέρα της ατομικής βόμβας. Πρόκειται για ένα επικό θρίλερ για την αγωνιώδη και παράδοξη ιστορία ενός αινιγματικού άντρα που έπρεπε να ρισκάρει να καταστρέψει τον κόσμο προκειμένου να τον σώσει. Οπως λέει και ο ίδιος: "Ήθελα να μεταφέρω το κοινό στο μυαλό και την εμπειρία ενός ανθρώπου ο οποίος βρέθηκε στο κέντρο της μεγαλύτερης αλλαγής στην ιστορία. Είτε μας αρέσει είτε όχι, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο που έζησε ποτέ. Δημιούργησε τον κόσμο στον οποίο ζούμε και πρέπει να δούμε την ιστορία του για να τον πιστέψουμε".
Αυτή τη σπουδαία προσωπικότητα ενσαρκώνει ο Κίλιαν Μέρφι, ένας ηθοποιός με εξαιρετικές ερμηνείες στο βιογραφικό του αλλά ευρέως γνωστός για τον ρόλο του Τόμι Σέλμπι στην επιτυχημένη σειρά "Peaky Blinders", με τον οποίο ο Νόλαν έχει συνεργαστεί άλλες πέντε φορές (τριλογία του "Σκοτεινού Ιππότη", "Inception", "Δουνκέρκη"). "Έχω υπάρξει πολύ τυχερός που συνεργάστηκα με αξιόλογους ηθοποιούς νωρίς στην καριέρα τους και ο Κίλιαν είναι ένας από αυτούς. Την πρώτη φορά ήταν καινούριος στον χώρο, αλλά ήταν ξεκάθαρο ότι είχε εκπληκτικό ταλέντο. Ήταν υπέροχο που τον κάλεσα και του είπα ότι θα υποδυθεί ένα χαρακτήρα που θα τον βοηθήσει να αξιοποιήσει κάθε πτυχή του ταλέντου του και θα τον προκαλέσει με πρωτόγνωρους τρόπους" λέει ο Νόλαν για τον αγαπημένο πρωταγωνιστή του, ενώ ο Μέρφι δηλώνει ευγνώμων γι'αυτή την ευκαιρία λέγοντας πως ήταν δύσκολο να ξετυλλίξουν το ηθικό ταξίδι του Οπενχάιμερ από το Πρόγραμμα Μανχάταν μέχρι και μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Στο πλευρό του η Έμιλι Μπλαντ, υποδύεται τη βιολόγο και βοτανολόγο Κάθριν "Κίτι" Οπενχάιμερ που είχε παντρευτεί τρεις φορές πριν γνωρίσει το διασημο επιστήμονα σε ένα πάρτι στο Σαν Φρανσίσκο, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά. Μια γυναίκα που απέρριπτε τις κοινωνικές συμβάσεις και πάλεψε με την απογοήτευση της μητρότητας, με τη μοναξιά και τον εθισμό. Επιστήμονας η ίδια, πρόκειται για ένα παράδειγμα λαμπρού μυαλού που έμεινε στην αφάνεια, πίστευε όμως τον άντρα της, τον θαύμαζε και τον υποστήριζε. Τους πλαισιώνει ένα σύνολο καταξιωμένων ηθοποιών όπως Ματ Ντέιμον (Λέσλι Γκρόουβς Τζούνιορ), Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ (Λούις Στράους), Φλόρενς Πιου (Τζιν Τάτλοκ), Κένεθ Μπράνα (ΝιλςΜπορ) κ.α.
Η δημιουργία του "Οπενχάιμερ"
Η κατασκευή της ατομικής βόμβας ήταν ένας θρίαμβος της ανθρώπινης εφευρετικότητας, αλλά πυροδότησε μία κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών με καταστροφικές επιπτώσεις σε όλο τον κόσμο και έναν πρωτόγνωρο υπαρξιακό φόβο. Η επιθυμία του Νόλαν να κάνει την ταινία γεννήθηκε από τον προβληματισμό των επιστημόνων στο Πρόγραμμα Μανχάταν. "Το διάστημα μέχρι την πυρηνική δοκιμή Τρίνιτι, ο Οπενχάιμερ και η ομάδα του αντιμετώπιζαν τη μικρή πιθανότητα ότι πατώντας το κουμπί και πυροδοτώντας την πρώτη βόμβα, μπορεί να κατέστρεφαν ολόκληρο τον πλανήτη" εξηγεί ο Νόλαν. "Δεν υπήρχε μαθηματική ή θεωρητική βάση που απέκλειε αυτή την πιθανότητα, όσο μικρή κι αν ήταν. Κι όμως πάτησαν το κουμπί. Είναι μία εκπληκτική στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία. Ήθελα να στείλω το κοινό σε αυτό το δωμάτιο, εκεί που πατήθηκε το κουμπί. Είναι η πιο απίστευτη στιγμή, αν το σκεφτείς. Το ρίσκο που είχε". Στόχος είναι το κοινό να κρίνει τα γεγονότα μέσα από τα μάτια των χαρακτήρων κάνοντας ένα συναισθηματικό ταξίδι σε μια ιστορία γεμάτη παράδοξα και ηθικά διλλήματα, όπου ένας άνθρωπος έμπλεξε σε μία συναρπαστική και καταστροφική αλληλουχία γεγονότων, για τους σωστούς όμως λόγους. Η ιστορία του Οπενχάιμερ στα χρόνια που ακολούθησαν το Πρόγραμμα Μανχάταν δίνει την οπτική στο έργο του και στην κληρονομιά του ενώ εξετάζει τα κίνητρα και τις προσωπικότητες που επηρέασαν τη ζωή του. Ο Νόλαν αποφάσισε ότι οι σκηνές που εκτυλίσσονται μέσα από την οπτική του Οπενχάιμερ θα είναι έγχρωμες με περιστασιακές σουρεαλιστικές εικόνες που συμβολίζουν τον εσωτερικό του κόσμο, ενώ οι σκηνές που επικεντρώνονται στον στρατιωτικό Λιούις Στράους (Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ) είναι ασπρόμαυρες. Εντύπωση μας κάνει όμως και η απόφαση του σκηνοθέτη να γράψει το σενάριο σε πρώτο πρόσωπο. Ηθελε η ιστορία να γίνει πιο προσωπική και να εκτυλλίσεται μέσα από τα μάτια του ίδιου του Οπενχάιμερ. Η παραγωγός Εμα Τόμας εξηγεί πως "το σενάριο της ταινίας εκφράζει το ενδιαφέρον του Νόλαν για την υποκειμενικότητα και την αντικειμενικότητα, για τις ιστορίες που ξετυλίγονται από διαφορές οπτικές [...] Είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος να περιγράψει την εσωτερική κατάσταση ενός χαρακτήρα. Ήταν από τα καλύτερα σενάρια που έχω διαβάσει ποτέ".
Οσον αφορά τα γυρίσματα, έπρεπε να παρθούν καθοριστικές αποφάσεις για να βγεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η αρχική πρόθεση του Νόλαν ήταν να να κάνει γύρισμα στο Λος Άλαμος, όπου διατηρούνται ακόμα μερικά κτίρια του Προγράμματος Μανχάταν, αλλά η σημερινή τοποθεσία δεν ταιριάζει με το Λος Άλαμος εκείνης της περιόδου, αφού έχει πια μοντέρνα κτίρια τα οποία θα έπρεπε να αφαιρεθούν ψηφιακά. Ετσι, η σκηνογράφος Ρουθ Ντι Γιανγκ δημιούργησε μια αναπαράσταση του Λος Αλαμος σε ενα τρισδιάστατο μοντέλο - μινιατούρα, αλλά ήταν πρακτικά αδύνατον να φτιάξουν μια ρέπλικα σε πραγματική κλίμακα. Εν τέλει χτίστηκαν προσόψεις των κτιρίων στο Ghost Ranch στο Νέο Μεξικό και τα εσωτερικά πλάνα τα γύρισαν στο πραγματικό Λος Άλαμος, κάτι το οποίο έδωσε άλλη ενέργεια στο καστ, αφού επέτρεψε στον Κίλιαν Μέρφι και την Έμιλι Μπλαντ να κάνουν γύρισμα στο σπίτι όπου ζούσε η οικογένεια Οπενχάιμερ. "Ο Κρις αποζητά την αυθεντικότητα είτε με γυρίσματα στα πραγματικά μέρη όπου ζούσαν οι άνθρωποι του Προγράμματος Μανχάταν είτε χτίζοντας κτίρια από το μηδέν. Του αρέσουν οι ταινίες που μοιάζουν χειροποίητες, όχι φτιαγμένες σε ένα στούντιο ή ψηφιακά." λέει ο παραγωγός Τσαρλς Ρόβεν. Για την αναβίωση του Πεδίου Δοκιμών White Sands ο Νόλαν κατασκεύασε στο Νέο Μεξικό τη δική του εκδοχή - συμπεριλαμβανομένου ενός ατσάλινου πύργου ύψους 30 μέτρων - και του απομακρυσμένου οχηρού - καταφύγιου όπου ο Οπενχάιμερ παρακολουθούσε την πυροδότηση. Τα γυρίσματα δε μπορούσαν να πραγματοποιηθούν στο Πεδίο Πυρηνικών Δοκιμών Τρίνιτι διότι η τοποθεσία παραμένει μία ενεργή στρατιωτική βάση και η παραγωγή δεν μπορούσε να μένει αδρανής για 6 με 8 ώρες κάθε μέρα, όσο ο στρατός έκανε τις δικές του δοκιμές.
Η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση για τον Κρίστοφερ Νόλαν ήταν η ίδια η πυρηνική δοκιμή Τρίνιτι. Σε αντίθεση με τις φήμες που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο, ο Νόλαν δεν πυροδότησε κάποια πραγματική ατομική βόμβα στο Νέο Μεξικό για να κινηματογραφήσει το ατομικό μανιτάρι της εμβληματικής πυρηνικής δοκιμής. Αντ΄αυτού, ο σκηνοθέτης και ο διευθυντής φωτογραφίας Χόιτ Βαν Χοϊτέμα συνεργάστηκαν με τους επικεφαλής των ειδικών εφέ Σκοτ Φίσερ και τον Άντριου Τζάκσον για να αναπαραστήσουν τη δική τους εκδοχή της ατομικής έκρηξης. Υπήρχε μόνο ένας περιορισμός: συνεπής στην αισθητική που προτιμά τα πρακτικά εφέ, ο Νόλαν τους είπε ότι δεν επιτρέπονταν τα ψηφιακά εφέ γιατί "δεν θα έδιναν την αίσθηση της απειλής που βλέπουμε στο υπάρχον υλικό. Το υλικό αυτό έχει κάτι το ανατριχιαστικό.
Οπότε ήταν μία πρόκληση να βρούμε τις αναλογικές μεθόδους που θα εξέφραζαν αυτή την απειλή, το δέος και την τρομαχτική ομορφιά της δοκιμής Τρίνιτι" εξηγεί ο ίδιος. Βέβαια το πώς τελικά αναπαραστάθηκε η ατομική έκρηξη για τις ανάγκες της ταινίας παραμένει επτασφράγιστο μυστικό. Με αυτά τα μέσα δημιουργήθηκε μία απίθανη βιβλιοθήκη από προσωπικές, τρομαχτικές και όμορφες εικόνες που αντιπροσωπεύουν τη διαδικασία σκέψης ενός ανθρώπου που βλέπει την ύλη και την εκπληκτική δόνηση της ενέργειας που υπάρχει σε όλα τα πράγματα και εξετάζει το πώς μπορεί να εξαπολυθεί και τι μπορεί να επιφέρει. Μια ιστορία ενός ιδιοφυούς άντρα που άλλαξε τον κόσμο, παίρνοντας ένα τεράστιο ρίσκο στην προσπάθειά του να τον σώσει.
