Η Μαριάμ Τουζανί μιλάει για το τολμηρό "Μπλε Καφτάνι"

Από το Φεστιβάλ Καννών, όπου απέσπασε το βραβείο κριτικών, ως τη βραχεία λίστα των διεθνών Όσκαρ, το μαροκινό «Μπλε Καφτάνι» αναδείχτηκε μια από τις σινεφίλ εκπλήξεις της χρονιάς. Η σκηνοθέτριά του μας περιγράφει τη συναρπαστική αυτή διαδρομή.

To mple caftani3

Συναντήσαμε τη Μαριάμ Τουζανί "εντός έδρας", στο φεστιβάλ του Μαρακές, όπου το "Μπλε Καφτάνι" απέσπασε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής. Είχαν προηγηθεί οι διακρίσεις της ταινίας της στις Κάννες (βραβείο κριτικών), το Σικάγο (σκηνοθεσίας) και πρόσφατα στην Αθήνα (κριτικών και κοινού), ενώ λίγο αργότερα θα έμπαινε και στη βραχεία λίστα των διεθνών Όσκαρ, εκπροσωπώντας το Μαρόκο. Μια τολμηρή επιλογή για τα αυστηρά ήθη της βορειοαφρικανικής χώρας, μιας και η ταινία πραγματεύεται κομψά, αλλά ευθέως, τα θέματα της πατριαρχικής κοινωνικής καταπίεσης και της ομοφυλοφιλίας.

Mariam Touzani1
Η σκηνοθέτιδα Μαριάμ Τουζανί

Πόσο δύσκολο είναι τελικά να γυριστεί μια τέτοια ταινία στο σημερινό Μαρόκο;
Όχι πολύ εύκολο είναι η αλήθεια, μιας και αγγίζει ευαίσθητα θέματα. Η ομοφυλοφιλία είναι παράνομη και άνθρωποι φυλακίζονται γι’ αυτό. Αλλά δεν ήθελα να σκεφτώ εκ προοιμίου τις δυσκολίες. Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να αλλάξουν και ιστορίες οι οποίες είναι ανάγκη να ειπωθούν.
Σας βοήθησε ότι η ταινία είναι γαλλική συμπαραγωγή;
Οικονομικά ναι, αλλά όχι στο να βάλουμε μπροστά το σχέδιο, το οποίο μας το εξασφάλισε το Μαρόκο. Μια ανεξάρτητη επιτροπή αποφασίζει για τις ενισχύσεις στην παραγωγή και εκεί υπήρξαν άνθρωποι οι οποίοι υποστήριξαν την ταινία. Το ίδιο έγινε και στις οσκαρικές υποψηφιότητες, κάτι το οποίο δείχνει πως υπάρχει διάθεση για εκσυγχρονισμό ιδεών και αντιλήψεων.
Για τους περισσότερους από εμάς τους Δυτικούς, οι ισλαμικές δημοκρατίες μοιάζουν με αναχρονιστικές, καταπιεστικές κοινωνίες, των οποίων την πολυπλοκότητα δυσκολευόμαστε, έως και αρνούμαστε, να αναγνωρίσουμε.
Το Μαρόκο είναι πράγματι μια χώρα γεμάτη αντιθέσεις. Επικρατεί ανοιχτό πνεύμα σε πολλά ζητήματα και μια οπισθοδρομική άποψη σε πολλά άλλα. Οι αντιφάσεις πάνε χέρι χέρι, αλλά τον τελευταίο καιρό κάτι μοιάζει να αλλάζει προς το καλύτερο. Σε άλλες χώρες, όπως η Πολωνία ή η Αμερική, έχουμε πισωγυρίσματα. Εκεί δόθηκαν μάχες, κερδήθηκαν και τώρα φαίνεται πως έρχεται μια κομφορμιστική αντεπίθεση. Εδώ υπάρχουν πολλές μάχες που πρέπει να δοθούν, όπως αυτές για τα δικαιώματα των γυναικών και των ομοφυλοφίλων. Αλλά και μόνο που βλέπεις πια, έστω και δειλά, να αρχίζει να αναφέρεται το θέμα και η λέξη γκέι σε κάποια έντυπα, είναι ένα πρώτο βήμα.
Έχει πολύ ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεστε στην ταινία το θέμα των "παλιών ιδεών". Έχουμε μια κοινωνία που από τη μια αρνείται να προχωρήσει κι από την άλλη δεν σέβεται την πολιτιστική της παράδοση.
Ο Χαλίλ βρίσκεται παγιδευμένος μεταξύ αυτών των Συμπληγάδων. Δεν μπορεί να εκφράσει τις σεξουαλικές επιθυμίες του και ταυτόχρονα οι πελάτες δεν εκτιμούν την περίτεχνη δουλειά που κάνει ράβοντας τα καφτάνια. Είναι αιχμάλωτος και της κοινωνικής πραγματικότητας και της παράδοσης, την οποία θέλει να συντηρήσει. Αυτή την αντίφαση ήθελα να υπογραμμίσω μέσα από το χαρακτήρα του, γιατί πιστεύω κι εγώ πως υπάρχουν πράγματα στην παράδοσή μας, τα οποία οφείλουμε να προστατεύσουμε, και άλλα που πρέπει να αμφισβητήσουμε και πιθανόν να αφήσουμε πλέον πίσω μας. Είναι ένα παγκόσμιο ερώτημα που έχει να κάνει με την ταυτότητά μας, τη γλώσσας μας…

To mple caftani


Περνώντας από το σενάριο στη σκηνοθεσία, έχετε χορογραφήσει με αρμονική χάρη τις κινήσεις των χαρακτήρων στους κλειστούς χώρους και προτιμάτε να κρατάτε την κάμερα κοντά στα πρόσωπά τους. Να αναζητάτε το βλέμμα τους…
Το κύριο μέλημά μου ήταν να εισχωρήσω στα συναισθήματα και τις σκέψεις τους. Να κάνω τα προβλήματά τους αληθινά και όχι προσχήματα για διδακτικά κηρύγματα. Όταν οι ήρωες βγαίνουν έξω από το σπίτι ή το μαγαζί, η πολιτικοκοινωνική ματιά είναι καθαρή, αλλά το πρώτιστο είναι το προσωπικό δράμα. Η εσωτερική πάλη τους. Κι ήθελα όλα αυτά να εκφραστούν μέσα από τις εικόνες κι όχι από ένα διάλογο ή έναν εξομολογητικό μονόλογο. Γι’ αυτό μου αρέσει να δίνω σημασία στις λεπτομέρειες, στα βλέμματα, στις σιωπές, στον τρόπο με τον οποίο φινίρεται το καφτάνι… Δείχνει το πόσο σημασία έχει για τον Χαλίλ όλη αυτή η διαδικασία.
Οπότε όταν γράφετε ένα σενάριο ξεκινάτε από τους χαρακτήρες;
Ξεκινάω από συναισθήματα και μετά προχωράω στους χαρακτήρες. Στο τέλος έρχεται η πλοκή, η ανάπτυξη της οποίας είναι το πιο συναρπαστικό κομμάτι. Διότι μπορεί να συλλάβεις στη φαντασία σου και να περιγράψεις πολύ εύστοχα στο χαρτί κάποιους ανθρώπους, πώς θα μπορέσεις όμως να τους δώσεις κινηματογραφική υπόσταση; Είμαι λάτρης της λογοτεχνίας, η οποία είναι και η κύρια πηγή έμπνευσής μου. Το να μετατρέψω λοιπόν μια λογοτεχνική ιδέα σε κινηματογραφική είναι για μένα η σπουδαιότερη πρόκληση. Κι αυτό μπορείς να το κάνεις μόνο μέσα από την πλοκή και τη σκηνοθεσία. Τη δράση, όχι τα λόγια, και τις εικόνες.

Διαβάστε ακόμα

Τελευταία άρθρα Σινεμά

Η Νοεμί Μερλάν βγαίνει "στο μπαλκόνι" για τα γυναικεία δικαιώματα

Η διάσημη Γαλλίδα ηθοποιός σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στις "Μπαλκονάτες", μια εκκεντρική και ανατρεπτική μαύρη κωμωδία πάνω στο αντρικό βλέμμα και τη σύγχρονη γυναικεία εικόνα.

ΓΡΑΦΕΙ: ΧΡΗΣΤΟς ΜΗΤΣΗς
11/07/2025

Οι καλύτερες ταινίες που παίζουν τώρα τα σινεμά (10-16/7)

Μια λίστα με τις ιδανικότερες προτάσεις για κινηματογραφική έξοδο αυτήν την εβδομάδα.

10 ταινίες που μυρίζουν καλοκαίρι

Οι ταινίες που θα μας κρατήσουν συντροφιά τις μέρες που η Αθήνα θα "βράζει".

To "The birthday party" με τον Γουίλεμ Νταφόε θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στο Λοκάρνο

Από τον σκηνοθέτη του "Παράθυρο στη Θάλασσα", Μιγκέλ Άνχελ Χιμένεθ, η νέα παραγωγή που γυρίστηκε στην Ελλάδα κι έχει ελληνική παρουσία σε σενάριο και καστ κάνει ποδαρικό στο φεστιβάλ της Ελβετίας.

Λένε πως αυτή θα είναι μια από τις πιο τρομακτικές ταινίες του καλοκαιριού

Όσα χρειάζεται να ξέρεις για "The Home", που έρχεται στους κινηματογράφους στις 14 Αυγούστου.

Όλες οι παλαιότερες ταινίες που επιστρέφουν στους κινηματογράφους από τις 10 Ιουλίου

Άλφρεντ Χίτσκοκ και... Σαλβαδόρ Νταλί, μια ταινία τρόμου του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν και ένα βωβό αριστούργημα δίνουν ραντεβού στα σινεμά από τις 10 Ιουλίου.

Όλες οι κριτικές των νέων ταινιών της εβδομάδας

Η άποψη του "α" για τις πρεμιέρες που παίζονται στους κινηματογράφους από τις 10 Ιουλίου.