Η τελευταία ταινία του Αϊζενστάιν είναι μια ακόμα προπαγανδιστική παραγγελία, με σκοπό την ταύτιση του Ιωσήφ Στάλιν με τον Τσάρο Ιβάν τον IV (1530-1584), ο οποίος επέκτεινε την κυριαρχία της Μόσχας επί των ρωσικών εδαφών και εξόντωσε βίαια τους βογιάρους (ευγενείς) που λυμαίνονταν την κατά τόπους εξουσία. Ο σκηνοθέτης, όμως, κατάφερε να ξεφύγει ακόμα μια φορά από τα στερεότυπα του βιογραφικού έπους και να υπογράψει ένα πολυδιάστατο οπτικοακουστικό ποίημα στο οποίο ενσωματώνει αρμονικά όλες τις εκφραστικές κινηματογραφικές δυνατότητες, από το διαλεκτικό μοντάζ ως την εικαστική πλαστικότητα του κάθε κάδρου. Υπόδειγμα σκηνοθετικής σύνθεσης, ο γυρισμένος σε δυο μέρη - από το ημιτελές τρίτο σώζονται ελάχιστες έγχρωμες σκηνές - "Ιβάν" εκμεταλλεύεται κάθε οπτική και ηχητική λεπτομέρεια, κάνοντας ταυτόχρονα ένα πικρό σχόλιο πάνω στη γοητεία και το τίμημα της εξουσίας (η μοναξιά από την αναπόφευκτη κατάχρησή της). Έτσι, ενώ το πρώτο μέρος αφηγείται την ηρωική "ανάβασή" του στο θρόνο, το δεύτερο (απαγορευμένο για μια δεκαετία) περιγράφει την απομόνωσή του, τις υπαρξιακές ανησυχίες και πολιτικές αμφιβολίες του ως ένα εσωτερικό κι απομυθοποιητικό δράμα.
Α/Μ. Σ. Ένωση. 1944-46. Διάρκεια: 192΄. Διανομή: NEW STAR
Περισσότερες πληροφορίες
Ιβάν ο Τρομερός
Ο Ιβάν ο IV, μέγας δούκας της Μοσχοβίας, στέφεται τσάρος το 1547, παρά τις πολιτικές ίντριγκες των βογιάρων και της θείας του Ευφροσύνης. Επεκτείνει την κυριαρχία της Μόσχας επί των ρωσικών εδαφών, συντρίβει τις εναντίον του συνωμοσίες και κυβερνά με τη σκληρότητα που του χάρισε το προσωνύμιο «Τρομερός».
