Τα τελευταία χρόνια οι κριτικοί συνηθίζουμε, εύλογα, να γκρινιάζουμε για την απουσία πρωτότυπων ιδεών στο σινεμά ευρείας κατανάλωσης. Με τα υπερηρωικά στούντιο να έχουν κυριαρχήσει κατά κράτος στο παγκόσμιο box office, αλλά και το Χόλιγουντ να αφιερώνεται σε παραγωγές που ανακυκλώνουν είτε τον εαυτό του (ριμέικ, reboots κ.λπ.) είτε ποικιλοτρόπως την ποπ κουλτούρα, η ανάδειξη καινοτόμων κινηματογραφικών προτάσεων έφθινε. Ελάχιστες οι φωτεινές εξαιρέσεις που συνδύαζαν καλλιτεχνικό και εμπορικό γκελ, όπως για παράδειγμα εκείνη του Τζόρνταν Πιλ ("Τρέξε!"). Ένας σκηνοθέτης, όμως, δεν φέρνει την άνοιξη… Έτσι, όταν έγινε γνωστό πως ο Ρόμπερτ Έγκερς, ένας δημιουργός με αποδεδειγμένα ρηξικέλευθη ματιά, αποκτούσε πρόσβαση σε έναν προϋπολογισμό της τάξεως των 70-90 εκατομμυρίων δολαρίων για την υλοποίηση του "Ανθρώπου απ' τον Βορρά", η προσμονή των απανταχού σινεφίλ χτύπησε κόκκινο.
Arthouse ιστορία
Από το σπάνιας ατμόσφαιρας ντεμπούτο του "Witch" (2015) έως τον πυρετώδη "Φάρο" (2019) και φυσικά τον "Άνθρωπο…", αγαπημένο υλικό του Έγκερς είναι το παρελθόν, το οποίο στα χέρια του απεικονίζεται με τη μορφή arthouse κομψοτεχνήματος. Από τον 17ο και τον 19ο αιώνα, όπου τοποθετούνταν, αντίστοιχα, τα δύο προηγούμενα φιλμ του Αμερικανού σκηνοθέτη, μεταφερόμαστε τώρα στον 9ο και την εποχή της ακμής των Βίκινγκ. Ο βασιλιάς Άρβαντιλ (Ίθαν Χοκ) επιστρέφει από πολεμικές επιδρομές στο πλάι της βασίλισσάς του (Νικόλ Κίντμαν) και ορίζει διάδοχό του τον πρίγκιπα Άμλεθ (Όσκαρ Νόβακ σε μικρή ηλικία, Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ ως ενήλικος). Στο μεταξύ, όμως, ο μέχρι πρότινος πιστός στρατιώτης Φιόλνιρ (Κλες Μπανγκ) δολοφονεί τον Άρβαντιλ και απάγει τη βασίλισσα και μητέρα του Άμλεθ. Ο νεαρός ορκίζεται, τότε, οργισμένη εκδίκηση.
Χάρη στην απλότητά της, η αρχετυπική πλοκή που κατασκευάζει ο Έγκερς επιτρέπει να στηθεί γύρω της ένας επιβλητικός σε διαστάσεις και λεπτοδουλεμένος καλλιτεχνικά κόσμος, ο οποίος σμιλεύτηκε με τρομερή ακρίβεια. Στο πλευρό του ο σκηνοθέτης είχε μια ομάδα από ιστορικούς συμβούλους, αρχαιολόγους και μελετητές της σκανδιναβικής μυθολογίας ώστε να αποφευχθούν τυχόν λάθη στις αναπαραστάσεις, είτε αυτές αφορούσαν κοστούμια είτε τελετουργικά. Αυτό σημαίνει, συνεπώς, πως και οι ίδιοι οι κινηματογραφικοί Βίκινγκς όφειλαν να συμφωνούν με την αιμοβόρα φήμη που τους ακολουθεί διαχρονικά.
Επικό όπως το μέταλ
Δεν υπάρχει κάδρο στον "Άνθρωπο…", από την επική βροχερή αρχή έως το πυρακτωμένο τέλος, το οποίο να μην προκαλεί τις αισθήσεις. Κάθε σπιθαμή της ταινίας δικαιολογεί τόσο τον προϋπολογισμό της όσο και την αποφασιστικότητα του Έγκερς να παραδώσει ένα έργο που διαπερνά την οθόνη. Υπάρχουν σκηνές μάχης που μοιάζουν βγαλμένες από δίσκους των Bathory ("Hammerheart") ή των Manowar ("Sign of the Hammer"), βουτηγμένες στο αίμα και στη μυρωδιά μετάλλου, συναισθηματικά φορτισμένες από το ασίγαστο μίσος του Άμλεθ. Ο Σκάρσγκαρντ κινηματογραφείται σαν ημίθεος κι η αλήθεια είναι πως η μορφή του κατακλύζει τη μεγάλη οθόνη. Πλάι, όμως, στην αποθέωση του ανδρισμού του, αναπτύσσονται στο φιλμ εκδοχές του υπερφυσικού, από εκείνες που δίνουν τον τόνο στο σινεμά του Έγκερς.
Χαρακτηριστικότερη όλων η μάγισσα που ενσαρκώνει η Μπιορκ, στον πρώτο κινηματογραφικό ρόλο της εδώ και 22 χρόνια (από το "Χορεύοντας στο Σκοτάδι"). Ένα ανατριχιαστικό στοιχειό, μια ιέρεια που προφητεύει τη μοίρα του Άμλεθ, η οποία ξεπηδά σε μια σκηνή ανθολογίας – βγαλμένη θαρρείς από αρχέγονο μύθο. Η μαγεία, στις διάφορες εκφάνσεις της, ελκύει από τις εποχές του "Witch" τον Έγκερς, ο οποίος επιλέγει την τότε πρωταγωνίστριά του Άνια Τέιλορ-Τζόι σε έναν αντίστοιχο "ξορκισμένο" ρόλο, ο οποίος κρύβει εκπλήξεις.
Με τον προδότη
Κανένας, ωστόσο, δεν αγγίζει τις περιπλοκότητες που συγκεντρώνει ο χαρακτήρας της Κίντμαν. Η μητέρα-βασίλισσα αποκρύπτει τις αληθινές προθέσεις της σε μια μαεστρικά τοποθετημένη στιγμή της αφήγησης, αλλάζοντας ριζικά τις ισορροπίες μεταξύ των πρωταγωνιστών. Ο χειρισμός του χαρακτήρα της, βέβαια, θα μπορούσε να είναι καλύτερος από τον Έγκερς. Διότι με τις εν λόγω αποκαλύψεις "γκριζάρει" μεν τον ηθικό κώδικα τόσο της ίδιας της ηρωίδας όσο και του Άμλεθ, αλλά εμβαθύνει ελάχιστα σε αυτόν. Παράλληλα, φωτίζονται οι αντιφάσεις που τροφοδοτούν την προδοσία του Φιόλνιρ. Σε αυτές, μάλιστα, συγκεντρώνεται όλη η ουσία της ταινίας, για την οποία θα συζητάμε για πολύ καιρό ακόμα.
Περισσότερες πληροφορίες
Ο Άνθρωπος απ' τον Βορρά
Ο νεαρός Βίκινγκ πρίγκιπας Άμλεθ γίνεται μάρτυρας της δολοφονίας του βασιλιά πατέρα του από τον μέχρι πρότινος έμπιστο φίλο του Φιόλνιρ, ο οποίος παράλληλα απάγει τη βασίλισσα μητέρα του. Εκείνη τη στιγμή ορκίζεται να πάρει εκδίκηση με κάθε κόστος.
