Το 2013 ο Μιχάλης Κωνσταντάτος συστήθηκε με κρότο στο ελληνικό σινεφίλ κοινό, υπογράφοντας το αιχμηρό πολιτικά ντεμπούτο «Luton». Επτά χρόνια αργότερα επιστρέφει με ένα εξίσου κριτικό κοινωνικά φιλμ, το οποίο όμως κυκλοφορεί σε ένα εντελώς καινούριο τοπίο. Τα «Μικρά Όμορφα Άλογα» προβάλλονται μέσω του viva.gr στηρίζοντας παράλληλα δύο αθηναϊκές κινηματογραφικές αίθουσες, που όπως όλες παραμένουν εδώ και πολλούς μήνες κλειστές (αναλυτικές οδηγίες για τη θέαση της ταινίας θα βρείτε εδώ: https://www.viva.gr/tickets/cinema/streaming/mikra-omorfa-aloga-danaos/ & https://www.viva.gr/tickets/cinema/streaming/mikra-omorfa-aloga-elli/).
Η υπόθεση αφορά ένα παντρεμένο ζευγάρι (Γιώτα Αργυροπούλου, Δημήτρης Λάλος), το οποίο μετά από μία απότομη αλλαγή στη ζωή του, ζει μαζί με το μικρό τους γιο σε μια πολυτελή βίλα μιας παραθαλάσσιας επαρχιακής πόλης. Κρύβουν, όμως, μεγάλα μυστικά προσποιούμενοι στην καθημερινότητά τους κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που πραγματικά είναι, ενώ επιθυμούν διακαώς να επιστρέψουν γρήγορα και μόνιμα στην Αθήνα.
Ο Κωνσταντάτος απαντά στα ερωτήματά μας γύρω από την ταινία, η οποία αναμειγνύει στοιχεία δράματος δωματίου και ατμοσφαιρικού ψυχολογικού θρίλερ.
Εάν υποθέσουμε πως το «Luton» κυκλοφόρησε σε μια Ελλάδα που βρισκόταν σε μεταβατική φάση, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον πως η νέα ταινία σου μας βρίσκει σε σύγχυση και εγκλεισμό, λίγο-πολύ όπως οι ήρωες στο «Μικρά Όμορφα Άλογα». Πιστεύεις γίνεται ολοένα και δυσκολότερο να συγκροτηθεί μια συμπαγής προσωπική ταυτότητα, τη στιγμή που ο κόσμος μοιάζει να καταρρέει;
Νομίζω ότι δεν υπάρχει έτσι κι αλλιώς ιδανική στιγμή για να συμβεί κάτι τέτοιο. Η συγκρότηση αυτής της ταυτότητας είναι μια συνεχής διαδικασία, πρέπει να είναι μια συνεχής διαδικασία, η οποία βασίζεται στην παιδεία και την ενσυναίσθηση. Πάντα θα υπάρχουν δικαιολογίες για να αναβάλουμε τη συγκρότηση της ταυτότητας μας, καθώς αυτή χρειάζεται κόπο και πολλές φορές έχει ιδιαίτερο κόστος.
Η οικονομική κρίση ουδέποτε ξεπεράστηκε στ' αλήθεια, με τους κεντρικούς χαρακτήρες της ταινίας να βιώνουν στο πετσί τους τις επιπτώσεις της. Ταυτόχρονα, όμως, δείχνουν να δυσκολεύονται ψυχολογικά να συμβιβαστούν με τη νέα δυσάρεστη συνθήκη στην οποία βρίσκονται, διεκδικώντας μια επιστροφή στο παρελθόν. Μήπως αυτό το αδιέξοδο, μας αποτρέπει από το να αναγνωρίζουμε τα δικά μας λάθη και να διεκδικούμε ένα άλλο διαφορετικό μέλλον;
Η νέα συνθήκη στην οποία βρίσκονται δεν έχει τίποτα που να τους θυμίζει την προηγούμενη ζωή τους. Για την ακρίβεια υπάρχουν γύρω τους πολλά οικεία στοιχεία αλλά δεν είναι πια δικά τους – πράγμα που το κάνει ακόμα πιο δύσκολο για αυτούς. Διεκδικούν στην ουσία μέσα τους, όχι απλά την επιστροφή στο παρελθόν, αλλά το δικαίωμα να μην ξυπνήσουν ποτέ από αυτό. Θέλουν να μείνουν κολλημένοι σε ένα παρελθόν όπου όλα ήταν καλύτερα για αυτούς, που τα πράγματα θα βρίσκονται σε μια «ευχάριστη», ακίνδυνη ύπνωση. Σε κανέναν εξάλλου δεν αρέσει να τον ξυπνάνε όταν κοιμάται καλά. Σε αυτού του είδους την ύπνωση βρισκόμασταν και πριν την κρίση. Όλα «έμοιαζαν» ακίνδυνα, και «ξαφνικά» ήρθε η κρίση, ήρθε η χρυσή αυγή, ήρθαν όλα τα δεινά του κόσμου στην ελληνική κοινωνία! Τι έκπληξη! Αυτό που μας αποτρέπει να αναγνωρίζουμε τα δικά μας λάθη δεν είναι κανένα αδιέξοδο. Το αδιέξοδο συνήθως δεν είναι πραγματικό. Είναι η στιγμή της κούρασης, μια στιγμή που νιώθουμε πως δε μπορούμε να συνεχίσουμε και έτοιμοι να τα παρατήσουμε ονομάζουμε το μέρος που βρισκόμαστε αδιέξοδο. Ή πολλές φορές είναι η δικαιολογία της τεμπελιάς. Η αναγνώριση των λαθών θέλει ειλικρίνεια, και η διεκδίκηση ενός διαφορετικού μέλλοντος απαιτεί ενεργητικότητα. Δυστυχώς είμαστε μια τεμπέλικη κοινωνία και δεν εννοώ μια κοινωνία που δε δουλεύει, αλλά μια κοινωνία που της αρέσει όταν τελειώνει τη δουλειά της να χαλαρώνει στον ήλιο ή την τηλεόραση νομίζοντας ότι έκανε το χρέος της.
Κάνεις μια υφολογική μεταστροφή στα «Μικρά Όμορφα Άλογα» προς μια περισσότερο εγκεφαλική και υπαινικτική σκηνοθεσία. Αναρωτιέμαι, αυτό προέκυψε μέσα από τη συγγραφή του σεναρίου ή ήταν μία επιθυμία σου εκ των προτέρων;
Κάθε ιστορία και κάθε χαρακτήρας επιβάλλει κάπως και το ύφος της ταινίας. Όπως και στην προηγούμενη ταινία μου, έτσι και σ’ αυτή, ο τόνος και ο ρυθμός της καθοδηγούνται από τη ψυχολογική διάθεση των χαρακτήρων. Εστιάζω στη ψυχολογία των ηρώων μου και προσπαθώ να συντονίζομαι με τις αγωνίες τους. Αυτό οδηγεί και τη σκηνοθεσία. Πέρα από αυτό, πάντα προτιμούσα την υπαινικτική σκηνοθεσία. Προτιμώ να πράγματα να γεννιούνται στο θεατή κατά τη θέαση της ταινίας ή και μετά, από το να του τα παρουσιάζω έτοιμα.
Ο αγγλικός τίτλος της ταινίας, «All The Pretty Little Horses», παραπέμπει στο γνωστό νανούρισμα το οποίο έχει διασκευαστεί πολλάκις, με προσωπική αγαπημένη εκτέλεση εκείνη των Current 93. Έπαιξε κάποιο ρόλο στη συγγραφή του σεναρίου η προέλευση του κομματιού;
Το τραγούδι με έναν τρόπο έπαιξε ρόλο από την αρχή μέχρι το τέλος. Στο ξεκίνημα του σεναρίου υπήρχε αυτή η ιδέα για ένα νανούρισμα που διατρέχει την ιστορία, αποκτώντας και κάθε φορά ένα άλλο νόημα για την ίδια την ιστορία και τους βασικούς ήρωες. Έπαιζε ανάμεσα στην μεταφορά και την κυριολεξία. Είχα όμως στο μυαλό μου μόνο σκόρπιες μελωδίες. Τίποτα συγκεκριμένο. Όταν το άκουσα γράφοντας το πρώτο draft του σεναρίου, ένιωσα αμέσως μια σύνδεση με την ψυχολογία των ηρώων μου. Ένιωσα σαν να τους καταλάβαινα καλύτερα. Αργότερα, συνέχισα να το ακούω πολύ συχνά γράφοντας. Κάθε φορά πριν ξεκινήσω το γράψιμο, το άκουγα και ήταν σαν να με έβαζε αμέσως στην τροχιά της ιστορίας. Η ιστορία, επίσης, του ίδιου του τραγουδιού έπαιξε το ρόλο της στο πάρει η ταινία το όνομα της από αυτό.
Με τη Γιώτα Αργυροπούλου έχετε κοινό παρελθόν στη θεατρική ομάδα Blindspot, ενώ η ηθοποιός μαζί με το Δημήτρη Λάλο συγκροτούν τη ραχοκοκαλιά της ταινίας χάρη στις ερμηνείες τους. Πόσο κομβική για το τελικό αποτέλεσμα ήταν η δουλειά που ενδεχομένως έγινε πριν το γύρισμα σε πρόβες;
H δουλειά που έγινε πριν το γύρισμα ήταν ιδιαίτερα χρονοβόρα και λεπτομερής. Δουλέψαμε με τους ηθοποιούς κοντά στα δύο χρόνια σε βάθος τους χαρακτήρες τους, με στόχο όχι μόνο να τους γνωρίσουν αλλά και να καταλάβουν και να νιώσουν πλήρως οποιαδήποτε σκέψη και δράση τους, ανεξάρτητα από το πλαίσιο του σεναρίου. Είναι για εμένα σημαντικό οι ηθοποιοί να έρχονται στο γύρισμα με πλήρη εικόνα και αίσθηση του ποιος είναι ο χαρακτήρας που υποδύονται. Θέλω να ξέρουν τα πιο απόκρυφα μυστικά τους. Οι Γιώτα Αργυροπούλου και ο Δημήτρης Λάλος είναι δύο εξαιρετικοί ηθοποιοί που με το ταλέντο και την αφοσίωση τους νομίζω έδωσαν ερμηνείες, που όχι μόνο ανήκουν στο σύμπαν της ταινίας, αλλά ανοίγουν ακόμα περισσότερο την οπτική της για να ξεκλειδώσει κανείς τους ήρωες μέσα από αυτούς.
Έχει συμπληρωθεί ένας χρόνος από το ξέσπασμα της πανδημίας και τα σινεμά είναι ακόμη κλειστά. Η ταινία σου βρέθηκε σε σημαντικά φεστιβάλ του κόσμου, προβλήθηκε μάλιστα κανονικά σε κινηματογράφους, ενώ τώρα κυκλοφορεί διαδικτυακά. Πώς ήταν η εμπειρία των «πανδημικών» διεθνών προβολών αλλά και πως νιώθεις που η ταινία θα βρει το κοινό της, έστω με τις παρούσες συνθήκες;
Νιώθω χαρά και ελπίζω να βρεθεί ο τρόπος να συνομιλήσω με όσο περισσότερους θεατές μπορέσω. Δυστυχώς φέτος λόγω της πανδημίας η ταινία ταξίδεψε κυρίως μόνη της. Παρακολουθώ την πορεία κάνοντας διαδικτυακά Q&Α με τα φεστιβάλ και τους θεατές. Αρχικά ήταν πολύ άβολο όλο αυτό, αλλά φαίνεται πως ο κόσμος των φεστιβάλ συντονίστηκε στην διαδικασία και η αλήθεια είναι πως σε κάποιες περιπτώσεις λειτούργησε καλά. Υπήρξαν δύο περιπτώσεις μέχρι τώρα όπου μπόρεσα και βρέθηκα δια ζώσης σε φεστιβάλ και ήταν μια πραγματική όαση. Το να συναντάς τους θεατές μετά την προβολή της ταινίας στην αίθουσα και να μιλάς μαζί τους είναι νομίζω το πιο πολύτιμο πράγμα. Νιώθεις πραγματικά τον παλμό της ταινίας και θυμάσαι ξανά για ποιο λόγο κάνεις ταινίες. Ο ενθουσιασμός του κόσμου ήταν επίσης μεγάλος. Υπάρχει μια δίψα των θεατών για ταινίες στις αίθουσες κι αυτό είναι ελπιδοφόρο. Ελπίζω σύντομα να λήξει αυτός ο παραλογισμός από πλευράς υπουργείου να κρατούν κλειστές τις αίθουσες, ενώ θα μπορούσαν με την τήρηση των απαραίτητων κανονισμών να ανοίξουν και να ξαναδούμε ταινίες, έτσι όπως πραγματικά τους αξίζει.
