Μοντέρνο παραμύθι; Πολιτική παραβολή; Στα χνάρια των Παζολίνι και Ταβιάνι, η νεαρή Ιταλίδα δημιουργός μιλάει για το πρωτότυπο κοινωνικό δράμα φαντασίας που απέσπασε το βραβείο σεναρίου στις Κάνες.
Η αρχική σεναριακή ιδέα της ταινίας βασίστηκε σε αληθινή ιστορία;
Όταν ήμουν στο γυμνάσιο είχα διαβάσει ένα μικρό άρθρο για μια κοντέσα η οποία εκμεταλλευόταν αισχρά τους εργάτες και αγρότες που είχε στη δούλεψή της. Σιγά σιγά αυτή η ιστορία πήρε μέσα μου τη μορφή ταινίας, την οποία αρχικά σκεφτόμουν ως ένα κλασικό μελόδραμα με θέμα την κοντέσα, τους εργάτες και μια απαγωγή. Δεν μου άρεσε όμως να ακολουθήσω την κλασική αφήγηση και έτσι το δεύτερο μέρος του φιλμ εξελίχτηκε εντελώς διαφορετικά. Ήθελα να μιλήσω για την εποχή μας και την έλλειψη συντροφικότητας που τη συνοδεύει, καθώς απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από τη αίσθηση της κοινότητας η οποία κυριαρχούσε πριν έναν και πλέον αιώνα.
Μια ανάλογη προβληματική υπήρχε και στα «Θαύματα», την προηγούμενη ταινία σας.
Αν και πρόκειται για διαφορετικές ταινίες, η αντιπαράθεση αστικής και αγροτικής ζωής απασχολεί πράγματι και τις δυο. Η αλήθεια είναι πως η εξοχή, η φύση, μού δίνει κινηματογραφική έμπνευση και ως προς τα θέματα και ως προς τις εικόνες, οι οποίες δεν θέλω να είναι φολκλορικές και ειδυλλιακές. Η εγκαταλελειμμένη επαρχία, οι βίλες λίγο πιο πέρα από τα φτωχόσπιτα, η μολυσμένη γη, η βιομηχανοποίηση του αγροτικού τοπίου, όλα αυτά είναι εικόνες που με έχουν σημαδέψει και αναπόφευκτα εισβάλλουν και στις ταινίες μου.
Εδώ έχουμε έντονο και το στοιχείο του μαγικού ρεαλισμού, το οποίο μετατρέπει τον «Ευτυχισμένο Λάζαρο» σε κάτι πιο περίπλοκο από ένα τυπικό κοινωνικό δράμα.
Ξεκίνησα για να κάνω ένα πολύ πολιτικό και πολύ… βαρετό φιλμ, αλλά ο Λάζαρος το μεταμόρφωσε, δίνοντάς του έναν πνευματικό, θρησκευτικό, ιερό τόνο. Του χάρισε μια διάσταση πάνω από το «στείρο ρεαλισμό». Μιλώντας για θρησκεία, δεν αναφέρομαι φυσικά στην εκκλησία, η οποία στην ταινία είναι συνεργός στα εγκλήματα της κοντέσας, αλλά για μια «προϊστορική» οργανωμένη πίστη, μακριά από τα σύγχρονα δόγματα και τα πολυτελή άμφια. Σ’ αυτή τη λογική, ο άγιος της Αντόνια συνδέεται με τον λύκο, έναν λύκο ο οποίος δεν είναι κακός. Αντίθετα με τα στερεότυπα, αναγνωρίζει τον Λάζαρο ως καλό άνθρωπο και δεν τον πειράζει.
Η εικόνα της ταινίας έχει μια τραχύτητα, η οποία παραπέμπει στην αμεσότητα ενός ντοκιμαντέρ…
Γυρίσαμε με 16mm και χωρίς «μάσκα» στο κάδρο, όπως και ο Λάζαρος είναι ένας χαρακτήρας ο οποίος δεν φορά «μάσκα». Είναι αυτό που βλέπουμε. Θέλαμε και η εικόνα να έχει την ίδια αλήθεια, την ίδια ελευθερία και φυσικότητα, μια «ατέλεια» που νομίζω πως την κάνει πιο όμορφη, πιο εκφραστική.
Πόσο δύσκολη είναι η θέση μιας γυναίκας δημιουργού στη σύγχρονη κινηματογραφική βιομηχανία; Φέτος βλέπουμε εκτός από εσάς και την Βαλέρια Γκολίνο να έχει ταινία («Euforia») στο επίσημο πρόγραμμα του φεστιβάλ Κανών…
Είναι θέμα μιας παράδοσης χιλιάδων ετών, που καταλήγει στο φόβο των παραγωγών να εμπιστευτούν μια γυναίκα. «Πώς θα πας στο γύρισμα όταν έχεις περίοδο;» με έχει ρωτήσει γνωστός παραγωγός και δεν θέλω να πω ποιος. «Πώς θα τελειώσεις στο σωστό χρόνο;», «πώς θα επιβληθείς στο συνεργείο;» είναι οι πιο συχνές ερωτήσεις. Σιγά σιγά οι προκαταλήψεις υποχωρούν βέβαια, αλλά υπάρχει πολύς ακόμα δρόμος…
Στην ταινία μου τώρα, αν και μιλάω για εκμετάλλευση ανθρώπων από ανθρώπους, δεν ήθελα αυτό να μετατραπεί σε γυναικεία διαμαρτυρία. Προτίμησα να μιλήσω πιο γενικά και διαχρονικά, καθώς δεν είναι απαραίτητο να ακολουθούμε σ’ όλα τη μόδα των ημερών.
Περισσότερες πληροφορίες
Ευτυχισμένος Λάζαρος
Ο Λάζαρο είναι ένας καλόκαρδος στα όρια της αφέλειας νεαρός χωρικός, ο οποίος γίνεται φίλος με τον αριστοκράτη Τανκρέντι. Ευτυχισμένος από τη σχέση τους, δεν θα διστάσει να βοηθήσει τον τελευταίο όταν εκείνος του ζητάει να σκηνοθετήσουν την ίδια του την απαγωγή.
