Η Μεριέμ Μπενμ’Μπαρέκ - Αλοϊζί μιλάει για το κοινωνικά τολμηρό σκηνοθετικό ντεμπούτο της «Σοφία», μια ακτινογραφία της σύγχρονης μαροκινής πραγματικότητας, το οποίο βραβεύτηκε στα φεστιβάλ των Κανών και της Θεσσαλονίκης.
Η ιστορία της Σοφίας, μιας νεαρής Μαροκινής η οποία μένει έγκυος εκτός γάμου και αναγκάζεται να κατονομάσει τον πατέρα του παιδιού της, γιατί αλλιώς κινδυνεύει με αυστηρή φυλάκιση, ήταν μια από τις εκπλήξεις του τμήματος «Ένα Κάποιο Βλέμμα» των περσινών Κανών. Πρώτη ταινία της Μεριέμ Μπενμ’Μπαρέκ – Αλοϊζί, απέσπασε το βραβείο σεναρίου, όπως και εκείνο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Πόσο καιρό σας πήρε η προετοιμασία της «Σοφίας», η οποία είναι γαλλική παραγωγή, γυρισμένη όμως στη Καζαμπλάνκα;
Γεννήθηκα στο Ραμπάτ και μεγάλωσα μεταξύ Μαρόκου, Βελγίου και Γαλλίας. Όταν τέλειωσα τη σχολή κινηματογράφου επέστρεψα στο Μαρόκο, όπου δούλεψα κάποια χρόνια, και μετά ξαναγύρισα στο Παρίσι, όπου άρχισα να γράφω την ταινία. Για τρία χρόνια πηγαινοερχόμουν, μέχρι που κατέληξα στην Καζαμπλάνκα για την τελική προετοιμασία και τα γυρίσματα. Αυτά δεν θα μπορούσαν να γίνουν φυσικά πουθενά αλλού, αλλά η παραγωγή έχει χρηματοδότηση από την Γαλλία, το Βέλγιο και το Κατάρ. Τώρα που τέλειωσα με την ταινία ζω πια στο Παρίσι.
Όχι πολύ δυσκολότερο από έναν άντρα, καθώς το βασικό πρόβλημα στην ευρύτερη Βόρεια Αφρική είναι η έλλειψη σχολών, υποδομών και φυσικά πόρων. Είναι σχεδόν υποχρεωτικό να καταφύγεις σε συμπαραγωγή, κάτι που εμπεριέχει τον κίνδυνο να αρχίσεις να σκέφτεσαι σαν Δυτικός, να αναρωτιέσαι για το τι θα αρέσει σε έναν Γάλλο ή Άγγλο ή Αμερικανό παραγωγό και τελικά να αντιμετωπίζεις τη δική σου ιστορία σαν ξένος.
Εσείς κατορθώσατε να το αποφύγετε αυτό στην ταινία σας.
Ήταν η βασική μου επιδίωξη: να μην πλησιάσω την πραγματικότητα της χώρας μου με ένα φολκλορικό τρόπο, να αποφύγω τις εθνογραφικές ευκολίες και να μην πέσω φυσικά στην παγίδα της φτηνής καταγγελίας ενός αντροκρατούμενου κόσμου. Όσο ενδιαφέρον έχει για τη δραματουργία της ταινίας η Σοφία, άλλη τόση έχει και ο Ομάρ, ο πατέρας, ο οποίος είναι κι αυτός το ίδιο εγκλωβισμένος στα πατροπαράδοτα ήθη και τα κοινωνικά ταμπού.
Υπάρχει, ξέρετε, μια στερεοτυπική απεικόνιση του αραβικού κόσμου στις ταινίες, όπου οι γυναίκες κρατούν πάντα το ρόλο του θύματος σε ένα πατριαρχικό καθεστώς. Ήθελα να δείξω κάτι διαφορετικό στη «Σοφία», παρασύροντας το δυτικό θεατή με ένα αφηγηματικό τρικ. Η ταινία ξεκινά με μια οικεία σε όλους μας εικόνα του αραβικού κόσμου, ενώ η πλοκή έχει τον τόνο ενός κοινωνικού θρίλερ. Ποιος είναι ο πατέρας; Η απάντηση έρχεται γρήγορα και όταν περνάμε στη δεύτερη πράξη τα πράγματα αρχίζουν σταδιακά να αλλάζουν. Η Σοφία αρνείται να παίξει το ρόλο του θύματος, η δυτική προκατάληψη σταδιακά αποδομείται και το πραγματικό θέμα του φιλμ, οι περίπλοκες σχέσεις εξουσίας αυτού του μικρόκοσμου, έρχεται σε πρώτο πλάνο.
Κατά πόσο η ιστορία της Σοφίας είναι βασισμένη σε αληθινά γεγονότα;
Η ιδέα ξεκίνησα από μια μικρή κοπέλα που γνώριζα και το σενάριο άρχισε να αναπτύσσεται πάνω σε διάφορες άλλες ιστορίες που ήδη ήξερα ή έμαθα μέσα από συζητήσεις που έκανα με ανύπαντρες μητέρες, γιατρούς και μαίες. Πρόκειται για ένα παλίμψηστο ιστοριών, τις οποίες ενώνει ένας κοινός μυθοπλαστικός άξονας. Το ίδιο προσπάθησα να πετύχω και σκηνοθετικά, εστιάζοντας στους χαρακτήρες με κοντινά ως επί το πλείστον πλάνα. Ούτε ντοκιμαντερίστικος, ξερός ρεαλισμός, αλλά ούτε και η μακρινή ματιά του παρατηρητή που χάνει το ανθρώπινο δράμα και αναδεικνύει τον φολκλορικό περίγυρο. Η κοινωνική κριτική είναι φυσικά παρούσα, αλλά διακριτικά, στη σκιά και στο φόντο…
Δείτε το τρέιλερ της «Σοφίας»:
Περισσότερες πληροφορίες
Σοφία
Η 20χρονη Σοφία γεννάει εκτός γάμου, κάτι που στη σύγχρονη Καζαμπλάνκα τιμωρείται αυστηρά. Έτσι, εκτός από την οργή της οικογένειάς της, η Σοφία πρέπει να αντιμετωπίσει και το νόμο, καθώς έχει προθεσμία 24 ωρών να δηλώσει την ταυτότητα του πατέρα.
