Λίγες ημέρες πριν την πρεμιέρα της πρώτη του μεγάλου μήκους ταινίας «Η Κοιλάδα των Σκιών», συναντηθήκαμε με τον σκηνοθέτη Γιόνας Μάτζοβ Γκουλμπράντσεν στο κέντρο της Αθήνας για να συζητήσουμε τα μυστικά της σκοτεινής ταινίας του.
Τι σας ιντρίγκαρε στο παραμύθι «Ο Πέτρος και ο λύκος» ώστε να σας εμπνεύσει την πρώτη σας ταινία;
Ο τρόπος με τον οποίο εξελίσσεται η ιστορία μέσα από την οπτική γωνία του αγοριού. Βρίσκω καταπληκτικό τον τρόπο με τον οποίο η πραγματικότητα και η φαντασία μπλέκονται στο μυαλό των παιδιών. Όταν αυτός απεικονίζεται στο σινεμά τότε δημιουργείται πραγματική μαγεία.
Αυτό σκοπεύετε εξάλλου στην «Κοιλάδα…» μιας και ο μικρός ήρωας βιώνει καταστάσεις τις οποίες δεν αντιλαμβάνεται απόλυτα.
Ξέρεις, τα παιδιά πολύ συχνά καταλήγουν σε συμπεράσματα που οι γονείς βρίσκουν αφελή, αλλά κρύβουν μια αλήθεια μέσα τους. Για παράδειγμα, όταν ήμουν μικρός είχα μια φωτογραφία του παππού μου τον οποίο δεν είδα ποτέ από κοντά. Η εικόνα του όμως μού δημιούργησε τόσο έντονη εντύπωση, ώστε ήμουν σίγουρος ότι είχαμε γνωριστεί. Αυτήν την αίσθηση ήθελα να μεταδώσω στην ταινία μου, την αμφισημία ανάμεσα στην αλήθεια και τα αποκυήματα της φαντασίας.
Η ατμόσφαιρα ονείρου είναι κυρίαρχη σε όλη τη διάρκεια της ταινίας…
Σωστά, αλλά την ίδια στιγμή δεν είμαι θιασώτης του μαγικού ρεαλισμού. Νιώθω πως οι ταινίες που ακολουθούν αυτό το στιλ είναι προκατασκευασμένες. Για εμένα είναι πολύ σημαντικό όταν γυρίζεις μια ιστορία με υπερφυσικά στοιχεία, να μην ξεκαθαρίζεις τα όρια ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα. Δεν είναι έτσι όμως και η ζωή; Δεν είμαστε πάντα σίγουροι για την πραγματική φύση πολλών καταστάσεων.
Επομένως οι επιρροές σας δε θα λέγατε πως πηγάζουν από το σινεμά του φανταστικού…
Όχι, καθόλου. Εκτός από κινηματογραφικές αναφορές, έχω επηρεαστεί πολύ από τη λογοτεχνία του ’70, ειδικά στο κομμάτι της ψυχανάλυσης.
Στην ταινία υπάρχουν επίσης μουσικές αναφορές, όπως η αφίσα του συγκροτήματος Kvelertak στο δωμάτιο των παιδιών.
(Γέλια) Μου έχουν κάνει ξανά αυτήν την ερώτηση, φαντάζομαι ακούς heavy μουσική… Παρατήρησα ότι στην Ελλάδα αυτό το είδος είναι πολύ διάσημο, ειδικά το black metal. Σχετικά όμως με την ερώτησή σου, οι Kvelertak κατάγονται από την τοποθεσία όπου κάναμε τα γυρίσματα, οπότε θεώρησα λογικό τα δύο παιδιά της ταινίας που θεωρητικά μεγάλωσαν εκεί να είναι οπαδοί της.
Μιλώντας για μουσική, πώς προέκυψε η συνεργασία σας με τον Ζμπίγκνιεφ Πράισνερ;
Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα να δουλεύω πάνω στην ταινία ήξερα ότι εκείνος ήθελα να γράψει τη μουσική της. Δεν ήμουν βέβαια καθόλου σίγουρος αν θα ήταν εφικτό να συνεργαστούμε. Κάποια στιγμή πήγα στον παραγωγό μου και του ξεκαθάρισα ότι μόνο ο Πράισνερ μπορεί να κάνει το soundtrack. Δοκιμάσαμε την τύχη μας, του στείλαμε ένα e-mail, και μια εβδομάδα μετά ήμουν στο στούντιό του. Δεν το περίμενα με τίποτα γιατί εγώ είμαι πρωτοεμφανιζόμενος και εκείνος κορυφαίος στην τέχνη του.
Αν δεν κάνω λάθος αυτή είναι η πρώτη φορά που γράφει κάτι ηλεκτρονικό, έτσι;
Ακριβώς, από τη στιγμή που ξεκινήσαμε να δουλεύουμε του πρότεινα να πειραματιστεί με την ηλεκτρονική μουσική, και αφού εκείνος επέμενε να χρησιμοποιήσει πιάνο, κάπως συμβιβαστήκαμε και οι δύο στο τέλος. Πιστεύω λειτούργησε φανταστικά στην ταινία.
Ενισχύει και την υποβλητική ατμόσφαιρα η οποία είναι βασικό χαρακτηριστικό της ταινίας.
Ναι, με βοήθησε αφάνταστα γιατί ήταν αυτό που ήθελα εξαρχής να πετύχω στην ταινία, ένα λυρικό ύφος με μινιμαλιστική αφήγηση. Απλό... αλλά όχι και τόσο. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο να γράψω το σενάριο της ταινίας ακριβώς γιατί ήθελα τα πάντα να είναι όσο πιο απλά αλλά και σύνθετα γίνεται.
Δηλαδή το γράψιμο σας καθοδήγησε στη συνέχεια στη σκηνοθεσία της ταινίας; Εκείνο καθόρισε το ύφος της;
Επειδή δούλεψα χρόνια πάνω στην ταινία, το ύφος προέκυψε σταδιακά. Ακολουθώ μια κινηματογραφοκεντρική μέθοδο, η οποία σήμερα θεωρείται παλιομοδίτικη. Δουλεύω πάρα πολύ με τον διευθυντή φωτογραφίας μου πάνω στην εικόνα που θα έχει η ταινία, γιατί θεωρώ πως αυτή είναι η ουσία του σινεμά. Δεν το κάνουν πολλοί πλέον αυτό, γι’ αυτό και οι ταινίες θυμίζουν περισσότερο λογοτεχνία παρά σινεμά. «Κλέβουν» κατά κάποιο τρόπο και επιλέγουν ευκολότερες λύσεις, όπως την χρήση διαλόγων, για να πουν την ιστορία τους παρά την οπτική αφήγηση.
Δεν είναι τυχαίο επίσης πως επιλέξατε να γυρίσετε την ταινία σε 35mm...
Βρίσκω παράξενο το λόγο που πάρα πολλοί δε χρησιμοποιούν ακόμα σελουλόιντ. Η οργανική φύση του και η υφή που δίνει στην εικόνα είναι ασύγκριτη. Είμαι σίγουρος ότι η ταινία μου δε θα λειτουργούσε καλά εάν ήταν γυρισμένη ψηφιακά.
Ποια ήταν η στιγμή που δε θα ξεχάσετε από τα γυρίσματα;
Υπάρχει μια στιγμή στην οποία το αγόρι στέκεται απέναντι από το δάσος κοιτώντας το, και εκείνη τη στιγμή τα φύλλα θροϊζουν και κινούνται απειλητικά. Αυτό δεν είναι κάτι που κάναμε στο μοντάζ, ήταν η αρχή μιας καταιγίδας που απαθανατίσαμε εκείνη τη στιγμή. Το δάσος τότε απέκτησε ζωή, έγινε ένας από τους χαρακτήρες.
Δείτε το τρέιλερ της ταινίας «Η Κοιλάδα των Σκιών»:
Περισσότερες πληροφορίες
Η Κοιλάδα των Σκιών
Ένα εξάχρονο αγόρι, πεπεισμένο πως ένας λυκάνθρωπος σκοτώνει τα ζώα του χωριού του, αποφασίζει να ανακαλύψει την πραγματική του ταυτότητα.
