Η σκηνοθέτιδα υπογράφει ένα από τα καλύτερα ντεμπούτα της χρονιάς, το «Ένα Αξέχαστο Καλοκαίρι», και μας μιλά για τις σκληρές αλήθειες που θίγει στη συγκινητική της ιστορία.
Η μικρή Λάγια Αρτίγκας έχει ένα καθηλωτικό βλέμμα που διαπερνά την οθόνη. Πόσο καιρό την ψάχνατε για να πρωταγωνιστήσει τελικά στην ταινία;
Ήταν μια διαδικασία που κράτησε περίπου έξι μήνες, κατά την οποία επισκεπτόμασταν νηπιαγωγεία για να κάνουμε κάστινγκ. Δε μας απασχολούσε εάν τα κορίτσια είχαν υποκριτική εμπειρία, αλλά πόσο ειλικρινές ήταν το παίξιμό τους εκείνη τη στιγμή. Ψάχναμε παιδιά που θα είχαν ήδη κάποια χαρακτηριστικά των ηρώων, έτσι ώστε να μη χρειαστεί να προσποιηθούν τις αντιδράσεις τους στο γύρισμα.
Την Πάουλα (Ρόμπλες) την βρήκαμε νωρίς, όμως για να βεβαιωθούμε πως μπορεί να παίξει έπρεπε να καταλήξουμε και σε ηθοποιό για τη μεγαλύτερη ηλικιακά συμπρωταγωνίστριά της. Η Λάγια προέκυψε προς το τέλος των αναζητήσεών μας. Ήξερα πως είχαμε στα χέρια μας κάτι πάρα πολύ ξεχωριστό, όμως δεν ήμουν απολύτως σίγουρη πως οι δυο τους θα «έδεναν» μεταξύ τους. Όταν γνωρίστηκαν με διέψευσαν, γιατί οι δυναμικές τους ταίριαξαν μονομιάς, και ένιωσαν αμέσως άνετα κάνοντας παρέα.
Έχει καθοριστικό ρόλο στη μετάδοση των συναισθημάτων στην ταινία, τα οποία μάλιστα είναι περίπλοκα και ακατάληπτα ακόμα και από τους ενήλικες που την περιτριγυρίζουν. Πώς την κατευθύνατε στο γύρισμα;
Πριν φτάσουμε στο πλατό, είχαμε κάνει πολλές πρόβες ώστε να καταλάβει ακριβώς ποιες ήταν οι συναισθηματικές διακυμάνσεις του χαρακτήρα της. Η αλήθεια είναι πως δε χρειάστηκε να συζητήσουμε για πολύπλοκες έννοιες όπως ο θάνατος. Όταν βρισκόμασταν κάναμε κανονικά πράγματα, πηγαίναμε βόλτα, για ψώνια κ.λπ., έτσι δημιουργήθηκε μια οικειότητα μεταξύ μας που μεταφράστηκε στο γύρισμα. Κατά την διάρκεια των προβών, επίσης, την ενθάρρυνα να αυτοσχεδιάσει για να βρεθεί σε διαφορετικές συνθήκες και να «λυθεί» ερμηνευτικά. Με αυτόν τον τρόπο μπορέσαμε να δουλέψουμε με γρήγορο ρυθμό στο γύρισμα, καθώς ένιωθαν άνετα με εμένα και την κάμερα.
Η ταινία τοποθετείται 25 χρόνια πριν, όμως το στίγμα και η παραπληροφόρηση σχετικά με τη νόσο AIDS εξακολουθούν να κυριαρχούν. Υπάρχει άραγε ένας σωστός τρόπος για να ανατραπεί αυτή η κατάσταση;
Κάθε συζήτηση γύρω από το AIDS γίνεται γρήγορα περίπλοκη γιατί υπάρχει ακόμη στίγμα σχετικά με την νόσο, και ειλικρινά, δεν καταλαβαίνω γιατί εξακολουθεί να είναι τόσο μεγάλο πρόβλημα ενώ η επιστήμη έχει εξελιχθεί δραματικά. Σε κάθε περίπτωση πιστεύω ότι υπάρχουν τρόποι καλύτερης ενημέρωσης του κόσμου, και είναι αναγκαίο να εφαρμόζονται. Είναι απαράδεκτο νεότεροι να μην γνωρίζουν τίποτα σχετικό. Στην Ισπανία οι στατιστικές δείχνουν πως καθημερινά 10 νέοι προσβάλλονται από τη νόσο, είναι τρελό!
Το πιο επικίνδυνο σε αυτήν την κατάσταση είναι να υπάρχουν άνθρωποι που πάσχουν από τη νόσο, αλλά να μην χρησιμοποιούν μεθόδους αντισύλληψης, και έτσι εν αγνοία τους να τη μεταδίδουν. Φοβάμαι πως απέχουμε πολύ από μια συγκεκριμένη λύση που να καλύπτει τα πάντα, όμως πρέπει με κάθε τρόπο να μεταφέρουμε στους γύρω μας όλους τους τρόπους για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του AIDS.
Η σκηνοθεσία σας είναι νατουραλιστική και χαμηλότονη, επιλέγοντας μια αφήγηση καθαρά από την οπτική γωνία της ηρωίδας. Υπήρξαν κάποιες ταινίες ή σκηνοθέτες που σας οδήγησαν σε αυτήν την κατεύθυνση;
Μου είναι πάντα δύσκολο να αναφέρω συγκεκριμένες αναφορές στο στιλ μου, ακριβώς γιατί βλέπω συνέχεια ταινίες, και αναπόφευκτα μπλέκονται στο μυαλό μου. Όμως μια σαφής αναφορά που υπάρχει δε είναι σε ταινία, αλλά στις φωτογραφίες της παιδικής μου ηλικίας. Καθώς ως ένα βαθμό το σενάριο εμπνεύστηκε από τη ζωή μου, σκάναρα όλες τις φωτογραφίες που βρήκα από τους γονείς μου, και τις χρησιμοποίησα για να κατευθυνθώ ως προς τις καλλιτεχνικές επιλογές της ταινίας.
Μου αρέσουν οι οικογενειακές φωτογραφίες γιατί αναδύουν κάτι οικείο, ακόμα και αν δε σε αφορούν νιώθεις αμέσως μέλος της οικογένειας. Θέλαμε επίσης το ύφος της ταινίας να μοιάζει με ένα καλογυρισμένο ερασιτεχνικό βίντεο που θα τράβαγαν οι γονείς στο σπίτι με το παιδί τους. Έτσι χρησιμοποιήσαμε αρκετά μονοπλάνα και γενικότερα πλάνα που ήταν «κολλημένα» πάνω στην οικογένεια.
Αν όμως έπρεπε να επιλέξω μία ταινία που με ενέπνευσε, αυτή είναι το «Η Μικρή Πονέτ» (1996) του Ζακ Ντουαγιόν. Με ενδιέφερε πολύ ο τρόπος που ο σκηνοθέτης διεύθυνε τα παιδιά στην ταινία. Δύο ακόμα πολύ σημαντικές επιρροές ήταν τα φιλμ «Θρέψε Κοράκια» (Κάρλος Σαούρα, 1975) και «Το Πνεύμα του Μελισσιού» (Βίκτορ Ερίθε, 1973), κυρίως ως προς τον λεπτό τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκαν το ιστορικό πλαίσιο και την πολύπλοκη ψυχολογία των ηρώων.
Το ντεμπούτο σας βραβεύτηκε μεταξύ άλλων και στο φεστιβάλ του Βερολίνου, μια ιδανική αρχή για κάθε πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη. Γνωρίζετε τι επιφυλάσσει το κινηματογραφικό σας μέλλον;
Πολύ καλή ερώτηση! Ξέρεις, δεν περίμενα ποτέ η ταινία να έχει αυτήν την υποδοχή. Τώρα μπορώ να μιλάω για αυτήν και ξαφνικά να έχει όντως νόημα όλη η διαδικασία που ακολούθησα. Η αλήθεια είναι όμως πως το γύρισμά της ήταν πολύ δύσκολο, γιατί δεν είχαμε αρκετό χρόνο στη διάθεσή μας, σε συνδυασμό με το γεγονός πως δουλεύαμε με παιδιά. Για αυτό το λόγο, όταν πια η ταινία ολοκληρώθηκε, δεν ξέραμε τι ακριβώς είχαμε στα χέρια μας, και έτσι όλοι μας εκπλαγήκαμε από το αποτέλεσμα. Αυτήν την περίοδο γράφω το σενάριο της δεύτερης ταινίας μου, η οποία τοποθετείται και πάλι στην Καταλονία και θίγει αρκετά σύγχρονα ζητήματα.
