Ο Γάλλος πολυβραβευμένος σκηνοθέτης του «Artist» μας εξηγεί τι τον ενώνει και τι τον χωρίζει με τον πάπα της νουβέλ βαγκ, για τον οποίο αναφωνεί με σαρκαστικό θαυμασμό «Γκοντάρ, Αγάπη μου».
Κατά πόσο το «Γκοντάρ, Αγάπη μου», το οποίο βασίζεται στις σκηνοθετικές και πολιτικές ανησυχίες του Ζαν – Λικ Γκοντάρ στα τέλη των 60s, είναι μια ταινία εμπνευσμένη και από τις δικές σας καλλιτεχνικές ανασφάλειες;
Μετά το «The Artist» ήθελα να κάνω κάτι πολύ προσωπικό και γι’ αυτό προχώρησα στο «The Search». Μια ταινία για την Τσετσενία που είχα καιρό στο νου μου. Και την έκανα. Ήταν μια καλλιτεχνική και εμπορική αποτυχία, οπότε ναι, ένιωσα λίγο σαν τον Γκοντάρ μετά την «Κινέζα». Η σύμπτωση είναι το πως συναντήθηκαν οι δρόμοι μας. Ταξίδευα λοιπόν μια μέρα με τραίνο από Βρυξέλλες για Παρίσι και είχα ξεχάσει να πάρω το βιβλίο μου μαζί. Διάλεξα λοιπόν κάτι από το σταθμό, το οποίο ήθελα να είναι μικρό, γιατί το ταξίδι κρατά δυόμισι ώρες. Έτσι αγόρασα το βιβλίο της Βιαζεμσκί, ηθοποιού και συζύγου του, και όταν έφτασα στο Παρίσι ήξερα πως είχα την επόμενη ταινία μου.
Το έφερε η μοίρα δηλαδή;
Ίσως. Αλλά κοιτάξτε: είμαι 50 χρονών κι αν όλα πάνε καλά θα κάνω άλλες πέντε, άντε έξι – εφτά ακόμα ταινίες στη ζωή μου. Άρα πρέπει να επιλέγω προσεκτικά και αναγνώρισα πολλά πράγματα δικά μου στην ιστορία του Γκοντάρ. Ο οποίος παρουσιάζεται λιγάκι καρικατουρίστικα στην ταινία, αλλά με μεγάλη τρυφερότητα ταυτόχρονα.
Και με πολλές αναφορές στις ταινίες του.
Φυσικά. Αυτή είναι βέβαια μια ταινία την οποία ο Γκοντάρ δεν θα γύριζε ποτέ. Ούτε ως θέμα ούτε ως ύφος του ταιριάζει. Αλλά υπάρχουν στιγμές, σκηνές και τρικ που παραπέμπουν στον Γκοντάρ, της δεκαετίας του ’60 κυρίως, κάτι το οποίο βρήκα πολύ ανανεωτικό για τη δουλειά μου. Και πολύ διασκεδαστικό συγχρόνως.
Που ανατρέξατε για να βρείτε πληροφορίες και ιδέες για τον αληθινό Γκοντάρ;
Είδα πολύ αρχειακό υλικό, κυρίως τηλεοπτικές εκπομπές, διάβασα βιβλία γι’ αυτόν και μια μεγάλη βιογραφία του και φυσικά πολλά δικά του γραπτά. Η κύρια έμπνευση, όμως, ήταν οι ταινίες του. Μέσα τους αναγνωρίζεις τον εαυτό του, καθώς είναι, άμεσα ή έμμεσα, απόλυτα αυτοβιογραφικές.
Φοβηθήκατε καθόλου το ότι οι γκονταρικοί θα σας σταυρώσουν που αγγίζετε την «ιερή αγελάδα» τους;
Πριν η ταινία προβληθεί στις Κάνες υπήρχε μια ανησυχία και έγινε μια σχετική συζήτηση με τον διευθυντή, τον Τιερί Φρεμό. Αλλά πιο πριν είχα κάνει το «The Search», το οποίο ασχολείτο με την Τσετσενία και τον Πούτιν, κάτι πολύ πιο επικίνδυνο. Τότε είχα πολύ περισσότερο άγχος. Για τι να φοβηθείς τον Πούτιν έχει λογική, τον Γκοντάρ όμως σίγουρα όχι…
Πριν διαβάσετε το βιβλίο της Βιαζεμσκί, τι ήταν για εσάς ο Γκοντάρ;
Για όλους τους σκηνοθέτες, ειδικά στη Γαλλία, είναι αναπόφευκτα ένα σημείο αναφοράς. Και για μένα φυσικά, καθώς οι ταινίες του, ειδικά της δεκαετίας του ’60, με γοητεύουν ακόμα. Είναι ευφυέστατες, πανέμορφες, πρωτοποριακές… Στην επόμενη περίοδο του καταλαβαίνω καλά τι προσπαθεί να κάνει, συμμερίζομαι το πάθος και τους στόχους του, αλλά τα φιλμ του μου φαίνονται λιγότερο ενδιαφέροντα. Θαυμάζω το θάρρος του και την απόφασή του να κάνει το δικό του σινεμά με πλήρη ελευθερία, προσπαθώντας να σπρώξει τη γλώσσα του κινηματογράφου στα όριά της. Είναι τόσο avant garde που βγάζει πλέον το κοινό από την εξίσωση, κάτι το οποίο σέβομαι, αν και προσωπικά με αποξενώνει.
Εξακολουθώ να παρακολουθώ τις ταινίες του, δεν τις απολαμβάνω όμως το ίδιο. Αλλά ποιος μπορεί να πει πια «παιδιά, είστε για πίτσες, μπύρες και τον τελευταίο Γκοντάρ απόψε στο σπίτι μου;».Μεγαλώνω και σκέφτομαι το πώς να θες να παραμείνεις επαναστάτης μέχρι τέλους έχει κάτι το βαθιά ρομαντικό και συγχρόνως ματαιόδοξο, εντελώς ουτοπικό. Όλοι οι κινηματογραφιστές θέλουμε το έργο μας να είναι ξεχωριστό, αλλά δεν είμαστε όλοι επαναστάτες. Ας είμαστε τουλάχιστον ειλικρινείς σ’ αυτό που κάνουμε, να κάτι ουσιαστικά αντικομφορμιστικό…
Περισσότερες πληροφορίες
Γκοντάρ, Αγάπη μου
Το 1967 ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ γυρίζει την «Κινέζα», όντας ερωτευμένος με τη νεαρή πρωταγωνίστριά της Αν Βιαζεμσκί. Στα 37 του είναι πλέον ένας ζωντανός θρύλος του σινεμά, εκείνος όμως νιώθει πως εγκλωβίζεται σε ένα καλλιτεχνικό και πολιτικό αδιέξοδο.
