Ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ «Maria by Callas: Η Μαρία Κάλλας Εξομολογείται» εκμυστηρεύεται πώς εμπνεύστηκε το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ για τη ζωή της μυθικής τραγουδίστριας.
Πόσο δύσκολο ήταν να γυρίσετε ένα ντοκιμαντέρ βασισμένος 100% σε αρχειακό υλικό;
Πάρα πολύ! Μιλάμε για τέσσερα χρόνια έρευνας και περισυλλογής του υλικού από όλο τον κόσμο και διάφορες πηγές όπως ιδιωτικές συλλογές και ιδρύματα, αλλά φυσικά και από τους φίλους της Μαρία Κάλλας οι οποίοι βοήθησαν αφάνταστα την ταινία.
Μπορείτε να μας πείτε ποιοι ήταν αυτοί;
Συνολικά μίλησα με πάνω από τριάντα φίλους της. Συγκεκριμένα μπορώ να αναφέρω τον μαέστρο Ζορζ Πρέτρ και την Μπρούνα με τον Φερούτσιο, την οικιακή βοηθό και τον μπάτλερ αντίστοιχα της Κάλλας, τους δύο ανθρώπους που αντιμετώπιζε ως συγγενείς της. Έζησαν 25 χρόνια μαζί της. Αυτοί οι άνθρωποι δε με βοήθησαν μόνο ως προς τις πληροφορίες που μου έδωσαν, αλλά μου πρόσφεραν επίσης υλικό σε φιλμ super 8, φωτογραφίες και γράμματα που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ντοκιμαντέρ μου.
Στο οποίο γίνεται σύντομα σαφές πως αντιμετωπίζετε την Κάλλας αποκλειστικά ως καλλιτέχνιδα και επεμβαίνετε όσο χρειάζεται στην προσωπική της ζωή.
Αυτός ακριβώς ήταν και ο στόχος μου με την ταινία. Να ξεπεράσω όσα αντίστοιχα ντοκιμαντέρ έχουν γίνει για εκείνη και να αποφύγω οποιονδήποτε πειρασμό να χρησιμοποιήσω μία φήμη ή ανεπιβεβαίωτη πληροφορία για τη ζωή της. Γιατί κάποια στιγμή πρέπει να πάψουν ορισμένοι να την απεικονίζουν σαν καρικατούρα, κάτι που έχει συμβεί πολύ.
Η αλήθεια είναι πως η ουσία της και ο πραγματικός της εαυτός, ως γυναίκα και ως καλλιτέχνιδα, είναι περισσότερο ενδιαφέροντες και θαυμαστικοί από οποιοδήποτε κουτσομπολιό. Έτσι δεν είναι καν απαραίτητο να κατευθυνθείς αφηγηματικά προς τα εκεί. Γι' αυτό και εγώ από την πρώτη στιγμή υποσχέθηκα στον εαυτό μου πως η ταινία θα βασίζεται 100% σε δικά της λόγια και κατ' επέκταση δε θα ασχολιόμουν με κάποιο θέμα για το οποίο η ίδια δεν έχει σχολιάσει, συζητήσει ή γράψει κάτι. Προσέγγισα τη ζωή και το έργο της με ταπεινότητα, θέλοντας να αναδείξω πρώτα πόσο σπουδαίος άνθρωπος ήταν και ύστερα το εκπληκτικό έργο της.
Βρίσκω ειλικρινή την προσέγγισή σας, όμως κάτι που την κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρουσα, είναι η πληροφορία πως ανακαλύψατε τη φωνή της Κάλλας μόλις πριν από μερικά χρόνια.
Σωστά, και αυτό πιστεύω πως τελικά με βοήθησε πολύ γιατί όταν προετοίμαζα την ταινία είχα ένα λευκό καμβά, ήμουν τελείως ανεπηρέαστος και δεν είχα μία απόλυτα συγκεκριμένη προσωπική εικόνα για εκείνη.
Η ποιότητα που καταφέρατε να δώσετε στην εικόνα του ντοκιμαντέρ τολμώ να πω πλησιάζει την τελειότητα που θα επιζητούσε και η ίδια η Κάλλας από το τελικό αποτέλεσμα. Πώς καταφέρατε να διατηρήσετε ένα ομοιόμορφο ύφος στην ταινία παρά την ποικιλία σε ύφος του αρχειακού υλικού;
Στα πρώτα στάδια του μοντάζ επικρατούσε ένα «μονταζιακό» χάος! Σε αυτό ομολογώ πως συνέβαλλα και εγώ, γιατί παρόλο που είχαμε εντελώς διαφορετικό μεταξύ του πρώτο υλικό επέμενα να εντοπίζουμε την πρωταρχική πηγή για το καθένα και να δουλεύουμε πάνω σε αυτό. Δεν ήμουν ικανοποιημένος με τις μεταγενέστερες κόπιες, έτσι έπρεπε να βρω την πραγματική, την πρώτη. Αφού ξεπεράσαμε αυτό το εμπόδιο, έπρεπε να διασφαλίσουμε πως στο μοντάζ οι διακυμάνσεις μεταξύ των υλικών θα γίνει ομαλά χωρίς να αποσπάται η προσοχή του θεατή από το περιεχόμενο Επιπλέον στόχος μας ήταν ο θεατής να νιώσει έντονα την παρουσία της Κάλλας, σαν να τη βλέπει απέναντί του. Γι' αυτό μελετήσαμε καρέ-καρέ όλα τα πλάνα που είχαμε διαθέσιμα.
Αν δεν κάνω λάθος επιχρωματίσατε και κάποια από αυτά...
Πολύ σωστά, επεμβήκαμε στο ασπρόμαυρο υλικό το οποίο μπορέσαμε να διασταυρώσουμε πρώτα μέσω φωτογραφιών και στη συνέχεια να επιχρωματίσουμε με ασφάλεια και ακρίβεια.
Στην ταινία ακούμε και ορισμένα κομμάτια όπερας που τραγουδάει η Κάλλας. Πρόκειται για τα προσωπικά σας αγαπημένα ή σχετίζονται με την ίδια;
Είναι τραγούδια που συνδέονται άμεσα με τη ζωή της. Από τη μία αντιπροσωπεύουν όλα όσα ήταν ικανή να αποδώσει ως καλλιτέχνιδα, όμως από την άλλη αντικατοπτρίζουν όλα όσα ζούσε στην προσωπική της ζωή. Για παράδειγμα, η πρώτη φορά που τραγούδησε «Κάρμεν» ήταν το 1962 και δεν πρόκειται για σύμπτωση. Τότε είναι που τραγουδά το στίχο «η αγάπη είναι ένα πουλί που επαναστατεί», ακριβώς την περίοδο που ερωτεύεται τον Ωνάση.
Όσο για τα αγαπημένα μου τραγούδια της Κάλλας, είναι με διαφορά τα bel canto... Είναι η τέλεια μίξη μελωδιών, ιστοριών, χαρακτήρων και συναισθημάτων που με γεμίζει κάθε φορά που ακούω τη φωνή της.
