Σκηνοθέτης με αφηγηματικές ανησυχίες και πολιτική ευαισθησία, ο δημιουργός του «Lines» μας εξηγεί πως μέσα από έναν «υπερρεαλιστικό εφιάλτη» προσπαθεί να περιγράψει έξω από στερεότυπα τη σύγχρονη Ελλάδα της κρίσης.
Πως γεννήθηκε η ιδέα να προσεγγίσετε την Ελλάδα της κρίσης με σεναριακά σπονδυλωτό τρόπο, δηλαδή μέσα από πολλές διαφορετικές ιστορίες;
Τα κεφάλαια που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ταινίας αναφέρονται σε χαρακτηριστικά παραδείγματα ανθρώπων – ψυχικών θυμάτων της κρίσης – πέρα από τάξη, ηλικία, καταγωγή… Άλλωστε οι ιστορίες συνδέονται πολλαπλά μεταξύ τους με συγγενικές, επαγγελματικές, φιλικές, αλλά και τυχαίες σχέσεις. Πάνω απ’ όλα όμως είναι ένα μωσαϊκό της σύγχρονης Ελλάδας, η οποία προσπαθεί να ανακτήσει το δικαίωμα στην ελπίδα μέσα από τηλεφωνικές γραμμές. Οι ιστορίες λοιπόν είναι διαφορετικές, αλλά και τόσο όμοιες.
Το ελληνικό σινεμά της τελευταίας οκταετίας αναζητά απαντήσεις πάνω στην καινούρια πραγματικότητα, αυτή της οικονομικής κρίσης, με πάμπολλους τρόπους. Είναι κατά τη γνώμη σας αποτελεσματικοί;
Όχι πάντα. Πολλές φορές διαφημίζεται μια ταινία ότι μιλά για την κρίση και θα μπορούσε να είχε γυριστεί οποιαδήποτε άλλη εποχή. Για να μην χρησιμοποιείς καριερίστικα την κρίση και να μην σπεκουλάρεις πάνω στην ανθρώπινη τραγωδία, χρειάζεται η πρώτη έγνοια να είναι η αλήθεια των ηρώων σου. Αυτή η διαλεκτική σχέση της αλήθειας με την αισθητική δημιουργεί το πραγματικό ενδιαφέρον.
Οι ξένοι χαρακτήρες στην ταινία είναι έντονα αρνητικοί, ανάλγητοι απέναντι στην τραγωδία των Ελλήνων. Πιστεύετε πως αυτοί είναι οι βασικοί υπεύθυνοι για την όλη κατάσταση;
Προφανώς αναφέρεστε στον υπάλληλο της Ε.Ε. Φυσικά και όχι. Δεν θεωρώ όμως ότι αυτός είναι μονοδιάστατος χαρακτήρας, αφού έχει δεσμό με την Άννα, το στέλεχος της εταιρείας και νοιάζεται για αυτήν. Από την άλλη ούτε οι Έλληνες στην ταινία είναι μονοδιάστατοι, αφού προβάλλονται ως θύτες και θύματα την ίδια στιγμή. Έτσι και αλλιώς στο ερώτημα σας δεν υπάρχει μια απάντηση. Φταίνε όλοι για αυτό που συμβαίνει. Πάνω απ’ όλα, όμως, ήταν αναπόφευκτο κάτι τέτοιο μετά τα χρόνια της πλαστής ευημερίας.
Η αμέσως προηγούμενη ταινία σας, «10η Μέρα», δεν απομακρυνόταν από τη σύγχρονη αστική ελληνική καθημερινότητα, διέθετε όμως ένα έντονο ντοκιμαντερίστικο στιλ. Γιατί επιλέξατε να κινηθείτε εδώ πιο στιλιζαρισμένα και πιο αλληγορικά;
Γιατί πιστεύω πως η ψυχική καταστροφή των Ελλήνων από την κρίση, στην οποία αναφέρεται η ταινία, αποτελεί υλικό για έναν υπερρεαλιστικό εφιάλτη, μια και προσεγγίζει όχι το συνειδητό της υλικής καταστροφής αλλά το ασυνείδητο, το οποίο κρύβει πολύ σκότος. Από την άλλη, το στιλ της ταινίας επιλέγεται κάθε φορά από το θέμα της και όχι το ανάποδο, γιατί αλλιώς θα καταντούσε φορμαλισμός το όλο εγχείρημα. Τέλος, αν με τον όρο αλληγορία αναφέρεστε στο πολυεπίπεδο της ανάγνωσης του έργου, δεν είμαι λάτρης ενός εγκλωβισμού στην καθημερινότητα. Πιστεύω πως τα πραγματικά έργα της τέχνης δημιουργούν κόσμους και δεν αναπαράγουν τους δεδομένους.
Οι πρώτες σας ταινίες ανήκουν στον χώρο του πειραματικού κινηματογράφου, σε αντίθεση με τις τελευταίες, οι οποίες είναι αφηγηματικά πολιτικοκοινωνικά δράματα. Πως ωρίμασε μέσα σας αυτή η αλλαγή;
Δεν δέχομαι τον όρο «πειραματικός κινηματογράφος» ούτε παρόμοιες κατατάξεις, με τις οποίες οι θεωρητικοί τοποθετούν τα έργα σε κουτάκια και τα περιορίζουν. Θα έλεγα ότι στις πρώτες ταινίες μου κυριαρχεί πιο πολύ το δοκιμιακό στοιχείο και η ποίηση, ενώ σε αυτήν την περίοδο που διανύω η λαχτάρα για ανθρώπινες ιστορίες – για μικρές ή μεγάλες τραγωδίες – που είναι υλικό για να βυθιστεί κανείς σε αχαρτογράφητα αφηγηματικά ύδατα. Το πολιτικοκοινωνικό στοιχείο δε, υπάρχει από την αρχή του έργου μου και το διαπερνά.
Έχετε διατελέσει αντιπρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Πως βλέπετε τις πρόσφατες εξελίξεις στο χώρο, αλλά και τη γενικότερη post weird wave πραγματικότητα του ελληνικού σινεμά;
Ο ελληνικός κινηματογράφος συνεχίζει και βγάζει ταλέντα, τα οποία αν θέλουν να μετατραπούν σε πραγματικούς δημιουργούς θα πρέπει να κλείσουν τα αυτιά τους στους κόλακες της μιας φοράς. Γιατί είναι βέβαιο ότι μόνο η διάρκεια μπορεί να χαρακτηρίσει κάποιον δημιουργό και όχι απλά τα πυροτεχνήματα. Το εγχώριο και διεθνές σύστημα, μέσα από φεστιβάλ και κριτικούς, έπαιξε με το στοιχείο μιας επιτυχίας, που όμως σήμερα πια, αν δεν θεμελιωθεί θεσμικά, οικονομικά και πάνω απ’ όλα στην κατεύθυνση της ενιαίας κοινότητας που θα στηρίζεται στην αλληλεγγύη, θα παραμείνει μια ευτυχισμένη ανάμνηση.
