Απονέμοντας τον πρώτο Χρυσό Αλέξανδρο της ιστορίας της στη δανέζικη «Αυτοκρατορία Ονείρων», η ανοιξιάτικη γιορτή του «αληθινού σινεμά» μπήκε με επιτυχία σε μια νέα εποχή για το θεσσαλονικιώτικο θεσμό.
Μετά από 18 χρόνια στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ο Δημήτρης Εϊπίδης αποχαιρέτησε πέρσι τον ιδιαίτερα επιτυχημένο θεσμό τον οποίο ίδρυσε ο ίδιος, παραδίδοντας τη βαριά σκυτάλη στους Ελίζ Ζαλαντό (γενική διευθύντρια) και Ορέστη Ανδρεαδάκη (καλλιτεχνικός διευθυντής). Μετά από ένα ανανεωμένο φεστιβάλ του Νοεμβρίου, το λίφτινγκ στο «μικρό» αδελφάκι του ήταν εξίσου διακριτικό και το τελικό αποτέλεσμα το ίδιο μεστό και κινηματογραφικά κερδοφόρο. Ευρεία γκάμα επιλογών, πλούσιο, αν και μάλλον μέτριο στο σύνολό του ελληνικό πρόγραμμα, επιπλέον θεματικές ενότητες (food vs. food, σινεμά) και θέσπιση ενός διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος, το οποίο περιελάμβανε 12 πρώτες ή δεύτερες ταινίες σκηνοθετών απ’ όλο τον κόσμο.
Η κριτική επιτροπή, με πρόεδρο τον διευθυντή του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ντοκιμαντέρ EDN Πολ Πάουελς, απένειμε τον Χρυσό Αλέξανδρο στη δανέζικη «Αυτοκρατορία Ονείρων» του Ντέιβιντ Μπόρενσταϊν, ένα πολυδιάστατο οδοιπορικό στη σκοτεινή πλευρά του σύγχρονου κινεζικού οικονομικού θαύματος. Το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής, αυτό της Βουλής των Ελλήνων και εκείνο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών απέσπασαν οι γυρισμένες στο Γκουτζαράτ της δυτικής Ινδίας «Μηχανές» του Ραχούλ Τζέιν, ειλικρινές και ωμό ντοκουμέντο πάνω στο αόρατο για τους Δυτικούς εργατικό σκλαβοπάζαρο του Τρίτου Κόσμου, ενώ από το υπόλοιπο διαγωνιστικό πρόγραμμα πολύ ενδιαφέρον αποδείχτηκε τόσο και το «Ιερό Νερό» του Ολιβιέ Ζουρντέν, με θέμα τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και συμπεριφορά στην αφρικανική Ρουάντα, όσο και το ελληνικό «Village Potemkin» του Δομήνικου Ιγνατιάδη (βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου), ένα εξομολογητικό, συγκινητικό και πολιτικά οξυδερκές ταξίδι στον κόσμο της εξάρτησης και της επώδυνης απεξάρτησης από τα ναρκωτικά.
Με περισσότερες από 60 ταινίες, η ελληνική παρουσία απλωνόταν σχεδόν σε όλα τα τμήματα. Προβλήθηκαν ντοκιμαντέρ σαν την πολυταξιδεμένη «Τελευταία Παραλία» των Θάνου Αναστόπουλου και Νταβίντε Ντελ Ντέγκαν, το μικρού μήκους road movie με (και για) τον Περικλή Κοροβέση «Σκέφτομαι τα Κορίτσια που Αγάπησαν» των Σπύρου Σκανδάλου και Γιώργου Μπουγιούκα και μια σειρά από εντελώς διαφορετικής αισθητικής πορτρέτα εικαστικών, όπως το «Ο Καλλιτέχνης Βασίλης Θεοχαράκης» του Γιάννη Βαμβακά, το «Κώστας Τσόκλης: Το τι, το πώς και το Γιατί της Τέχνης» του Αντώνη Κιούκα και το εξαιρετικό «Γιάννης Καστρίτσης: Ο Άνθρωπος και ο Ίσκιος του» του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου («Ο Μανάβης»), ίσως η καλύτερη ελληνική ταινία αυτού του φεστιβάλ. Η διασκεδαστικότερη πάντως, χωρίς να κρύβει τις πικρές διαστάσεις του θέματός του, ήταν αναμφίβολα οι «Στρίγγλες» του Άγγελου Κοβότσου, απολαυστικό πορτρέτο του ομώνυμου γυναικείου πολυφωνικού συγκροτήματος, το οποίο απέσπασε το Βραβείο Κοινού.
Από το πλούσιο πρόγραμμα του δεκαημέρου άλλες πολυσυζητημένες ταινίες, εκτός των προαναφερθέντων, ήταν: το γυρισμένο στην Ισπανία… θρίλερ «Σαντοάγια» των Αμερικανών Άντριου Μπέκερ και Ντάνιελ Μέρερ, ο πρωτότυπος «Πύργος» του Κιθ Μέιτλαντ, ο οποίος εξιστορεί ένα διαβόητο χρονικό μαζικής δολοφονίας του 1966 με χρήση animation, ο «Μεγάλος Περίπατος της Άλκης» της Μαργαρίτας Μαντά, στον οποίο η γνωστή σκηνοθέτιδα ακολουθεί τη διάσημη συγγραφέα Άλκη Ζέη στο νοσταλγικό, ιστορικά πολύ ενδιαφέρον ξετύλιγμα των αναμνήσεών της, το υποψήφιο για Όσκαρ «Δεν Είμαι ο Νέγρος σου» του Ραούλ Πεκ και το αυτοβιογραφικό και συνδεδεμένο άμεσα με τη νεώτερη ελληνική ιστορία «Της Πατρίδας μου η Σημαία…» του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου.
Θετικότατα σχόλια απέσπασε το νεοϊδρυθέν τμήμα «Σινεμά», από το οποίο ξεχώρισαν το «78/52» του Αλεξάντρ Ο. Φιλίπ, με θέμα τη σκηνή του ντους στο «Ψυχώ», τα «76 Λεπτά και 15 Δευτερόλεπτα με τον Αμπάς Κιαροστάμι» του Σεϊφολάχ Σαμαντιάν και κυρίως τα βραζιλιάνικα «Σίνεμα Νόβο» του Έρικ Ρόσα και «Ιστορίες που (δεν) Είπε το Σινεμά μας» της Φερνάντα Πεσόα (δεν είναι ψευδώνυμο!), αληθινές αποκαλύψεις για τους πωρωμένους σινεφίλ. Τέλος, σπουδαία κίνηση εκ μέρους του φεστιβάλ ήταν το αφιέρωμα στον πρόσφατα χαμένο Βρετανό διανοητή και θεωρητικό της εικόνας Τζον Μπέρτζερ, το οποίο περιελάμβανε συζητήσεις, εισηγήσεις, έκθεση ζωγραφικών έργων του και προβολή των ταινιών «Τζον Μπέρτζερ ή η Τέχνη του Βλέμματος» της Κορτίλια Ντβόρακ και «Οι Εποχές του Κενσί: Τέσσερα Πορτρέτα του Τζον Μπέρτζερ» των Κόλιν ΜακΚέιμπ, Τίλντα Σουίντον, Κρίστοφερ Ροθ, Μπάρτεκ Ντζιάντσιζ.
Τα βραβεία
Διεθνής Επιτροπή
Χρυσός Αλέξανδρος: «Αυτοκρατορία Ονείρων» του Ντέιβιντ Μπόρενσταϊν
Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής: «Μηχανές» του Ραχούλ Τζέιν
Ειδική Μνεία: «Που Είσαι Σινγκάλ;» του Άγγελου Ράλλη
Παράλληλα Βραβεία
Διεθνής Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (Fipresci): «Μηχανές»
Βραβείο της Βουλής των Ελλήνων «Ανθρώπινες Αξίες»: «Μηχανές»
Διεθνής Αμνηστία: «Δεν Είμαι ο Νέγρος σου» του Ραούλ Πεκ
WWF: «Μέρες της Λίμνης» της Πανδώρας Μουρίκη
Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου: «Village Potemkin» του Δομήνικου Ιγνατιάδη
Βραβείο Νεότητας: «The Snake Charmer» της Νίνας Μαρίας Πασχαλίδου
Βραβεία Κοινού
Ελληνική Ταινία: «Στρίγγλες» του Άγγελου Κοβότσου
Ξένη Ταινία: «Πουθενά να Κρυφτείς» του Ζαραντάστ Αχμέντ
Ελληνική Ταινία κάτω των 50΄: «Ο Γυάλινος Δράκος» της Κωνσταντίνας Ουρούμη
Ξένη Ταινία κάτω των 50΄: «Τα Μαλλιά του Αμάντ» της Σούζαν Κένεν
