Δώσαμε βάρος στην εμπεριστατωμένη και αναλυτική κριτική, κατηγοριοποιήσαμε γεωγραφικά τις κινηματογραφικές αίθουσες της Αθήνας, δημιουργήσαμε το απλό, εύληπτο προφίλ κάθε ταινίας, καθιερώσαμε το θεσμό της avant premiere, συμπυκνώσαμε την άποψη των ειδημόνων στον all time classic πίνακα με τα αστεράκια, δημιουργήσαμε τη «φυλή» των σινεφίλ, δώσαμε το λόγο στους θεατές και αλλάξαμε την ημέρα εξόδου των νέων ταινιών από Παρασκευή σε Πέμπτη. Κανείς δεν μπορεί να σκεφτεί πώς θα ήταν η αθηναϊκή κινηματογραφική έξοδος τα τελευταία 40 χρόνια χωρίς το περιοδικό «αθηνόραμα».
1. Σινεφίλ προφίλ
Κινηματογραφόφιλοι υπήρχαν, φυσικά, και πριν από το «α». Η κυκλοφορία του πρώτου αθηναϊκού οδηγού πόλης όμως τους πρόσφερε ένα σταθερό σημείο αναφοράς, ένα έντυπο που μίλησε στη γλώσσα τους και άκουσε τις επιθυμίες τους. Αγκαλιάζοντας από την πρώτη στιγμή το καλλιτεχνικό σινεμά, το «α» βοήθησε στη δημιουργία της ταυτότητας του Αθηναίου σινεφίλ, συνδέοντάς την ταυτόχρονα με την υψηλή γαστρονομία, το ποιοτικό θέατρο και τη μουσική πρωτοπορία.
2. Έκαστος στο είδος του και το «α» στο σινεμά
Το αλφαβητικό αράδιασμα τίτλων ταινιών κι αιθουσών ήταν η κινηματογραφική πραγματικότητα του Αθηναίου σινεφίλ πριν από την εμφάνιση του «α» στα περίπτερα. Ο νέος οδηγός πόλης έδωσε τη δυνατότητα στον αναγνώστη να επιλέγει την ταινία που θα δει ανάλογα με το είδος της. Αν ήθελε να συγκινηθεί, έπρεπε να ψάξει στην κατηγορία «Δραματικές», άμα τράβαγε η ψυχή του γέλιο στις Κωμωδίες και αν αναζητούσε κάτι ψαγμένο στις Σινεφίλ. Επίσης η προσθήκη ενός μικρού στόρι σε κάθε ταινία έδινε μέσα σε ελάχιστο χρόνο μια πλήρη εικόνα για την πιθανή επιλογή του. Κρατώντας το «α» στα χέρια του, ο σινεφίλ είχε πλέον τη δυνατότητα να σκανάρει γρήγορα τις κινηματογραφικές πληροφορίες και να πάρει μια ασφαλή απόφαση για την έξοδό του.
3. Η δημιουργία της κινηματογραφικής πιάτσας
Η τάση του ανθρώπου είναι να ξεχνά το παρελθόν, πώς ήταν δηλαδή τα πράγματα προτού κάποιοι εισάγουν καινοτόμες ιδέες. Η ρηξικέλευθη κίνηση του «α» να μαζέψει όλες τις πληροφορίες της κινηματογραφικής εβδομάδας μέσα σε λίγες σελίδες, σε έναν πλήρη οδηγό, όπου μπορούσες να βρεις αυτό που αναζητούσες σε ελάχιστα λεπτά, άλλαξε την έξοδο του Αθηναίου σινεφίλ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα έντυπο ταξινομούσε τις αίθουσες όχι αλφαβητικά, αλλά ανά περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο πήρε σχήμα και μορφή η έννοια της κινηματογραφικής πιάτσας στην αχανή πρωτεύουσα. Στη συνέχεια όλα τα έντυπα και τα σάιτ ακολούθησαν αυτήν τη λογική...
4. Πόλεμος των άστρων
Το «α» κοίταζε ανέκαθεν τα πράγματα έξω από το πλαίσιο της κάθε εποχής. Η απόφαση να καθιερώσει από τα πρώτα χρόνια της κυκλοφορίας του έναν πίνακα με τη βαθμολογία (κωδικοποιημένη σε αστέρια) των πιο έγκριτων κριτικών κινηματογράφου φαινόταν αδιανόητη στο εκδοτικό τοπίο της δεκαετίας του ’70. Αυτή είναι όμως η απόδειξη ότι ο αθηναϊκός οδηγός πόλης προσέγγισε από την αρχή με απόλυτη σοβαρότητα το ζήτημα του σινεμά, αντιμετωπίζοντάς το όχι μόνο ως βασικό πυλώνα της πληροφορίας που πρόσφερε, αλλά ως τέχνη. Ο αναγνώστης είχε για πρώτη φορά τη δυνατότητα, με απόλυτη οικονομία σε χρόνο και χρήμα, να δει τη συνολική προσέγγιση μιας ταινίας από όλους τους Έλληνες κριτικούς. Ακόμη και σήμερα η «Γνώμη των κριτικών» αποτελεί αιχμή της έκδοσης (πρόσφατα προστέθηκε και στο www.athinorama.gr) και την παραδοσιακότερη στήλη του περιοδικού.
5. Κρίνε κάποιον από το εξώφυλλό του
Αν θέλει κάποιος να κατανοήσει πόσο μεγάλη σημασία έχει το σινεμά για το «α», φτάνει να κοιτάξει τα εξώφυλλά του. Ήδη από το δεύτερο μόλις τεύχος του, το 1976, αποφάσισε να «ντύνεται» με κομψά κινηματογραφικά ενδύματα κι έκανε εμφανές με την πρώτη ματιά το σινεφίλ στίγμα που το ακολουθεί μέχρι σήμερα. Πόσοι και πόσοι σταρ και αγαπημένοι ήρωες δεν έχουν περάσει από την ιλουστρασιόν «πρώτη σελίδα» του «α»; Τα τουλάχιστον 1.200 κινηματογραφικά εξώφυλλα αυτής της σαραντάχρονης πορείας, τοποθετώντας σημειολογικά το σινεμά πολύ ψηλά στην προτεραιότητα της εξόδου στην πόλη, αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες παρακαταθήκες του περιοδικού.
6. Πρωτιά για τους αναγνώστες
Έχει ενδιαφέρον να βλέπεις από πού ξεκίνησαν πρακτικές προώθησης ταινιών που τώρα θεωρούμε δεδομένες. Για παράδειγμα, οι avant premieres ξεκίνησαν από τις σελίδες αυτού του περιοδικού που κρατάτε στα χέρια σας, με το «Φουτ-λουζ» του Χέρμπερτ Ρος να κάνει εκρηκτικό ξεκίνημα πίσω στο μακρινό 1984. Με αφετηρία εκείνη την πρεμιέρα, για την οποία χρειαζόταν να σκίσεις μια ολόκληρη σελίδα του περιοδικού και να περιμένεις υπομονετικά στη μεγάλη ουρά που δημιουργήθηκε, δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες είδαν πρώτοι πολυαναμενόμενες ταινίες, αποτελώντας τους opinion leaders για τις νέες κυκλοφορίες.
7. Thursday is the new Friday
Πρώτο το «α» είχε την ιδέα να προστεθεί η Πέμπτη στην παρωχημένη αντίληψη περί «τριημέρου». Ο αναγνώστης, κρατώντας μία ημέρα νωρίτερα στα χέρια του τον εβδομαδιαίο οδηγό πόλης, μπορούσε όχι μόνο να προγραμματίσει καλύτερα την έξοδό του, αλλά να έχει μπροστά του κι ένα γεμάτο τετραήμερο μέχρι την επιστροφή στην εργασιακή ρουτίνα της Δευτέρας. Ύστερα από πρωτοβουλία του «α», οι εταιρείες διανομής αποφάσισαν να κυκλοφορούν τις ταινίες τους την Πέμπτη, κερδίζοντας έτσι επιπλέον μία ενεργή κινηματογραφική μέρα.
8. It’s chic to be cine-Greek
Η σχέση του «α» με το ελληνικό σινεμά υπήρξε ανέκαθεν οργανική και παθιασμένη. Από το πρώτο τεύχος του το έντυπο έβαλε σε απόλυτη προτεραιότητα την εθνική μας κινηματογραφία. Στις σελίδες του έχουν δώσει συνέντευξη οι μεγαλύτεροι Έλληνες σκηνοθέτες, ενώ ως ελάχιστο φόρο τιμής στο έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλου το πρώτο τεύχος μετά το θάνατό του κυκλοφόρησε με ένα αφιέρωμα που περιλάμβανε τις κριτικές του Μπάμπη Ακτσόγλου και του Χρήστου Μήτση για το σύνολο της φιλμογραφίας του. Ακόμη και τα γενέθλιά μας γιορτάστηκαν πρόσφατα με μια μεγάλη ψηφοφορία για την καλύτερη ελληνική ταινία των τελευταίων 40 χρόνων, η οποία ανέδειξε ως αδιαφιλονίκητη νικήτρια τη «Λούφα και Παραλλαγή».
9. Η νέα εποχή της κριτικής
Ήταν μια εποχή στην οποία η κριτική δεν είχε ακόμα απαλλαγεί από πολύχρονους δογματισμούς και αγκυλώσεις, ενώ η παντοκρατορία του lifestyle είχε αρχίσει να γίνεται ισοπεδωτική. Προερχόμενος από τη Θεσσαλονίκη (όπου εξέδιδε τα «Κινηματογραφικά Τετράδια») και το Παρίσι (όπου σπούδασε σινεμά), ο Μπάμπης Ακτσόγλου ανέλαβε το φθινόπωρο του 1987 την κινηματογραφική στήλη του «α». Γρήγορα, με κείμενα έγκυρης πληροφόρησης και τεκμηριωμένης ανάλυσης, δημοσιογραφικής ευελιξίας και σινεφίλ πάθους, έδωσε στην κριτική ταινιών μια νέα, γεμάτη ήθος και γνώση διάσταση, η οποία έφερε τον θεατή ένα βήμα πιο κοντά στην αλήθεια της μεγάλης οθόνης και μέσω αυτής πιο κοντά στην αλήθεια της πραγματικής ζωής. Για σχεδόν 20 χρόνια –μέχρι τον πρόωρο θάνατό του– ο Μπάμπης απέδειξε πως η κινηματογραφική κριτική δεν είναι υπόθεση που αφορά τους λίγους, αλλά μια υπόθεση αισθητική, πολιτιστική, ηθική, κοινωνική και πολιτική που μας αφορά όλους.
10. Ειδικοί στα events
Οι εκδηλώσεις του «αθηνοράματος» με καλεσμένους σταρ έχουν αφήσει εποχή. Για παράδειγμα, η φιλανθρωπική παγκόσμια avant premiere του «Περάσματος στην Ινδία» του Ντέιβιντ Λιν (σε συνδιοργάνωση με τη Σπέντζος Film και την ινδική πρεσβεία στις 15/3/1985), παρουσία του πρωταγωνιστή Βίκτορ Μπανερτζί, όπου συγκεντρώθηκε το ποσό του 1.200.000 δραχμών για τους κατοίκους του δοκιμαζόμενου Μποπάλ. Επίσης, δύο εκδηλώσεις με σινε-γαστρονομικό άρωμα, το «Δείπνο της Μπαμπέτ» (σε συνεργασία με την Προοπτική και το «Πεντελικόν») τον Απρίλιο του 1989 στο «Vardis Restaurant» αλλά και η βραδιά με τον Φράνσις Φορντ Κόπολα (και τα κρασιά του) τον Οκτώβριο του 2009 στο εστιατόριο «Electra» (σε συνεργασία με τη Feelgood Entertainment). Ακόμη, το πάρτι προς τιμήν της Φανί Αρντάν (17/9/96) στον Δαναό, όπου η Γαλλίδα σταρ κατέφθασε παρέα με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου.
11. Πάντα μέσα σε όλα
Το ξέρουμε ότι δεν ξεκινούν και δεν τελειώνουν όλα στο χαρτί ή στην οθόνη... Το «α» πάντα επιδίωκε κι εντέλει κατέκτησε μια ζωντανή σχέση με το κοινό και ειδικότερα με τους Αθηναίους σινεφίλ. Γι’ αυτό στα σαράντα χρόνια της ζωής του βρέθηκε πίσω από τη διοργάνωση μεγάλων cine-events, όπως αυτό που έκανε μαζί με την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου στην Τεχνόπολη το 2010, παρουσιάζοντας τα highlights μιας κορυφαίας σεζόν για το ελληνικό σινεμά.
12. Θεσμικές σχέσεις
Η συνεπής σχέση που έχει χτίσει εδώ και 40 χρόνια με την 7η τέχνη οδήγησε το «α» σε στρατηγικού χαρακτήρα συνεργασίες με τους μεγαλύτερους κινηματογραφικούς θεσμούς της χώρας. Από το 2010, τη χρονιά ίδρυσής της, το «α» παρουσιάζει στο τεύχος πριν από την απονομή των Βραβείων της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου έναν πλήρη οδηγό με στόρι, συντελεστές και φωτογραφίες όλων των υποψήφιων ταινιών. Επίσης από το 2009, οπότε εγκαταστάθηκε η Ταινιοθήκη στο νέο της κτίριο στον Κεραμεικό, το «α» έχει αποκτήσει στενούς δεσμούς με το ιστορικό ίδρυμα, ενώ ανέλαβε να ντύσει μέχρι και τις καρέκλες του θερινού Λαΐς με το λογότυπό του.
13. Festival lover
Μας αρέσουν τα φεστιβάλ και το δείχνουμε. Η σχέση του «α» με τις Νύχτες Πρεμιέρας ξεκινάει από τη γέννηση της αθηναϊκής διοργάνωσης, με το περιοδικό και το www.athinorama.gr να αποτελούν χορηγούς επικοινωνίας από τα πρώτα χρόνια της. Επίσης, κάθε χρονιά στο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου το «α» συγκροτεί μια επιτροπή αναγνωστών που απονέμει το βραβείο κοινού.
14. Ακούμε τη γνώμη του κοινού
Το «α» ήταν το πρώτο περιοδικό που απέκτησε σάιτ το μακρινό 1996, αντιλαμβανόμενο από πολύ νωρίς τη σημασία της καινοτομίας των new media. Μάλιστα, φρόντισε να χρησιμοποιήσει τις αμφίδρομες δυνατότητες του internet, προσφέροντας τη δυνατότητα στο κοινό να εκφραστεί με το forum του. Κάτω από κάθε ταινία, λοιπόν, κάθε αναγνώστης έχει εδώ και χρόνια τη δυνατότητα να πει τη δική του άποψη για την ταινία και να δώσει τη βαθμολογία του. Το απόλυτα επιτυχημένο εγχείρημα του forum πήρε φωτιά ουκ ολίγες φορές, αλλά η περίπτωση των «300» ξεπερνά κάθε φαντασία, αφού ο online διάλογος υπερέβη τα 4.000 σχόλια, κλείνοντας τελικά λόγω αδυναμίας τεχνικής υποστήριξης της πρωτοφανούς μαζικής κίνησης χρηστών! Επίσης, εδώ και πάνω από μία δεκαετία η βαθμολογία του κοινού υπάρχει στη στήλη της «Γνώμης των Κριτικών»… Γιατί στο «α» η γνώμη σας παίρνει 5 αστέρια!
15. Online ψηφοφορίες
Το περιοδικό εκμεταλλεύτηκε στο έπακρον τις δυνατότητες που του πρόσφερε το internet, θέλοντας να αποκτήσει στενότερες επαφές με τους αναγνώστες του. Έτσι εδώ και τρία χρόνια διοργανώνεται η μεγάλη ψηφοφορία του κοινού για την καλύτερη ταινία της χρονιάς στο www.athinorama.gr, με τη «Θλιμμένη Τζασμίν» του Γούντι Άλεν, το «Ξενοδοχείο Grand Budapest» του Γουές Άντερσον και τον «Αστακό» του Γιώργου Λάνθιμου να κατακτούν διαδοχικά την πρώτη θέση. Βέβαια, η πρόσφατη επετειακή ψηφοφορία για την καλύτερη ελληνική ταινία των τελευταίων 40 χρόνων ήταν αυτή που έσπασε κάθε ρεκόρ συμμετοχής, με τη «Λούφα και Παραλλαγή» να κατακτά την πρώτη θέση.
16. Ελάχιστοι οι άριστοι
Η ακριβοδίκαιη και ανεπιεικής στήλη της κινηματογραφικής κριτικής, διαχρονική αιχμή του εντύπου, έχει μετατρέψει τα πέντε αστέρια σε σπανιότατο φαινόμενο. Την τελευταία δεκαετία μόλις 7 ταινίες έχουν καταφέρει να κατακτήσουν το απόλυτο της βαθμολογικής κλίμακας! Πιο συγκεκριμένα ο κριτικός του «α» Χρήστος Μήτσης έχει δώσει τα πολύτιμα πέντε αστέρια του στα «Προσοχή: Πόθος» του Ανγκ Λι, «Sweeney Todd: Ο Φονικός Κουρέας της Φλιτ Στριτ» του Τιμ Μπάρτον, «Ανάμεσα στους Τοίχους» του Λοράν Καντέ, «Η Λευκή Κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε, «Ένας Χωρισμός» του Ασγκάρ Φαραντί, «Η Ζωή της Αντέλ» του Αμπντελατίφ Κεσίς και «Ο Γιος του Σαούλ» του Λάζλο Νέμες.
17. Τεύχη με κινηματογραφικά αφιερώματα
Ταινίες, ρετροσπεκτίβες σε δημιουργούς, ακόμη και θλιβερά γεγονότα που σημάδεψαν την κινηματογραφική ιστορία έδωσαν στο «α» την αφορμή για πολυσέλιδα και εις βάθος κινηματογραφικά αφιερώματα. Όπως το μεγάλο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης στον Ζαν-Λικ Γκοντάρ μας ενέπνευσε για το «Δυο ή τρία πράγματα που ξέρω γι’ αυτόν» του τεύχους 734 (5/11/2014), έναν αναλυτικό οδηγό στο φιλμικό σύμπαν του πιο επιδραστικού σύγχρονου σκηνοθέτη. Τέλος, με αφορμή το «Skyfall», το «α» γιόρτασε τα 50 χρόνια του Τζέιμς Μποντ (25/10/2012) με ένα πολυσυλλεκτικό αφιέρωμα στα μικρά και μεγάλα μυστικά του εμβληματικού σινε-κατασκόπου.
Κριτικές που έγιναν... hot quotes
Για την ποιότητα των κινηματογραφικών κριτικών μας καλύτερα να μιλήσουν οι άλλοι... Οι εταιρείες διανομής εδώ και χρόνια χρησιμοποιούν τις περιεκτικότερες ατάκες των κειμένων του «α» στις διαφημίσεις και στα μπάνερ τους, ενώ στις εισόδους ιστορικών αιθουσών του κέντρου, όπως το Ιντεάλ και το Άστυ, αναρτούν σε Α3 τις κριτικές του εντύπου.
Τρία εξώφυλλα του «α» που έφεραν την φαντασία στην κινηματογραφική εξουσία!
1. Τρεις Αμίγκος
Ο Γιώργος Σπέντζος, ο Νίκος Ζερβός και ο Γιάννης Ζουγανέλης ήταν η ελληνική εκδοχή των «Τριών Αμίγκος» στη φωτογράφηση που έγινε για το εξώφυλλο του «α» στις 12/12/87.
2. Δεκαπενταύγουστος
Μία από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου (από τον «15Αύγουστο») γίνεται ένα από τα πιο όμορφα εξώφυλλα μας. (1/2/02)
3. Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου
Ένα δυναμικό εξώφυλλο για το ελληνικό σινεμά, με αφορμή τα Βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου του 2012. (3/3/12)
