Ο πατριάρχης του νέου ρουμανικού σινεμά («4 Μήνες, 3 Εβδομάδες και 2 Μέρες») μιλάει για την «Αποφοίτηση», το διεισδυτικό, επώδυνα ειλικρινές κοινωνικό δράμα που του χάρισε το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Κανών.
Στην ταινία σας συγκρούονται δύο κόσμοι. Υπάρχει ελπίδα γι’ αυτόν των νέων;
Αισθάνομαι ότι βρίσκομαι ανάμεσα σε δύο γενιές, χωρίς να ξέρω σε ποια ανήκω πραγματικά. Πάντα υπάρχει ελπίδα, αλλά δυστυχώς μεγαλύτερη σε προσωπικό παρά σε συλλογικό επίπεδο. Ειδικά σε ανασφαλείς κοινωνίες, όπως αυτές της Ανατολικής Ευρώπης.
Δεν πιστεύετε δηλαδή στις συλλογικές λύσεις;
Είναι πολύ απογοητευτικό να παραιτηθείς από μια τέτοια ιδέα και δεν θα το ήθελα. Ήμουν 21 ετών όταν έπεσε ο κομουνισμός και όλοι νομίσαμε πως είχαμε μπροστά μας μια μεγάλη ευκαιρία. Φτιάξαμε καινούργιους θεσμούς, υπήρξε αλληλεγγύη, αλλά τελικά απογοητευτήκαμε. Η παιδεία δεν έκανε ούτε ένα βήμα μπροστά. Έτσι όλο και περισσότεροι στέλνουν τώρα τα παιδιά τους να σπουδάσουν στο εξωτερικό. Λογικό, αλλά πώς θα προχωρήσουμε σε συλλογικές λύσεις αν ο καθένας σκέφτεται τον εαυτό του;
Συμβιβάζεται, λοιπόν, κάποιος υποχρεωτικά με την ιδέα της διαφθοράς, η οποία –όπως βλέπουμε και στην ταινία– κυριαρχεί παντού;
Ο συμβιβασμός είναι κάτι προσωπικό, ενώ η διαφθορά αφορά ολόκληρη την κοινωνία. Δύσκολο να βρεις τη χρυσή τομή, δηλαδή και να μπορείς να πράττεις το σωστό, και να βοηθάς τον διπλανό σου, και να υπακούς ταυτόχρονα στους νόμους. Το κοινωνικό καθορίζει το προσωπικό. Γι’ αυτό και η ταινία αναρωτιέται πώς μπορείς μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον να μεγαλώσεις τα παιδιά σου με έναν καθαρό, απόλυτα ηθικό τρόπο. Πώς να τα προστατεύσεις χωρίς να συμβιβαστείς;
Μοιάζει αδύνατο…
Όποιον ισχυρίζεται το αντίθετο δεν τον πολυπιστεύω. Από την άλλη, υπάρχουν συμβιβασμοί και συμβιβασμοί. Τα όρια θα τα βάλεις εσύ μόνος σου…
Μια κοινωνία γεμάτη κανόνες και απαγορεύσεις κινδυνεύει από ευνομούμενη να καταντήσει απάνθρωπη. Η ταινία του Κεν Λόουτς που προβλήθηκε στο φεστιβάλ πραγματεύεται ακριβώς αυτό. Δεν την είδα, αλλά είναι κάτι που σαφώς ισχύει. Αν, πάντως, κάτι δεν λειτουργεί, το σωστό είναι να προσπαθήσεις να το αλλάξεις, όχι να αναζητήσεις τρόπο να το παρακάμψεις.
Μπορεί, λοιπόν, το σινεμά να αλλάξει τον κόσμο;
Πολύ θα το ήθελα... Σε προσωπικό επίπεδο και κατ’ εξαίρεσιν ίσως. Γι’ αυτό πρέπει ως σκηνοθέτες να μην ενδίδουμε στην απαίτηση για εύκολη διασκέδαση και στην πίεση να βρούμε το μεγάλο κοινό. Να επιμείνουμε σε ταινίες που θα κάνουν τον εαυτό μας και τον θεατή να ξανασκεφτεί τα πράγματα. Όποτε κάποιοι λίγοι με συναντούν και μου λένε πως οι ταινίες μου έχουν γίνει αφορμή για να σκεφτούν και να αμφισβητήσουν κάποια δεδομένα, νιώθω πολύ υπερήφανος. Είναι κάτι σημαντικότερο και ουσιαστικότερο από κάθε βραβείο.
Περισσότερες πληροφορίες
Η Αποφοίτηση
Η κόρη ενός επαρχιακού γιατρού που είναι έτοιμη να αποφοιτήσει και να συνεχίσει τις σπουδές της στο εξωτερικό δέχεται επίθεση λίγο πριν από τις εύκολες, αλλά κρίσιμες τελικές εξετάσεις. Αποφασισμένος να τη βοηθήσει με κάθε τρόπο, ο πατέρας της έρχεται αντιμέτωπος με μια σειρά από επώδυνα ηθικά διλήμματα.