Ο γεννημένος στην Αγγλία και μεγαλωμένος στην Ιορδανία πρωτοεμφανιζόμενος δημιουργός μιλάει στα «α» για το μοντέρνο γουέστερν του, το οποίο έφτασε μέχρι τις οσκαρικές υποψηφιότητες.
Γιατί επιλέξατε να τοποθετήσετε την ιστορία σας στην εποχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου; Πιστεύετε πως τα γεγονότα της περιόδου αντανακλούν τα όσα συμβαίνουν τώρα στη Μέση Ανατολή;
Μου άρεσε το ότι η υπαρξιακή δοκιμασία που περνά ο Τεέμπ έχει ως φόντο τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μεγάλη Αραβική Εξέγερση, γεγονότα τα οποία επέφεραν μεγάλες ιστορικές αλλαγές στην περιοχή. Πρόκειται για το τέλος της γηραιάς οθωμανικής αυτοκρατορίας και την ανακατάταξη όλων των μεσανατολικών συσχετισμών, με συνέπειες που φτάνουν ως τις μέρες μας. Συμπληρώνεται ένας αιώνας από την Μεγάλη Αραβική Εξέγερση και αν θέλει κανείς να καταλάβει την καταστροφική πραγματικότητα που ζει σήμερα η Μέση Ανατολή πρέπει να μελετήσει τα γεγονότα εκείνης της περιόδου.
Γιατί όλα αυτά τα παρακολουθούμε μέσα από την οπτική ενός νεαρού Βεδουίνου;
Στην αραβική παράδοση ο Βεδουίνος έχει μια ηρωική διάσταση ανάλογη με αυτή ενός Βρετανού ιππότη, ενός Γιαπωνέζου Σαμουράι ή ενός Αμερικανού καουμπόη. Αν μιλάμε για την αρχαία Ελλάδα, ίσως με εκείνη ενός Σπαρτιάτη πολεμιστή. Οπότε από την αρχή θέλαμε να τοποθετήσουμε την ιστορία μας μέσα σ’ αυτό το πολιτισμικό πλαίσιο. Το ότι η Εξέγερση έφερε το τέλος της νομαδικής βεδουίνικης κουλτούρας ήταν επίσης κάτι που θέλαμε να περιγράψουμε, οπότε καταλήξαμε στο ότι η ιστορία μας έπρεπε να εξελίσσεται το 1916.
Πως έγινε η επιλογή του νεαρού Γιασίρ Εΐντ Αλ-Χιετάτ για το ρόλο του Τεέμπ;
Θέλοντας να εξασφαλίσουμε χρηματοδότηση για την ταινία, αποφασίσαμε να γυρίσουμε κάποιες ενδεικτικές σκηνές για να αποτυπωθεί η κινηματογραφική ατμόσφαιρα. Έτσι, ζητήσαμε από τον Βεδουίνο συνεργάτη μας Εΐντ Σουβεϊλίν να μας βοηθήσει να βρούμε ένα μικρό παιδί για να παίξει δοκιμαστικά τον Τεέμπ. Μας έστειλε το γιο του Γιασίρ, κάτι που μας εξόργισε, διότι δεν υπήρχε ποτέ περίπτωση να κάνει για το ρόλο. Τον ξέραμε καλά και πρόκειται για ένα συνεσταλμένο, ήσυχο παιδί το οποίο δεν έχει καμιά σχέση με τον Τεέμπ. Να όμως που μπροστά στην κάμερα ο Γιασίρ έγινε ένας άλλος άνθρωπος. Άντρας και παιδί ταυτόχρονα. Τη μια στιγμή εσωστρεφής και μαζεμένος, την επόμενη ασυγκράτητος^ ένας λύκος ντυμένος με το δέρμα προβάτου. Αμέσως καταλάβαμε πως είχαμε βρει τον Τεέμπ μας.
Πως κινηματογραφήσατε την έρημο; Η εικόνα της έχει κάτι το μεγαλοπρεπές και ταυτόχρονα ανησυχητικό κι απειλητικό…
Γυρίσαμε στο Γουάντι Ραμ, εκεί που γυρίστηκε και ο «Λόρενς της Αραβίας». Οι δικές μας τοποθεσίες ήταν βέβαια πιο απομακρυσμένες, καθώς η περιοχή έχει γίνει τουριστικό αξιοθέατο. Είναι ένα μαγευτικό τοπίο, στο οποίο όταν βρεθείς συνειδητοποιείς όχι μόνο πόσο μικρή και εύθραυστη είναι η ζωή, αλλά και πόσο εύθραυστη είναι η δική σου ζωή. Αν δεν ταξιδεύεις με αυτοκίνητο ή ακόμα και με καμήλα, η αίσθηση της απειλής είναι ιδιαίτερα έντονη. Ήθελα να αποτυπώσω αυτό το αίσθημα, αλλά και τη διάσταση της απεραντοσύνης που έχει η έρημος, που όταν βρεθείς μέσα της νομίζεις ότι έχεις παγιδευτεί σε λαβύρινθο. Νομίζεις πως δεν υπάρχει άκρη, πως ο ουρανός δεν ακουμπά ποτέ τη γη. Μόνο σε ένα πλάνο της ταινίας ο ουρανός ακουμπάει τη γη και αυτό γίνεται για συγκεκριμένους δραματικούς ρόλους.
Τζον Φορντ, Σαμ Πέκινπα, Μικελάντζελο Αντονιόνι… Αναγνωρίζετε επιρροές αυτών των σκηνοθετών στο έργο σας;
Χωρίς αμφιβολία όλοι αυτοί έχουν επηρεάσει κι εμένα και τη συγκεκριμένη ταινία. Θα πρόσθετα τον Ακίρα Κουροσάβα, όπως και οι ταινίες Τσανμπάρα (γιαπωνέζικες περιπέτειες εποχής) και τα αμερικανικά γουέστερν. Πάντως όταν γύριζα δεν είχα κάτι συγκεκριμένο απ’ όλα αυτά στο μυαλό μου. Οι επιρροές είναι κυρίως υποσυνείδητες, αν και μπορείς εύκολα να τις αναγνωρίσεις στην ολοκληρωμένη ταινία.
Ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για το αραβικό σινεμά. Ποιες είναι οι δυνατότητές του και πόσο δύσκολο είναι να γυρίσει κανείς μια ιορδανική ταινία;
Παρά τα τεράστια προβλήματα της περιοχής, υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι κινηματογραφιστές οι οποίοι προσπαθούν να ανοίξουν δρόμο. Όπως ο Χανί Αμπού – Ασάντ, του οποίου τα «Παράδεισος Τώρα» και «Ομάρ» ήταν υποψήφια για ξενόγλωσσο Όσκαρ. Ή οι Γιουσέφ Σαχίν, Ναντίν Λαμπακί κι Ζιάντ Ντουεϊρί, έτσι απλά για να αναφέρω κάποια ενδεικτικά ονόματα. Τώρα, το να γυρίσεις μια ταινία στην Ιορδανία μοιάζει σχεδόν αδύνατον, καθώς δεν υπάρχει καμιά κινηματογραφική υποδομή στη χώρα, ενώ αίθουσες προβολής υπάρχουν μόνο στο Αμάν. Καταφέραμε να βάλουμε μπροστά το «Λύκο τα Ερήμου» με αυστηρά ιδιωτική χρηματοδότηση και πολύ αργότερα πήραμε το ποσό που χρειαζόταν για να ολοκληρώσουμε την παραγωγή.
Μετά τη διεθνή επιτυχία και την οσκαρική υποψηφιότητα του «Λύκου…» είχατε προσφορές να δουλέψετε σε κάποιο μεγάλο ευρωπαϊκό ή αμερικανικό σχέδιο;
Τα Όσκαρ μου άνοιξαν πολλές πόρτες. Έχω αρκετές ιδέες για ταινίες σε διαφορετικές χώρες και γλώσσες, ακόμα και στο Χόλιγουντ. Όπως και ένα σίκουελ στην ιστορία του Τεέμπ, το οποίο θα διαδραματίζεται στην Ιορδανία δέκα χρόνια αργότερα. Πρέπει να βάλω όλες αυτές τις σκέψεις μου σε τάξη και να οριστικοποιήσω ποιο θα είναι τελικά το επόμενό μου βήμα.
Περισσότερες πληροφορίες
Ο Λύκος της Ερήμου
Στην Ιορδανία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ένας μικρός Βεδουίνος και ο μεγάλος αδελφός του συνοδεύουν έναν Εγγλέζο σε ένα επικίνδυνο ταξίδι μέσα στην έρημο.
