Ο 48χρονος Βρετανός σκηνοθετεί τη μόλις δεύτερη ταινία της καριέρας του, μια πολιτική κομεντί η οποία παρουσιάζει μιαν άγνωστη ιστορία από τη Μεγάλη Βρετανία του ’80. Ο Γουόρτσας μιλά στο «α» για την πολυβραβευμένη κινηματογραφική επιστροφή του, τη δύναμη της μυθοπλασίας, τη Θάτσερ και το ιστορικό λονδρέζικο θέατρο του Old Vic, του οποίου είναι ο νέος διευθυντής.
Την τελευταία φορά που σκηνοθετήσατε στο σινεμά ήταν το 1999. Γιατί αργήσατε τόσο πολύ να επιστρέψετε πίσω από την κάμερα;
Έψαχνα να βρω μια ιστορία που να με ενδιαφέρει πραγματικά. Θα μπορούσα να πω ότι αυτή η αναζήτηση κράτησε περίπου δέκα χρόνια! Η αλήθεια είναι ότι το θέατρο με απασχολεί σε φουλ ρυθμούς, αφού είναι αυτό από το οποίο βιοπορίζομαι. Είχα την πολυτέλεια να περιμένω υπομονετικά για κάτι που θα με συναρπάσει.
Και το βρήκα όταν το σενάριο του «Pride» έφτασε στα χέρια μου. Είχε πολλά πράγματα που μου άρεσαν με την πρώτη ματιά, όπως το χιούμορ, η ειλικρίνεια των χαρακτήρων και η πολιτική του χροιά. Είναι μια πραγματική ιστορία που ελάχιστοι γνώριζαν στην Αγγλία και έπρεπε να μαθευτεί.
Όπως είπατε, το «Pride» βασίζεται στην πραγματική ιστορία μιας ομάδας γκέι ακτιβιστών που στάθηκε στο πλευρό των ανθρακωρύχων το 1984. Πού τελειώνουν τα γεγονότα και ξεκινά η μυθοπλασία;
Ό,τι βλέπετε στην ταινία είναι είτε μια ακριβής αναπαράσταση όσων εκτυλίχθηκαν στην πραγματικότητα το ’84 ή μια ελαφρώς διαφοροποιημένη ματιά πάνω σε αυτά. Κάποια πρόσωπα έχουν αντικατασταθεί και μερικές τοποθεσίες έχουν αλλάξει για χάρη της δραματικής αφήγησης. Παρ’ όλα αυτά, τα συστατικά της ταινίας είναι αληθινά. Φυσικά, το «Pride» δεν είναι ντοκιμαντέρ.
«Tο «Pride» δεν είναι ντοκιμαντέρ. Αυτό που θέλαμε να αποφύγουμε ήταν να μετατρέψουμε την ιστορία σε αγιογραφία, να την κάνουμε εμπορική ή διδακτική.»
Για παράδειγμα, ο Τζο είναι ένας ήρωας που επινοήθηκε για να βάλει τους θεατές μέσα στην ιστορία. Αυτό που θέλαμε να αποφύγουμε ήταν να μετατρέψουμε την ιστορία σε αγιογραφία, να την κάνουμε εμπορική ή διδακτική. Με τον σεναριογράφο Στίβεν Μπέρεσφορντ θεωρήσαμε σημαντικό να είμαστε όσο περισσότερο μπορούμε ειλικρινείς απέναντι στα γεγονότα και τους ήρωές τους.
Αν θέλατε να περιγράψετε την ταινία με δυο λόγια σε έναν φίλο σας, ποιες λέξεις θα χρησιμοποιούσατε; Για παράδειγμα πρόκειται για ένα queer film, μια γκέι δραμεντί ή κάτι άλλο;
Θα τη χαρακτήριζα πολιτική κομεντί. Σίγουρα, πάντως, δεν είναι ένα βαρύγδουπο δράμα.
Η Θάτσερ είχε πει ότι «δεν υπάρχει κοινωνία, υπάρχουν μόνο τα άτομα και οι οικογένειές τους». Τελικά, η άποψή της κατάφερε να επικρατήσει στη Βρετανία;
Θα έλεγα πως ναι. Αυτό που κατάφερε η Θάτσερ είναι να σπείρει την ατομικότητα στη βρετανική κοινωνία και να βοηθήσει στο θρίαμβο του λαϊκού καπιταλισμού. Γι’ αυτήν τα πάντα είχαν να κάνουν με τον ανταγωνισμό και την κοινωνική κινητικότητα. Επίσης, εισήγαγε την ιδέα της φιλοδοξίας μέσω του ανταγωνισμού. Διαίρεσε την κοινωνία σε νικητές και ηττημένους.
«Επί Θάτσερ η ιδέα τού «ο καθένας για τον εαυτό του» κατάφερε να επικρατήσει στη Βρετανία. Η κοινή δράση δεν υπάρχει πια στη χώρα. Η ταινία μιλάει για έναν κόσμο που ανήκει πλέον στο παρελθόν.»
Κατάφερε να περάσει τις ιδέες της στην εργατική τάξη, πείθοντάς την ότι πρέπει να αγοράσει ένα διαμέρισμα ή μετοχές των κρατικών εταιρειών που ιδιωτικοποιήθηκαν, όπως τα ταχυδρομεία και η βρετανική τηλεφωνία. Ο λαϊκός καπιταλισμός μετέτρεψε την κοινωνία σε μια αρένα ανταγωνιστικότητας.
Και η ιδέα τού «ο καθένας για τον εαυτό του» κατάφερε να επικρατήσει στη Βρετανία. Έτσι ενισχύθηκε η κουλτούρα της εξατομίκευσης, όπου δεν χρειάζεται να συναναστρέφεσαι με πολλούς ανθρώπους και μπορείς να αντικαταστήσεις την κοινωνική επαφή μέσω των ΜΜΕ και του ίντερνετ. Αυτό είχε ως συνέπεια τα συνδικάτα να διαλυθούν, οι εκκλησίες ν’ αδειάσουν, τα κοινωνικά κέντρα να ερημώσουν. Η κοινή δράση δεν υπάρχει πια στη χώρα. Η ταινία μιλάει για έναν κόσμο που ανήκει πλέον στο παρελθόν.
Μπορεί να αναστραφεί αυτή η κατάσταση;
Πιστεύω ότι όταν οι άνθρωποι εκτίθενται σε ταινίες όπως το «Pride» θυμούνται την αλληλεγγύη που χάθηκε με το πέρασμα του χρόνου. Ποιος ξέρει; Ίσως στο τέλος να καταφέρουμε να ανατρέψουμε το κλίμα της εξατομίκευσης και η ομαδική σκέψη να επιστρέψει.
Είστε ο νέος διευθυντής του Old Vic στο Λονδίνο. Ποιοι είναι οι νέοι στόχοι που έχετε βάλει για το ιστορικό βρετανικό θέατρο; Τι καινούργιο να περιμένουμε;
Ευελπιστούμε να δώσουμε μια νέα ώθηση στο Old Vic. Δουλεύουμε πολλά και διαφορετικά πράγματα. Θέλουμε να ξαναγίνουμε ο λονδρέζικος πυρήνας της καλλιτεχνικής δημιουργικότητας. Θα είμαστε πιο εκλεκτικοί στο πρόγραμμά μας, το οποίο θα περιλαμβάνει από νέα και κλασικά έργα μέχρι μιούζικαλ και οικογενειακές παραστάσεις. Ένα καινούργιο κεφάλαιο ανοίγει για το Old Vic.
Περισσότερες πληροφορίες
Pride
Στο Λονδίνο του 1984 μια ομάδα γκέι ακτιβιστών προσπαθεί να συγκεντρώσει χρήματα για την υποστήριξη της μεγάλης απεργίας των ανθρακωρύχων. Όταν όμως τα μέλη της χρειαστεί να μεταβούν στην Ουαλία για να συναντήσουν τους απεργούς, θα διαπιστώσουν ότι δεν είναι ακριβώς καλοδεχούμενα.
