H χρονιά των ανατροπών
Την Κυριακή 5 Μαρτίου, προς το πρωί της Καθαράς Δευτέρας, σύσσωμη η αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία θα τιμήσει, απ' ό,τι φαίνεται, την γκέι κουλτούρα, αλλά και τη στροφή του Χόλιγουντ προς την πολιτική και την κοινωνική θεματολογία. Η 78η απονομή των Όσκαρ προβλέπεται να είναι διαφορετική από τις προηγούμενες, πιο απρόβλεπτη και συναρπαστική. Το ίδιο προοιωνίζεται και για το διαγωνισμό μας «Προβλέψτε τα Όσκαρ», που διοργανώνουμε για 13η συνεχή χρονιά, με έπαθλο για τους τυχερούς νικητές 10 αποκωδικοποιητές NOVA. Διαβάστε τις προβλέψεις μας, όπως και τις λεπτομέρειες συμμετοχής και σπεύσατε να πάρετε μέρος, γιατί μπορεί να είστε εσείς ο τυχερός που θα κερδίσει ένα από τα 10 αποκωδικοποιητές NOVA για να παρακολουθείτε δωρεάν όλα τα προγράμματα της δορυφορικής τηλεόρασης.
Αυτό δεν ξανάγινε στην ιστορία των Όσκαρ. Καταποντισμός των blockbusters και του ανούσιου χολιγουντιανού υπερθεάματος και πριμοδότηση ταινιών που θίγουν σοβαρά κοινωνικοπολιτικά προβλήματα, μεταξύ των οποίων είναι και ο σεξουαλικός ρατσισμός και διαχωρισμός (γιατί έτσι πρέπει να δούμε την ένταξη της γκέι θεματολογίας στην κούρσα των Όσκαρ). Στις φετινές υποψηφιότητες μετρήσαμε τουλάχιστον εννέα ταινίες καθαρά πολιτικού περιεχομένου («Μόναχο», «Καληνύχτα, και καλή τύχη», «Syriana», «Ο επίμονος κηπουρός», «Ο εφιάλτης του Δαρβίνου», «Enron: The smartest guys in the room», «Street Fight», «Παράδεισος τώρα», «Σόφι Σκολ: Οι τελευταίες μέρες»), ενώ άλλες τρεις προσεγγίζουν διάφορα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα, όπως είναι ο ρατσισμός («Crash»), η σεξουαλική παρενόχληση στον εργασιακό χώρο («Άνιση μάχη»), η βία των νεανικών συμμοριών («Tsotsi»). Αλλά και στις ταινίες της λεγόμενης γκέι θεματολογίας θίγονται θέματα όπως η θανατική ποινή («Capote») ή οι προκαταλήψεις κατά των ομοφυλοφίλων και ο κοινωνικός ή εργασιακός αποκλεισμός τους («Το μυστικό του Brokeback Mountain»). Η αμερικανική κινηματογραφική κοινότητα δείχνει ξαφνικά μια αξιοπρόσεκτη κοινωνική ευαισθησία και πολιτική ωριμότητα, δείγμα ενδεχομένως μιας ανάλογης στροφής της αμερικανικής κοινωνίας που βλέπει ότι το μοντέλο της διακυβέρνησης Μπους δεν λειτουργεί πλέον. Ταυτόχρονα όμως η στάση αυτή είναι σαν να λέει προς τους ανθρώπους του Χόλιγουντ ότι η εποχή των blockbusters πέρασε: καλό το υπερθέαμα, όμως δεν αρκεί από μόνο του αν δεν συνοδεύεται από ταινίες που έχουν σχέση με τη γύρω μας πραγματικότητα.
Οι υποψηφιότητες
Πρωτοφανές στην ιστορία του θεσμού: ανάμεσα στις πέντε υποψηφιότητες καλύτερης ταινίας (αλλά και σκηνοθεσίας, αφού συμπίπτουν απόλυτα ταινίες και δημιουργοί και στις δύο αυτές κατηγορίες) συναντάμε δύο πρωτοεμφανιζόμενους σκηνοθέτες (Πολ Χάγκις, Μπένετ Μίλερ), έναν ηθοποιό-σκηνοθέτη (Τζορτζ Κλούνεϊ) στη δεύτερη μόλις δημιουργία του, ένα βετεράνο της τάξης του Σπίλμπεργκ κι έναν αναγνωρισμένο δημιουργό, που ανήκει όμως στο δυναμικό της διασποράς (Ανγκ Λι). Ποιος θα είναι ο νικητής στην 78η απονομή; Με τη φόρα που έχει πάρει το Μυστικό του Brokeback Mountain, σαρώνοντας στις Χρυσές Σφαίρες, στις περισσότερες ενώσεις κριτικών, αλλά και στις ενώσεις παραγωγών και σκηνοθετών, θα ήταν πραγματικά έκπληξη αν δεν φύγει τουλάχιστον με τα Όσκαρ καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας, από τα 8 συνολικά που διεκδικεί (αν και παίζει επίσης ισχυρά και στις κατηγορίες του διασκευασμένου σεναρίου, μουσικής και φωτογραφίας). Το ερώτημα αν τα συντηρητικά μέλη της Ακαδημίας Κινηματογράφου θα ψηφίσουν μια ταινία με γκέι ήρωες είναι σαφώς χαζό, μια και, όπως απεδείχθη από την πλατιά εμπορική αποδοχή της ταινίας, η δύναμη του «Brokeback Mountain» βρίσκεται βεβαίως στην εξαιρετική σκηνοθετική δουλειά του Ανγκ Λι, αλλά και στην ικανότητα της ταινίας να ευαισθητοποιεί συγκινησιακά όλες τις κατηγορίες των θεατών.
Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την έκπληξη που ακούει στο όνομα Crash, μια ανεξάρτητη παραγωγή του πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη-σεναριογράφου Πολ Χάγκις (υποψήφιος για Όσκαρ σεναρίου πέρσι με το «Million dollar baby»), η οποία θυμίζει ως δομή τα «Στιγμιότυπα», είναι δηλαδή μια ταινία πολλών χαρακτήρων, με εντυπωσιακές ερμηνείες γνωστών ηθοποιών (Ματ Ντίλον, Σάντρα Μπούλοκ, Ράιαν Φελίπε, Ντον Τσιντλ, Θάντι Νιούτον, Μπρένταν Φρέιζερ κ.ά.). Διόλου περίεργο λοιπόν που τιμήθηκε ως καλύτερη ταινία της χρονιάς από την Ένωση Αμερικανών Ηθοποιών, τα μέλη της οποίας υπερτερούν ανάμεσα σε αυτούς που ψηφίζουν τα Όσκαρ. Το «Crash» διεκδικεί συνολικά 6 Όσκαρ και παίζει πολύ γερά στις κατηγορίες του πρωτότυπου σεναρίου και μοντάζ.
Έξι υποψηφιότητες έχει και το Καληνύχτα, και καλή τύχη, ένεκα όμως του ανταγωνισμού του «Brokeback Mountain», το μοναδικό Όσκαρ για τον Τζορτζ Κλούνεϊ μπορεί να είναι αυτό του β΄ ανδρικού ρόλου, για την ταινία «Syriana» όμως. Όσο για τον πρωτοεμφανιζόμενο Μπένετ Μίλερ του Truman Capote, αποτελεί άθλο και μόνο το γεγονός ότι είναι υποψήφιος με μια ανεξάρτητη παραγωγή και μάλιστα τόσο ειδικής θεματολογίας (τα γεγονότα που οδήγησαν τον γκέι συγγραφέα Τρούμαν Καπότε να γράψει το διάσημο βιβλίο του «Εν ψυχρώ» για δύο εγκληματίες στο Κάνσας και η συναισθηματική εμπλοκή του με έναν από αυτούς). Τέλος, καμιά τύχη δεν φαίνεται να έχει το Μόναχο και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, παρότι διεκδικεί 5 Όσκαρ. Η ταινία άφησε ανάμεικτες εντυπώσεις, εκνεύρισε το εβραϊκό λόμπι που έχει ισχυρό λόγο στο Χόλιγουντ και παρότι έχει θεματικό ενδιαφέρον, σκηνοθετικά δεν είναι κι ό,τι καλύτερο μας έδωσε ο ήδη βραβευμένος με Όσκαρ δημιουργός («Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν», «Η λίστα του Σίντλερ»).
Τα Όσκαρ ερμηνείας
Στις υποψηφιότητες ανδρικής ερμηνείας σαφώς υπερτερεί ο Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν, ένας ηθοποιός-φετίχ του ανεξάρτητου σινεμά («Ευτυχία», «Ξέφρενες νύχτες», «Μανόλια»), τον οποίο θα δούμε επίσης σε ρόλο σούπερ-κακού στο επερχόμενο «Επικίνδυνη αποστολή 3». Ο Τρούμαν Καπότε είχε μια εκκεντρικότητα και στην προσωπική συμπεριφορά του, την οποία αποδίδει τέλεια ο Χόφμαν, ενδεχομένως με κάποια μανιέρα, αλλά και με όλη την άνεση κάποιου που κινείται στην παράδοση του Άκτορς Στούντιο και της Μεθόδου, του ηθοποιού που γίνεται ένα με το ρόλο του. Δύο ακόμα υποψηφιότητες βασίζονται σε αληθινούς χαρακτήρες: ο Ντέιβιντ Στράδερν, γνωστός καρατερίστας ηθοποιός κυρίως από τις ταινίες του Τζον Σέιλς, σκιαγραφεί με την απαιτούμενη στιβαρότητα το δημοσιογράφο Έντουαρντ Μόροου που τόλμησε να τα βάλει με το γερουσιαστή Μακάρθι (Καληνύχτα, και καλή τύχη). Πιο ενστικτώδης στο παίξιμό του ο Γιοακίν Φοίνιξ, όχι μόνο ενσαρκώνει τον Τζόνι Κας στα νιάτα του, αλλά τραγουδά και ο ίδιος τα τραγούδια του (Walk the line) - όμως λιγάκι δύσκολο να επαναληφθεί το περσινό «Ray». Ο Χιθ Λέτζερ είναι ομολογουμένως πολύ καλός ως ο μελαγχολικός, κλειστός στον εαυτό του καουμπόη, που γνωρίζει ότι πρέπει να καταπνίξει τις ομοφυλόφιλες επιθυμίες του για να μπορέσει να επιβιώσει στη συντηρητική Αμερική του '60 - αξίζει όμως και για Όσκαρ ερμηνείας; Θα ήταν μάλλον υπερβολή. Αντίθετα, δεν μπορούμε να φέρουμε καμιά κρίση για την υποψηφιότητα-έκπληξη του Τέρενς Χάουαρντ, γιατί δεν είδαμε το Hustle & Flow, όπου υποδύεται έναν προστάτη και έμπορο ναρκωτικών που προσπαθεί να βρει διέξοδο μέσα από τη χιπ χοπ μουσική. Ανήκει κι αυτός σε μια ανερχόμενη νέα γενιά μαύρων ηθοποιών, που συνδυάζει το μουσικό με το υποκριτικό ταλέντο, τον είδαμε να παίζει στο «Ray» και στο «Crash» (είναι ο σύντροφος της Θάντι Νιούτον), σίγουρα έχει ταλέντο, όμως ο βασικός λόγος που φαίνεται ότι προτάθηκε είναι για να υπάρχει κι ένας Αφροαμερικανός ηθοποιός στην πεντάδα.
Κανένα τέτοιο δίλημμα στις γυναικείες υποψηφιότητες, που τις συγκροτούν δύο Βρετανίδες και τρεις Αμερικανίδες. Παρότι φάνηκε ότι η Ρις Γουίδερσπουν είναι η αγαπημένη επιλογή πολλών ενώσεων, έχει απέναντί της μια μεγάλη κυρία της σκηνής και της οθόνης, που και μόνο το όνομά της προκαλεί δέος: Τζούντι Ντεντς. Τιμημένη με Όσκαρ β΄ ρόλου («Ερωτευμένος Σαίξπηρ») και έχοντας προταθεί άλλες τρεις φορές, η Τζούντι Ντεντς εκφράζει μια κλασική και ταυτόχρονα περίλαμπρη σχολή υποκριτικής, που δεν αφήνει αδιάφορους τους Αμερικανούς συναδέλφους της. Κι ο ρόλος της στο Η κυρία Χέντερσον παρουσιάζει τα έχει όλα: μπρίο, τρέλα, συγκίνηση, μικρές και μεγάλες στιγμές και κυρίως αγάπη για το ίδιο το θέατρο και το θέαμα. Προερχόμενη από μια εντελώς διαφορετική σχολή, η Ρις Γουίδερσπουν (που πρέπει να σας πω ότι συνήθως μ' εκνευρίζει αφόρητα) προσεγγίζει με ανθρωπιά και γνησιότητα το ρόλο της κάντρι τραγουδίστριας Τζουν Κάρτερ, ερμηνεύοντας μάλιστα η ίδια τα τραγούδια της στο Walk the line. Χωρίς παρεξήγηση, αλλά υπάρχει κάτι το «βλαχαδερό», το πολύ νότιο στην κουλτούρα της κάντρι μουσικής κι η Ρις, από τη φύση της, κλίνει προς τα κει, άρα είναι λογικό να νιώθει άνεση με το ρόλο της. Και μην ξεχνάτε ότι η Σίσι Σπέισεκ τιμήθηκε με Όσκαρ, όχι για το «Κάρι» ή κάποια άλλη «κουλή» ερμηνεία της, αλλά υποδυόμενη τη Λορέτα Λιν, μια άλλη τραγουδίστρια της κάντρι, στην «Κόρη του ανθρακωρύχου» (όχι πως κερδίζουν όλες: και η Τζέσικα Λανγκ έκανε την Πάτσι Κλάιν στα «Όνειρα μιας γυναίκας», αλλά έμεινε μόνο στην υποψηφιότητα).
Θα έχει πλάκα πάντως τα Όσκαρ ανδρικού και γυναικείου ρόλου να πάνε στον Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν και τη Φελίσιτι Χάφμαν αντιστοίχως. Η γνωστή μας ηθοποιός από την τηλεοπτική σειρά «Νοικοκυρές σε απόγνωση» υποδύεται μια τρανσέξουαλ στο Transamerica κι αν βραβευτεί θα υπάρξει όντως πλήρης επικράτηση της γκέι κουλτούρας στα Όσκαρ - αν και θεωρώ λιγάκι ακραίο να συμβεί κάτι τέτοιο. Η Σαρλίζ Θερόν για μία ακόμη φορά προσπαθεί να κάνει κάτι διαφορετικό στην Άνιση μάχη, υποδυόμενη μια εργάτρια σε εργοστάσιο που ξεκινά δικαστικό αγώνα για να σταματήσουν οι συνεχείς σεξουαλικές παρενοχλήσεις στον εργασιακό χώρο. Κλασικά στρατευμένος φεμινιστικός ρόλος, με συνδικαλιστικό απόηχο, η εποχή όμως της Σάλι Φιλντ που έπαιρνε Όσκαρ για το «Νόρμα Ρέι» μάλλον πέρασε. Εξάλλου η Θερόν έχει ένα πρόσφατο βραβείο για την πολύ καλύτερή της ερμηνεία ως «Monster». Τέλος η Κίρα Νάιτλι ξεχωρίζει για τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια του ρόλου της στο Περηφάνια και προκατάληψη -αν ήταν στο χέρι μου θα της έδινα το βραβείο- από την άλλη όμως μην τρελαθούμε κιόλας: είναι τόσο μικρή ακόμα, έχει πολύ δρόμο να κάνει για να της αξίζει πραγματικά ένα Όσκαρ.
Μπάμπης Ακτσόγλουbabis@athinorama.gr
Μήνας Όσκαρ στη Nova
Για μία ακόμα χρονιά η NOVA βάζει τους κινηματογραφόφιλους στην τροχιά των κορυφαίων βραβείων της χρυσής οθόνης. Όλο το Φεβρουάριο επτά μεγάλα κανάλια της Nova ανοίγουν το δρόμο για την 78η απονομή των Όσκαρ. Το Filmnet 1 προβάλλει ταινίες που ξεχώρισαν στην περσινή απονομή, το Filmnet 2 παρουσιάζει από τις 12/2 44 οσκαρικούς τίτλους που βραβεύτηκαν για τη σκηνοθεσία, τις ερμηνείες ή το σενάριό τους από τη δεκαετία του '60 μέχρι σήμερα, ενώ στο Filmnet 3 ξεχωρίζει κάθε Σάββατο ένα αφιέρωμα στον Κλιντ Ίστγουντ, με ταινίες που τον καθιέρωσαν ως ηθοποιό. Τη βραδιά της απονομής, το κανάλι E!, που ασχολείται με τη showbiz, μας εξασφαλίζει μια θέση δίπλα στο κόκκινο χαλί για να παρακολουθήσουμε τις αφίξεις των σταρ και -μετά την απονομή- μας προσκαλεί στα πάρτυ των νικητών. Στο κανάλι TCM θα προβάλλεται καθημερινά μία βραβευμένη κλασική ταινία. Το αποκορύφωμα αυτού του πλούσιου αφιερώματος είναι βέβαια η 78η απονομή των βραβείων Όσκαρ στις 5 Μαρτίου. Το κανάλι Filmnet 1 θα ξεκινήσει τη ζωντανή μετάδοση με ελληνικό σχολιασμό από τη 01:00 με τις αφίξεις και το pre-show, ενώ στις 03:00 αρχίζει η επίσημη τελετή. Την ίδια μετάδοση χωρίς ελληνικό σχολιασμό μπορείτε να παρακολουθήσετε από το Filmnet 2.
Νίκος Βουλαλάς
