Για ένατη συνεχή χρονιά, η Καλαμάτα γίνεται το επίκεντρο της κλασικής μουσικής, φιλοξενώντας τις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες, έναν θεσμό που έχει πλέον καθιερωθεί ως σημείο αναφοράς στον πολιτιστικό χάρτη της χώρας. Από τις 24 Αυγούστου έως τις 6 Σεπτεμβρίου, η πόλη "ντύνεται" με ήχους και μελωδίες, μεταμορφώνεται σε εργαστήρι καλλιτεχνικής συνάντησης και υποδέχεται κορυφαίους μουσικούς και σολίστ από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Πίσω από την καλλιτεχνική διεύθυνση βρίσκουμε τους Indira Rahmatulla, Στάθη Γυφτάκη και Δημήτρη Λάμπο. Με αφορμή, λοιπόν, την φετινή διοργάνωση, το Αθηνόραμα συνομίλησε με τον Στάθη Γυφτάκη, συνθέτη, καλλιτεχνικό διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας και του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορωδιών Καλαμάτας καθώς και ίδρυτικό μέλος των Διεθνών Μουσικών Ημερών για ένα φεστιβάλ όπου σε ένα ιδιαίτερο "οικογενειακό" περιβάλλον ενισχύει τους δεσμούς ανάμεσα σε μουσικούς διαφορετικών χωρών, προσφέροντας στο κοινό της Καλαμάτας την ευκαιρία να απολαύσουν και να εμπνευστούν μέσα σε ένα διεθνές μουσικό περιβάλλον.
Διαβάστε Επίσης
Κύριε Γυφτάκη, για όσους ίσως δεν γνωρίζουν τις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας, πώς θα μας συστήνατε το φεστιβάλ και τι το κάνει τόσο ξεχωριστό;
Το φεστιβάλ βασίζεται σε δύο διαφορετικούς αλλά και συνάμα σημαντικούς πυλώνες. Από τη μια έχουμε τα διεθνή masterclasses με τη συμμετοχή σημαντικών μουσικών από όλο τον κόσμο και από την άλλη υπάρχει το πολυσυλλεκτικό συναυλιακό πρόγραμμα, το οποίο εκτείνεται από τον Μεσαίωνα έως τη σύγχρονη τζαζ και από την παγκόσμια παραδοσιακή μουσική μέχρι την avant-garde. Και το σημαντικότερο είναι πως μαθητές, καθηγητές, προσκεκλημένοι μουσικοί και οργανωτική ομάδα του φεστιβάλ ζούμε παρέα σε ένα "οικογενειακό" περιβάλλον που ενισχύει τους δεσμούς ανάμεσα σε μουσικούς πολλών διαφορετικών χωρών, με διαφορετικά βιώματα και εμπειρίες και προσφέρει ταυτόχρονα σε πολλούς σπουδαστές του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας την ευκαιρία να ζήσουν και να εμπνευστούν μέσα σε ένα διεθνές μουσικό περιβάλλον.
Το φετινό πρόγραμμα γεφυρώνει μουσικές παραδόσεις από τον Μεσαίωνα μέχρι την avant-garde. Ποια είναι για εσάς η "κλωστή” που ενώνει αυτές τις φαινομενικά τόσο διαφορετικές εποχές και αισθητικές; Βλέπετε αναλογίες ανάμεσα σε αυτές τις δύο "άκρες” του φάσματος;
Κατά τη γνώμη μου, η μουσική στην πραγματικότητα είναι μία. Ούτως ή άλλως, η μουσική, αλλά και όλες οι τέχνες, αναπτύχθηκαν σε μια γραμμική σχέση. Η μουσική της κάθε εποχής οδηγούσε στη μουσική της επόμενης "γενιάς". Έτσι σε όλα τα είδη της μουσικής υπάρχει το ίδιο αρχικό "σπέρμα" που συνέχεια ανανεώνεται είτε εφευρίσκοντας νέους δρόμους είτε ξαναδιαβάζοντας την παλαιότερη μουσική με άλλους τρόπους. Με αυτόν τον τρόπο, και εμείς "ξαναδιαβάζουμε" τη μουσική μέσα σε ένα διαχρονικό περιβάλλον όπου όλες οι μουσικές συνομιλούν χωρίς χρονικά όρια.
Ως συνθέτης, με ποιον τρόπο προσεγγίζετε το πάντρεμα παραδοσιακών και σύγχρονων στοιχείων στη δική σας μουσική γραφή; Πώς βιώνετε τη συνεργασία με καλλιτέχνες από διαφορετικά πολιτισμικά και μουσικά υπόβαθρα;
Ως συνθέτης έχω ανακαλύψει πολλές φορές επιρροές που δεν αποτελούν αρχική έμπνευση, αλλά εντάσσονται στο πλαίσιο της φυσιολογικής ροής του έργου. Στα έργα μου, τα στοιχεία που προέρχονται από την παράδοση κάποιες φορές είναι εμφανή, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν είναι τόσο ευδιάκριτα (όπως π.χ. χαρακτηριστικές παραδοσιακές μελωδίες ή ρυθμοί) και προέρχονται από δραματικά ή δομικά στοιχεία της παράδοσης. Και νομίζω πως σε όλες τις εποχές το ίδιο συνέβαινε, καθώς οι συνθέτες δεν ζούσαν αποκομμένοι από το περιβάλλον και μοιραία, σχεδόν ασυναίσθητα, οι επιρροές της παράδοσης ήταν έντονες. Κατά τα άλλα, η συνεργασία με καλλιτέχνες από διαφορετικά πολιτισμικά και μουσικά υπόβαθρα με γεμίζει με ενθουσιασμό γιατί κάθε φορά έρχομαι σε επαφή με νέες μουσικές, νέες τεχνικές και αισθητικά περιβάλλοντα. Τολμώ να πω, πως πολλές φορές λυπάμαι που δεν έχω τις γνώσεις και τις εμπειρίες αυτών των μουσικών.
Υπάρχουν καινοτομίες που εισάγει φέτος το φεστιβάλ σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές;
Μια καινοτομία είναι αυτός ο πολυπολιτισμικός διάλογος, ο οποίος εκφράζεται σε μεγαλύτερο βαθμό από τα προηγούμενα χρόνια. Ταυτόχρονα, καινούργια είναι και η ένταξη στον προγραμματισμό του Διεθνούς Διαγωνισμού Νέων Καλλιτεχνών.
Τι σηματοδοτεί η καθιέρωση του Διεθνούς Διαγωνισμού Νέων Καλλιτεχνών για την εξέλιξη του φεστιβάλ;
Στην ουσία δεν σηματοδοτεί κάτι εντελώς νέο για το φεστιβάλ. Στα προηγούμενα φεστιβάλ φροντίζαμε πάντα να δίνουμε βήμα σε νέους καλλιτέχνες. Είχαμε τη χαρά να φιλοξενήσουμε νέους ταλαντούχους μουσικούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό και συνειδητοποιήσαμε πόσο σημαντικό είναι το να δίνει κανείς ευκαιρίες σε μουσικούς που αρχίζουν τώρα την καριέρα τους. Ετοιμάζοντας λοιπόν το 10ο επετειακό φεστιβάλ, αποφασίσαμε να καθιερώσουμε αυτόν τον διαγωνισμό δίνοντας έτσι την ευκαιρία σε πολλούς νέους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο να διαγωνισθούν με έπαθλο τη συμμετοχή τους στο επόμενο φεστιβάλ. Ούτως ή άλλως, από την αρχή του θεσμού, η φιλοσοφία μας ήταν να ενισχύσουμε με κάθε τρόπο τους νέους μουσικούς και για αυτό καθιερώσαμε και τα masterclasses. Τώρα με τον διαγωνισμό εμπλουτίζουμε ακόμα περισσότερο αυτή τη φιλοσοφία.
Η Καλαμάτα μετατρέπεται για δύο εβδομάδες σε κέντρο διεθνούς καλλιτεχνικής δημιουργίας. Τι αντίκτυπο θεωρείτε ότι έχει αυτή η εμπειρία στην τοπική κοινωνία, στην καλλιτεχνική σκηνή και στους νέους μουσικούς της περιοχής;
Η Καλαμάτα έχει μια πλούσια μουσική παράδοση, αλλά για χρόνια ήταν αποκομμένη από το διεθνές μουσικό γίγνεσθαι. Φυσικά, όλα τα προηγούμενα χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί πολλές συναυλίες με σημαντικούς Έλληνες καλλιτέχνες, αλλά η φιλοσοφία του συγκεκριμένου φεστιβάλ στηρίζεται σε μεγάλο μέρος στη συμμετοχή πολλών διεθνώς καταξιωμένων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Με αυτό τον τρόπο το κοινό και οι σπουδαστές της πόλης έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν καλλιτέχνες που έχουν έντονη παρουσία σε μεγάλα φεστιβάλ. Για παράδειγμα, ο Queyras πριν έρθει στην Καλαμάτα είχε συναυλία στο φεστιβάλ του Tangelwood με τη συμφωνική της Βοστόνης. Μπορείτε λοιπόν να φανταστείτε πόσο σημαντικό είναι για μια μικρή πόλη σαν την Καλαμάτα να μπορεί να φιλοξενεί τέτοιες προσωπικότητες. Και το ευεργέτημα όλων αυτών των χρόνων είναι εμφανές στο επίπεδο των σπουδαστών μας που πλέον "αναμετρώνται" με άλλους σπουδαστές από πολλούς διεθνείς προορισμούς.
Προσωπικά, ως καλλιτεχνικός διευθυντής, αλλά και ως συνθέτης, τι αποκομίζετε εσείς από αυτή τη συνύπαρξη και τον διάλογο με τόσο διαφορετικούς μουσικούς κόσμους με αφορμή τις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας;
Θα σας απαντήσω με μια μικρή πρόταση… Κάθε χρόνο είναι οι 15 πιο όμορφες, δημιουργικές, ευτυχισμένες και γεμάτες έμπνευση μέρες μου.
Όταν ακούτε τη λέξη "avant-garde”, τι σημαίνει για εσάς προσωπικά; Είναι μια πρόκληση, μια στάση ζωής ή μια μορφή ελευθερίας;
Δυστυχώς, υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση σε σχέση με την ερμηνεία αισθητικών κατευθύνσεων στον τομέα των τεχνών. Γενικά, avant-garde μουσική θεωρείται η μουσική που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της καινοτομίας, υπονοώντας την κριτική των υπαρχόντων αισθητικών συμβάσεων, την απόρριψη του status quo υπέρ μοναδικών ή πρωτότυπων στοιχείων και την ιδέα της σκόπιμης αμφισβήτησης ή αποξένωσης του κοινού. Προσωπικά συμφωνώ με τις γενικές κατευθύνσεις, αλλά διαφωνώ κάθετα με τη "σκόπιμη" αποξένωση του κοινού. Αυτή η "σκόπιμη" αποξένωση έχει φέρει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του κοινού και την απαξίωση πολύ ενδιαφερόντων μουσικών πειραματισμών. Όσο για το θέμα της ελευθερίας… υπάρχει μεγάλη συζήτηση γύρω από αυτήν. Ο Stravinsky έλεγε πως όταν ξεκινούσε να συνθέτει έβαζε στον εαυτό του όσο περισσότερες δεσμεύσεις μπορούσε. Και μετά αισθανόταν ελεύθερος να συνθέσει…
Ως καλλιτεχνικός διευθυντής ενός τόσο απαιτητικού φεστιβάλ, ποιο είναι το πιο δύσκολο και ποιο το πιο χαρμόσυνο κομμάτι της εμπειρίας;
Πολύ εύκολη η απάντηση… το πιο δύσκολο κομμάτι, είναι να βρεθούν τα χρήματα για να το καλύψουν, ενώ το πιο χαρμόσυνο κομμάτι είναι οι μέρες που πραγματοποιείται. 350 μέρες άγχους και τρομερής δουλειάς για 15 μέρες ευτυχίας. Αλλά αξίζει τον κόπο.
Φέτος το φεστιβάλ κλείνει τα 9 χρόνια συνεχούς παρουσίας. Ποιο είναι το δικό σας όραμα για τις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας την επόμενη δεκαετία που πλησιάζει;
Φυσικά, το όραμα δεν έχει όρια, αλλά προσπαθούμε να είμαστε και πραγματιστές… Σημαντικό για εμάς είναι να καταφέρουμε να στηρίξουμε οικονομικά την ύπαρξη της ορχήστρας του φεστιβάλ. Τα τελευταία δύο χρόνια οι οικονομικές δυνατότητες ήταν πολύ περιορισμένες και μας εμπόδιζαν να οργανώσουμε την ορχήστρα, που όπως καταλαβαίνετε έχει ένα ιδιαίτερα μεγάλο κόστος. Και φυσικά, να συνεχίσουμε να διατηρούμε το υψηλό καλλιτεχνικό και εκπαιδευτικό προφίλ του φεστιβάλ.
